Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1931, Blaðsíða 3

LESBÓK MORG-TJNBLAÐSINS W'
227
«kki. Það kom því þráfaldlega fyr-
ir, að af bæjum sem voru lengst
frá vörunum (það voru kallaðar
varir þa.r sem skipin voru í sand-
inum og róið var frá, t. d. Holts-
varir, Útfjallavarir, Austurfjalla-
varir, Miðbælisvarir) riðu sjómenn
í sandinn, eða á næstu bæi við
varirnar, og höfðu ekkert upp úr
nema. ferðina. Fór mörgum sinnum
á' sömu leið.
Það kom líka fyrir og ekki svo
sjaldan á morgni dags og ef sjó-
lægt var, að sæist veifa í sandin-
um (vörunum). Það var það sama.
sem kall um það, að nii væri ró-
andi. Þá ruku allir, sem veifuna
sáu, upp til handa og fóta, tóku
sinn reiðhest, skinnklæði, sjófæri,
sjóvetlinga og sjóskó, og þeystu á
stað, og hver þótti bestur sem
fyrstur var kominn að sínu skipi.
Stundum varð ekkert úr þessu
anna.ð en ferðalagið, og sandstöð-
ur. Að öðru leyti fór hver og
einn að heiman frá sjer svo tíman-
lega þegar á róðrum stóð, að hann
væri kominn að skipi sínu laust
áður en lagljóst var, eða laust
fyrir sóla-ruppkomu, því mjög
þótti það fiskisælt, að vera kom-
inn á fiskimið, eða til fiskjar í
sólarupprás.
Svo var eitt sem kallaðar voru
sandstöður. Það var ekki víst þótt
einhver veifaði, að sjórinn væri
fær (dauður) þegar til kom. Eins
var það að þó í róðrum stæði, og
farig væri frá sjónum dauðum að
kvöldi, gat á honum verið svo
mikill morgungúll, að engu tauti
varð við hann komið. Sjálfsagt
hefði hann orðið blíðari hefði
mönnum þá hugkvæmst að gefa
honum inn nóg af lýsi, en í þá
daga var það ekki uppgötvað að
lýsi ætti svo vel vig þesskonar
morgungúla.
Sandstöðurnar voru taldar leið-
inlegar ,máske marga klukkutíma
í kulda og stormi og jafnvel rign-
ingu. Þó heyrði jeg mest talað um
kuldann. Menn tóku því þa-ð til
bragðs að glíma, fljúgast á,
stökkva eða halda á sjer hita á
annan hátt. Var þetta. óþægilegt í
ægisandi, en á öðru var. ekki völ.
Formenn og aðrir höfðingja-r, svo
sem bitamenn, lögðu lítið upp úr
þeirri ungmennaskerntun. Þeir
voiu eiginlega altaf að „bræða
hann“.
Svo var kallað. Þá hljóp hver
að sínum keip (stað) og var þá
skipið sett niður að flæðarmáli.
Þar lá það á hliðinni. meðan allir
skinnklæddu sig. Ef sjór var sem
kallað var vatnsdauður, fór enginn
(ekki einu sinni frammístyðjendur)
nema í skinnbrókina, og auðvitað
sjóskóna. Þeir voru úr útlendu
skinni, voru aðeins verptir en
opnir í báða enda. Þegar sjór var
hálf slæmur, fóru ávalt frammí
styðjendur í skinnstakkinn líka.
Þeir máttu til, en þrátt fyrir þetta
alt, var ekki kálið sopið, því oft
var það svo, að þegar niður að
sjónum kom, bar meira á briminu,
og svo hafði hann það til að
brima með útfalli. Oft varð úr því
róður og alt fór vel. En fyrir
kom, að skipið var sett aftur upp
á kamp og allir fóru úr sínum sjó-
fötum, tóku hesta sína (sem biðu)
og riðu heim; og gat þetta endur-
.tekið sig jafnvel næsta dag.
Róðurinn úr landi.
