Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1929, Síða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
86
skóflu í hönd að leita? Hvar á
hann að byrja?
,>Jæja> náðuð þið samkomulagi
við hin'a gull-leitendurna ?“ spyr
jeg.
„Já, við gerðum allir fjelag með
okkur.“
• „Og hvernig fór um fjársjóð-
inn ?“
„Það var Wilkins sem fann
hann“, mælti Rasmussen og hló
þangað til hann táraðist, jafnvel
á vitlausa auganu.
1. desember síðastl. var þriggja
ára; afmæli Locarno-fundarins. —
Eins og menn vita, var dr. Strese-
mann, fulltrúa Þýskalands, ekki
aðeins gefið þar í skyn heldur
l o f a ð, að rýming Rínarlandanma
skyldi fram fara f y r en stend-
ur í 429.—431. gr. Versala-samn-
ingsins.
Nú á, samkvæmt þeim greinum,
annað hertekna svæðið að rýmast
í ár (1929). Var því búist við, að
dr. Stresemann mundi grípa tteki-
færið við undirskrift Kelloggs-
sáttmálans og fara fram á, að sú
rýming ætti sjer stað fyrir hátíð-
arnar, eða nokfcru áður en ákveðið
er í friðarsamningnum. Það mun
hann líka hafa gert, og eins á
næsta þjóðabandalagsfundi í Genf.
En í bæði skiftin árangurslaust.
Er því sýnt, að franska stjórnin
er ekki á því, að Locarno-sættin
sje gildur milliríkjasamningur,
heldur tilfinningavaðall ábyrgðar-
lausra stjórnarerindreka, og þess
vegna ómerk, — dauður bókstaf-
ur. Og Poincaré hefir ótvírætt lýst
því yfir, að fyrir sjer vaki ekkert
nema skilyrðislaus framkvæmd
\'er.sa 1 a-saronin gsins.
Til mála getur þó komið frá
sjónarmiði franskra ,imperialista‘,
að rýma nokkurn hluta hertekna
svæðisins með því skilyrði, að
Þjóðverjar taki á sig nýjar
ltvaðir.
Það gefur þeim byr í seglin, að
i'ramkvæmd Dawes-reglugerðarinn
„Nei, þarna er þá fjársjóður-
inn.“
Hann bendir á skrukku nokkra,
eídrauða af bræði. Hún stendur
við glugga og mundar steikar-
pönnn. Wilkins hleýpir sjer í kuð-
ung, en hann er ekki nógn fljót-
ur. Pannan lendir á kjálkanum á
honnm svo að drunar í, en konan
grenjar:
„Komdu undir eins heim, fyili-
svínið þitt!“
Þetta er kvenskörungurinn, sem
var í gull-leitinni.
Wilkins hafði kvænst henni.
ar hefir verið lýtalaus frá Þjóð-
verja hálfu í samfleytt 4 ár. Nú
er sá tími útrunninn, sem sú
reglugerð átti að segja fyrjr um
skaðaþótagreiðslur. Hún er nú úr
gildi frá 21. ágúst síðastl. Þá tekur
ekki betra við, því að nú er ekki
eftir öðru að fara en Versala-
samningnum, og samkvæmt honum
eiga Þjóðverjar að borga 125 milj.
sterlingspunda á þessu ári.
Hvað er það? segja frönsku
stríðshyggjumennirnir; þeir geta
borgað meira! Og ef vjer færum
örlítið fyr úr Rínarlöndunum en
Varsala-friðurinn ákveður, þá ættu
þeir að geta veitt oss nokkra þókn-
un fyrir —■ sjer á blaði. Með öðr-
um orðum: ef Frakkar eiga að
taka Locarno-sættina alvarlega og
standa við loforð þau, sem Stres-
mann toru gefin, þá er ekki nema
sjálfsagt, að Þjóðverjar láti eitt-
hvað af hendi rakna við þá, annað
en það, sem þeim ber beiim skylda
til. Eins og frekir kaffihúsþjónar
koma lánardrotnarnir fram gagn-
vart Þýskalandi. Þeir heimta
„pourboire“ (þjórfje) fyrir hvert
sjálfsagt viðvik, þó að samnings-
bundið sje.
Hvernig lítur almenningur í
Englandi á þetta mál? Englend-
imgar hafa altaf gert sitt ítrasta
til að varðveita bandalagið við
Frakka. Nú er sú skoðun óðum að
ryðja sjer til rúms, að það banda-
lag sje á hveyfanda hveli, að það
sje svo margt í franskri pólitík,
sem Englendingar fallast á nauð-
ugir viljugir, en verði nauðbevgð-
ir fyr eða síðar til að mótmæla.
Frjálslvnda flokknuin eykst
fylgi. Foringi hahs, Llöyd George,
sagði 13. nóv. í neðri málstofunni,
að engum heilvita manni blandað-
ist hugur um, að Þjóðverjar hafi,
fullnægt öllum kvöðum eftir
fremsta megni, en Frakkar geri
sig jafnframt seka í stjórnlausri
ásælni og stríðshyggju. Sama skoð
un kemur í ljós hjá stjórnarflokkn
um, þótt forlcólfar hans vilji ekki
ai' sjerstökum ástæðum styggja
franska skoðanabræður sína.
Lord Salisbury sagði í nóvember
síðasti. um rýmingu lierteknu land-
antna:
Vjer höfum altaf verið með-
mæltir yýmingu Rínarlandsins og
áskiljum oss rjett til að berjast
fyrir henni, jafnvel hvað sem líður
afgreiðslu skaðabótamálanna.“
Almenningur virðist æ betur
vera að sannfærast um, að banda-
mennirnir liinum megin Ermar-
sundsins beiti bolmagni sínu eins
og fjesugur og lcúgarar gagnvart
Þýskalandi; og meðan svo sje, sje
ekki nægileg trygging fyrir því,
að bandalagið eigi sjer langa fram-
tíð.
Stresemann var við því búinn,
að franska stjórnin heimtaði þókn-
un fyrir að rýma herteknu svæðin
samkvæmt Locarno-sættinni, þ. e.
nokkru fyr en til stóð. Þess vegna
reri hann að því öllum árum að á
síðasta fundi þjóðabandalags í
Genf væri ákveðið í eitt skifti
fyrir öll, liver yrði framvegis sú
ni‘ ginlína, sem hlutaðeigendur
skyldu fara eftir, bæði í rýming-
ar- og skaðabótamálum. Árangur-
ir.n varð sá, að hinum sex aðilum
(Englandi, Frakklandi, Belgíu,
Italíu, Japan og Þýskalandí) kom
saman um að skipa:
a) nefnd til að semja um rým-
ingu herteknu landanna, og skipi
hana tveir fulltrúar úr hverju
landi;
b) sjerfræðinganefnd, er undir-
búi endanlega reglugerð um skaða-
bótagreiðslu Þjóðverja, bygða á
gjaldþoli þeirra og möguleikum til
fjárhagslegrar viðreisnar. Banda-
Locarno — Lugano.