Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1933, Blaðsíða 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
300
Annie Besant.
Eftir Kristínu Matthíasson
er leggja ætlar fyrir sig fiska-
fræði.
Þjóðræknisfjelag Islendinga í
Vesturheimi hefir enn, með af-
skiftum sínum af þessu máli, sýnt
hve miklu þeir menn fá áorkað,
sem stöðugt liafa hugann á því
að verða ættlandi sínu að gagni.
Er þetta einn liður í stöðugu start'i
fjelagsins er að því miðar að efla
þekkingu á iandi voru í liinni
miklu álfu, auka virðinguna fyrir
þjóðinni og á annan hátt verða
Islandi til heilla.
Skamt er öfsanna á milli.
Það er títt, að ást breytist í hatur.
Eftir eftirfarandi atburði að dæma
virðist og til, að hatur breytist
í ást.. 1 fangelsi einu i Prag fón
fram hjónavígsla. Brúðguminn var
fangi, ákærður fyrir morð, en brvið
urin var sú, sem hann hafði ætlað
að myrða, Ilöfðu þau hatast svo
mikið, að hann gerði tilraun til
þess að stytta henni aldur. Hun
kærði liann fyrir lögreglunni, og
liann var tekinn fastur. Síðar sá
hún eftir því' að hafa kært hann
og er hún útskrifaðist frá sjúkra-
húsinu, þar sem hún hafði legið
i sárum, þungt haldin, fór hún
og bað hans. Við vígsluna máttu
þau aðeins segja eitt einasta orð,
hið óhjákvæmileg já. Fangaverð-
ir voru vottar, og lögreglumenn
gættu þess, að hjónaefnin, ákærði
og höfuðvitni, töluðu ekki saman.
En sem kona ákærða gat hún neit-
að að bera vitni gegn manni sín-
um, og varð því að láta hann
lausan,
Júlia gamla kemur inn í hatta-
verslun og ætlar að kaUþa sjer
nýjan hatt. Hún bendir á liattinn
sinn:
— Þennan hatt hefi jeg keypt
hjá yður.
Kaupmaður horfir á hana um
liríð og segir svo:
— Það getur ekki átt sjer stað,
frú, því að það eru aðeins 10 ár*
síðan jeg stofnaði þessa verslun.
Sú fregn barst um allan heim
með símanum að kvöldi dags 20.
sept. síðastliðinn, að dr. Annie
Besant hefði látist að heimili
sínu í Adyar á Indlandi þá um
daginn. Þessi fregn kom ekki á
óvart þeim, sem til þektu, því
að síðastliðin tvö ár hefir hún
verið frá allri vinnu og undan-
faima mánuði alveg rúmföst. En
_ samt sem áður er hjer um merk-
an viðburð að ræða, því með
henni er horfið burt úr þessum
heimi eitt af áhrifamestu stór-
mennum nútímans og með lífx
hennar lýkur óvenju viðburða-
dr. Annie Besant.
Fædd 1. okt. 1847. Dáin 20. sept. 1933.
ríkum sjónleik á leiksviði lífsins.
Jafnvel hjer úti á íslandi hefir
hún haft gagntakandi áhrif á
líf margra manna —• og mun það
rjettur dómur, sem merkur rit-
stjóri amerískur feldi um hana
íyrir fáum árum, að hún væri
ein af tíu áhrifamestu konum
heimsins, sem hann nafngreindi.
Æfiatriði hennar eru mörgum
kunn hjer á landi, því ritgerðir
um hana hafa birst í tímaritum
og blöðum hjer oftar en einu sinni.
Þó skal hjer getið um þau helstu.
Annie Besant var fædd í Lun-
dúnum af írskum foreldrum. —
Taldi hún sig ekki enska, held-
ur írska og sagði ætterni henn-
ar til sín í skapgerð hennar,
hnittilegum tilsvörum, skáld-
legri hugkvæmni og því, hve
íljót hún Var til andsvara. — Á
unglingsárum var hún mjög
hneigð fyrir guðrækilegar íhug-
anir, en síðar, þegar henni óx
vitsmunaþroski, gat hún hvorki
felt sig við ósamhljóðan guð-
spjallanna nje kennisetningar
kirkjunnar. Var það enginn van-
trúarvottur, heldur skilnings-
þrá einlægrar sálar, sem ekki
gat feit sig við blindan átrún-
að, en kraíðist þess, að játning-
ar trúarinnar gengi ekki í ber-
högg við vit og skilning. Það var
ósamræmi kristinna trúarsetn-
inga, sem varð þess valdandi, að
hún gerðist fríhyggjumaður. —
Barðist hún um tíma í hópi
merkra samtíðarmanna á móti
öllu ófrelsi og þröngsýni í trúar-
eínum. Vakti hún mikla athygli
á Englandi á þeim árum, sökum
glæsilegrar málsnildar sinnar —
en einnig vegna þess, að hún
* andæfði ríkjandi skoðunum
Viktoríu-tímabilsins og þá þótti
slíkt óviðeigandi af konu. Hún
varð því fyrir miklum ofsóknum
og hugraunum vegna víðsýni
sinnar og hugdirfsku.
Árið 1879 tók hún að stunda
nám við Lundúnaháskóla og tók
þar próf við góðan orðstír. Eft-
ir það fór hún að flytja fyrir-
lestra um vísindaleg efni fyrir
verkamenn í Lundúnaborg. Ár-
ið 1885 er hún farin að vinna að
því að endurbæta kjör og ment-
un verkamanna, og var þá sam-
verkamaður ýmsra þekktra
manna, svo sem Bernhard Shaw,
Sidney Webb, Ramsay Macdon-
ald g. fl.
Það, sem næst markar tíma-
mót í lífi hennar er, að hún fer
að gefa sig við rannsóknum á
draumalífi, dáleiðslu og spirit-
isma. Var hún þá í nánum kunn-
ingsskap við W. T. Stead. Afleið-
ing af þeim rannsóknum varð,
að henni þótti efnishyggja vís-
indanna ekki ná yfir allar stað-
reyndir, eins og þá horfði við
— en hana vantaði enn lykil að