Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1929, Qupperneq 1
41. tölublað. Sunnud&ginn 13. október 1929. IV. árgangur.
Nátturugripasafnið.
Saga þess og framtíðarhorfur.
Snemma vors árið 1887 stofnuðu
íslenskir stúdentar í Kaupmtnna-
höfn til fyrsta fjelagsskapar til
eflingar náttúruvísindum á íslandi.
Hugmyndina að fjelagsstofnun
Jíessari átti Björn Bjiarnason, síð-
ar sýslumaður í Dölum. Björn
hafði ekki fyr fengið hugmynd
þessa,, en hann átti tal um hana
við Stefán StefánsSon frá Heiði.
Beir boðuðu síðan til fundar meðal
landa í Kaupmannahöfn og geng-
ust fyrir því, að stofnað yrði fje-
lag me'ð þeim aðal-tilgangi að
koma upp sem fullkomnustu nátt-
úrugripasafni á íslandi.
Undirtektirnar voru þegar góð-
ar. Var ■stofnfundur haldinn þann
14. maí 1887. í stjórn þessa fjelags
voru þeir Björn og Stefán, Moritz
Halldórsson Friðriksson, Ólafur
Davíðsson og Bertel E. Ó. Þorleifs-
son. Keyptu þeir fjelagar tals-
vert af náttúrugripum á uppboði,
sem haldið var í Kaupmannahöfn
þá um vorið. Urðu gripir þessir
fyrsti vísir tilnáttúrugripasafnsins.
En 1. júlí um sumarið fór Björn
til íslands og Stefán 1. sept. s.á.,
er hanu lvafði feúgið kennarastöðu
á Möðruvöllum. Tókst þeim fjelög-
um, sem eftir voru í Kaupmanna-
höfn, eigi að halda verulegu lífi
í fjelaginu eftir brottför þeirra
beggja forgöngumannannia.
En tveimur árum síðar, sumarið
1882 var almennur kennarafundur
Bjami Sæmundsson.
forstjóri safnsins.
haldinn hje'r í Reykjavík. Kom
Stefán á þann fund. Fekk hunn
m. a. þá í lið með sjer Benedikt
Gröndal, Þorvald Thoroddsen,
Björn Jensson og J. Jónassen, til
þess, að gangast fyrir því, að
stofnað yrði náttúrufyæðifjelag
hjer í Reykjavík. Var stofnfund-
ur hins nýja fjelags haldinn 16.
júlí og gengu þegar um 50 menn
í fjelagið. Hinn litli vísir til safns,
sem Hafnarfjelagið átti, var flutt-
ur hingað til Reykjavíkur, og voru
munirnir fyrst geymdir hjá Bene-
dikt Gröndal og Birni Jenssyni,
því að eigi þótti ástæða til 'áð
leigja fyrir þá sjerstakt húsrúm.
Á fyrsta ári þe'ssa fjelagsskapar
urðu fjelagsmenn á anuað hundr-
að. Eu þeim fjölgar æði seiiitUþví
eftir 25 ára starf eru fjelags-
menn ekki fleiri en 168. En greið-
legai' gekk með vöxt og viðgang
safnsins, því að tvö fyrstu árin,
sem fjelagið starfaði, voru þc'ir um
40, sein gáfu því gjafir. Upp frá
því varð fjelagið að leigja sjc'r-
stakt húsnæði fyrir safn sitt.
Fyrst var safni þessu liolað nið-
ur í „einu af Thomsenshúsunum
úti í Hlíðarhúsastíg, er fekst leigt
fyrir^ kr. á mánuði.“ En árið
1892 er safnið flutt á hentugri
stað, í hús Kr. O. Þorgrímsson-
ar. Þar voru leigð tvö herbergi,
,raunar betri og hentugri staður
eu áður, en þó altof rúmlítill, til
þess að opna safnið fyrir almenn-
ing“, segir í fjelagsskýrslunnL —
Varð þó að láta við þetta sitja
í nokkur ár. Vorið 1895 er hafist
Jranda til þess að bæta úr þessu,
því að rúmleysi safnsins og að-
búnaður reyndist þeim mun ófull-
nægari,. sem munum fjölgaði og
safnið óxj en safnið óx árlega
af gjöfum fjelagsmanna. Gröndal
ritaði grein í ísafold um hinn bága
aðbúnað, Hann segir þar m. a.,
að „etigu verði þar komið fyrir,
svo laglega fari, en alt er og hlýt-
ur að vera í óreglu eins og í lje-
legu geymsluhúsi. Hleypi maður