Lesbók Morgunblaðsins - 20.08.1933, Qupperneq 4

252
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þeir orð, sömu eða líkar merking-
ar o« þau er Koito. notaði. Stund-
um hafa þeir flutt orðin til, svo
að hendingar virðist vanta, þótt
þær sje í vísu orðunum t.a.m. í 6.
vísu: „Svart au<;a her ek sa<ra i
snyrti grund til fundar“, í stað:
„Svart augu ber ek snvrti | sáa
grund til fundar“. — Þá kem-
ur það og fyrir að beinlínis ný orð
eru sett í stað upphaflegu rjettu
orðanna. Þetta gerir t.a.m. dr. F.
J. sjálfur í 43. vísunni þar sem
hann ritar „hvít“ (á lieiðis landi)
í stað orðsins, ,,hrund“ = hrunin,
scm er í handritinu. Hann sjer
ekki, að hvorugk.flt. „hrund“ á
við ,,axlviði“ (sbr. t. a. m. ,,nng-
viði“ ), sem upphaflega hefir stað-
io í 5. v.o., en sem afritari hefir
hreytt í ,,alxlimar“ vegna líkrar
merkingar. M. ö. o. Axlviðin liggja
hrunin á öxlum Kormáks (Stein-
gerður leggur handleggina um
háls hans). Afritarar hafa verið
undir sömu syndina seldir t.a.m. i
34. vísu ritar einn: ,latr frá ljóssi1
t'. „latr frá látri“. deg hefi farið
yfir allar vísur Kormáks og fund-
ið að hendingaskortur , í vísum
hans (dróttkvæðum) er að því er
virðist alls staðar afriturum að
kenna.
Rúmsins vegna verð jeg að láta
fáein dæmi, af liandahófi valin,
nægja til þess, að sýna þetta:
47. visa : Aura gaf ek a eyri
af skar mær af bæri
tyr syndisk mer taura
tveim gangvegum þeima
vera man bloð af bloði
byð alldregi þat skalldi
]>eim er aulverki orkar
asar tueggja gasa.
Að fráskildu ]iví, að afritarinn
hefir sums staðar gert eitt orð
úr tveim og að hann elcki setur
högg yfir stafina a, o og y, ]iar,
sem það er notað nú, og að hann
ritar „gáng“ (högg yfir ,,a“-inu),
er vísan villulaus nema í 5. visu-
orði. Þar er kveðandi röng „blóð
af blóði“ þ.e.a.s. aðalliendingar í
stað skothendinga. Þrátt fyrir
þetta mun höfundur sögunnar
hafa misskilið fáar vísur Kormáks
hrapalegai' eu þessa. Það munu
vera orðin „tveggja gása“, sem
hafa ,,inspirerað“ hann, er hann
ritar um viðskifti þeirra Kormáks
og Þórdísar spákonu. Þeir. sem nú
a tímum hafa skýrt vísuna, liafa
beygt sig fyrir öllum hindurvitn-
um höfundarins. Einu vilþma í
vísnnni hafa þeir látið óleiðrjetta,
en hinsvegar „leiðrjett“ ýmislegt,
nem á að standa óhaggað. T. a. m.
rita þeir ,,at bærit“ = að bæri'
ekki, í stað „bæri af“ sem er í
handritinu og á að standa í vís-
unni. Þrá.tt fvrir }>etta tekst þó
ekki, að fá út úr henni neitt er
(aðfesti rugl söguhöfundarins. —
Þýðing þeirra verður aðeins sam-
hengislaust rugl, engum menskum
manni skiljanlegt. Þýðing dr. F.
J. hljóðar svo:
„Jeg gav penge til at krigeren
ikke skulde overvinde mig pá
holmen; kvinden slagtede (noget)
disse to gange; det er nok blod
:<f to gæsses b|od; byd aldrig
digteren, som er i stand til at
udföre handlingen at digte, sligt“.
Jeg þykist ekki þurfa að fa'ra
fleiri orðum um skýringar manna
á vísunni, en gert liefir verið;
þessi þýðing mælir sjálf best með
því, sem jeg hefi sagt um þetta
eini.