Fyrst gætir formaður og aðrir
að því að alt sje með t. d. stýri,
stýrissveif, ífæra, hnallur, seilar
pg önnur bönd, sömuleiðis möstur
og segl, sjerstaklega ef bixist var
við að fara xxt á Holtshraun; þá
var neglan rekin í, ekki var gott
að hana vantaði, en það mun þó
hafa komið fyrir að það gleymdist
að láta hana í þar til á flot var
komið. Hver ár var reist upp við
sinn keip, sömuleiðis mönnum rað-
að, þessir skyldu vera frammí
styðjendur, þessir undir árum —
róa xít; þeir sem eftir voru skyldu
ýta — vera við skutinn og ýta —
allir þurftu að vera samtaka, og
þó ekki síst þeir, sem áttu að róa
út. Allir geta skilið hvað það gat
gert & stjórnlausu skipi, ef einn,
sem róa átti, kæmi ekki út ár sinni
fyr en seint og síðar meir, jeg
tala nú ekki um ef hann í staðinn
fyrir að róa áfram, ræki árina í og
átakið yrði alveg öfugt við átak
hinna. Þetta kom nú samt fyrir,
og líka kom 'það fyrir að um leið
og ræðarinn stökk upp í þá datt
hann á hausinn ofan í kjöl í skip-
inu. En yfirleitt, var unun að
liorfa á þá og alla,
Nú er skipið sett svo neðarlega
sem má, og svo er beðið eftir lagi.
Það var talið eitt af því allra
nauðsynlegasta hjá hverjum for-
manni undir Eýjafjöllum, að vera
góður að taka lagið. Menn reynd-
ust æði misjafnir í því eins og
öllu öðru. Þegar talað er um lag,
þá leiðir það af sjálfu sjer að þar
er líka ólag, lagið er á milli ólaga.
Allir sjómenn og margir aðrir vita
að í hverju ólagi eru þrjár öldur,
þrír sjóir. Þegar dálítið brim var,
sáu þeir þrjá fyllingarsjói koma
nokkuð langt frá landi, þeir korau
nær og nær, þeir fólla á Eyrunum,
grynningunum, en þar sem er dá-
gott hlið, falla þeir ekki á- milli
eyra fyr en við sandinn. Það eru
kallaðir landsjóir. Það er víst talið
ófrávíkjanlegt lögmál að í ólaginu
sjeu þrír sjóir. Þegar þeir ern
komnir í land, kemur lagið, 'stund-
um er það ekki lengra en svo, að
tilviljun rteður hvort hægt er að
komast á flot. Jeg held að lögin
hafi verið dálítið mislöng. Oldurn-
ar í ólagi voru líka misstórar, og
jeg held að því stærri sem sjóarnir
voru, því betra lag hafi komið á
eftir. Það var mjög nauðsvnlegt að
taka vel eftir hvernig ólögin hög-
uðu sjer, ekki síður en lögin
En það man jeg, að formaðurinn
kallaði ávalt um leið og þriðji
sjórinn í ólaginu fjell; um leið og
hann reið undir skipið var kallað.
Ef alt gekk vel, var skipið komið
á flot áður en næsti sjór fjell, því
þó hann væri smærri en ólagssjór-
inn, þá var betra að verða ekki
framan í honxim. Þegar á flot var
komið var hættan liðin hjá, þvx
Útrifin voru vanalega hættulaxxs í
því brimi, sem róið var í.
Það fyrsta sem gert er eftir að
á flot er komið, er að lesa sjó-
ferðamannsbænina og við þá at-
höfn taka allir ofan höfuðfötin og
sú athöfn endaði að mig minnir
með því, að formaðurinn gerði
krossmark yfir skipið.
Þegar róið var út á Holtshraunið
var um að gera að ná í nokkrar
ýsur .í beitu, varla tiltök að fara í
hraxinið annars.
Ekki man jeg hvað það tók lang
an tíma að róa út á hrannið, jeg
held einn klukkutíma. Þar er fjöru
tíu faðma dýpi, og er vfða hraxm