Jeg vík því að orðum þeim, sem
misskilin hafa verið. „Gaf ek a“
= gafka = jeg gaf ekki; a er
lijer neitunarorðið, en ekki misrit-
uð forsetningin á. „Eyri“ er þolf.
ar eyrir = peningur, en ekki þgf.
af eyrr (land); ,,sjmdisk“ er tvö
orð Syn = ásynja og „disk“ (þolf.
eða e.t.v. þgf. af diskur = kring-
lótts fat, sem matur er hafður á,
en virðist einnig merkja matinn,
sem á því er, eins og í nútímamáli,
kjötdiskur, súpudiskur, merkir
bæði áhaldið og matinn. Sighv.
Sturluson nefnir sultinn, Heljar-
disk. í stað ]iess að lifa við alls-
nægtir, lifðu menn við sult og
seyru hjá henni. Sulturinn var
fæðan, sem menn fengu. Syndisk
er því ekki mynd af sagnorði —
hvorki af „að synda“ nj^ að „sýn-
ask.:: „Ölverk'1 er og tvö orð; ,öl‘
á við ,,ásar“ = ásar öl = skáld-
skapur (h.jer: tilbúningur, sem
ekki stendur veruleiki að baki),
og „verk“, sem á við „orkar“
orka verki = koma í framkvæmd.
Tveggja er eignarf. af Tveggi =
Oðinn, en á ekkert skylt við orð-
ið „tveir“. Tveggja gás = Óðins
fugl = hrafn eða örn^. Obseöna
merkingin kemur því ekki til
greina hjer þótt dr. F. J. telji það
„sikkert.“
Þá eru breytingar á textanum,
sem menn liafa gert á honum, vís-
vitandi, til lagfæringar., Þær eru
í 1. v.o. ,,á“ fvrir ,,a“; í 2. v.o.
,,at bærit*' í stað „af bæri“ og í
5. v.o. „bjóð“ fyrir: „býð‘. Allar
þessar leiðrjettingar eru vitleysa
og gerðar af mönnúm nú á tímum
að ástæðulausu.
Eftir er rímvillan í 5. v. o., sem
er eftir söguhöfundinn. Ritgerð
hans um tiltekjur Þórdísar nótt-
ina fyrir hólmgönguna sýnir það,
að hann hefir ekki skilið kenning-
una „Tveggja gása“. Hann hefir
litið svo á, sem um eitthvað af
eða úr tveim gæsum vœri að ræða,
og þess vegna breytt orðunum í
5, v-o., sem tæplega geta hafa
verið önnur, en blót og bloeti, í
„blóð'1 og (af) „blóði'*. Orðin
„blót“ og ,,blæti“ gátu ekki sam-
rýmst lians skilningi (eða öllu
heldur misskilningi) á orðunum
„tveggja gása“ — og þar af leið-
ar.di fer hann að, nákvæmlega eins
og bæði dr. F. J„ Bugge og aðrir
nútíma menn -— hann breytir text-
anum svo, að hann telur sig skilja
hann.
En svo sýnir það sig siðar að
öðrum er þetta ekki nóg. Bugge
þykist því aðeins skilja vísuna, að
þar standi „bærit“ og- dr. F. J.
segir (bls. 179) : , dette er en nöd-
vændig rettelse.“
En, kunna menn að segja, þetta
gerir þú sjálfur, góði minn, þú
ritar „blót“ og „bloeti“ vegna
þess, að þú skilur ekki vísuna
standi þar „blóð“ og af blóði.
Jeg neita því, að þetta sje rjett-
Jeg leiðrjetti ekki vísuna vegna
þess, að jeg skilji hana ekki, helcl-
ur vegna hins, að þarna er galli
á henni; galli, sem jeg hefi leitt
sennileg rök að hvernig sje til-
kominn og jeg giska aðeins á orð-
in „blót“ og „bloeti“ vegna þess,
að þau koma heiin við alt annað,
er í visunni stenaur, og vegna
þess, að vísan færð til óbundins
máls, þannig breytt, verður ekki
samhengislaust óskiljanlegt rugl,
heldur heilbrígðar hugsanir, er