Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1933, Blaðsíða 5

Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1933, Blaðsíða 5
LK8BOK kJRtiTTNBLAÐSINö 30» Heimskringia ■ enskri þýðingu. Eftir prófessor dr. Richard Beck. Heimskringla er í flokki hinna víðförlustu af fornritum vorum; hún er til í tíu útgáfum í ýmsum löndum heims, og að auk í tutt- ugu og tveim þýðingum á sex tungumálum; hið mikla sagnfræði- lega gildi hennar og frábær rit- snild hafa gefið henni byr undir vængi- Tvær heildar-þýðingar hennar, sem löngu eru víðkunnar orðnar, hafa gerðar verið á enska tungu. Elst er þýðing Samuels Laing, sem upprunalega kom út árið 1844, en síðar í nýrri útgáfu, meðal annars í hinu víðfræga ritsafni Every- man’s Library. Þýðing þessi, sem bygð var að mestu leyti á hinni norsku þýðingu Jacobs Aall (1838 -—1839), fjell í frjóa jörð; var henni mikill gaumur gefinn og birtust ítarlegir ritómar um hana í hinum merkilegustu tímaritum enskum. Ritsnillingnum, Thomas Carlyle, sem hjer kyntist konunga- sögum Snorra fyrsta sinni, fanst svo mikið til þeirra koma, að hann sótti þangað efniviðinn í bók sína The Early Kings of Norway (Fom- konungar Noregs), sem er að miklu leyti saman dregin endur- sögn af Heimskringlu, eins og Sir William A, Craige bendir á í hinni ný-útkomnu bók sinni The Northem Element in English Lit- erature. Ameríska ljóðskáldið Longfellow varð einnig hugfang- inn af Heimskringlu og fann þar yrkisefni í Sum meiriháttar kvæði sín. — Um aldamótin síðustu (1893— 1905) var prentuð hin enska þýð- .ing þeirra fjelaganna Williams Morris og Eiríks Magnússonar af Heimskringlu. Hafði hún það fram yfir þýðingu Laings, að hún var þýdd beint úr frummálinu, enda. má hún kallast nákvæm vel. Og þó nokkuð sjeu skiftir dómar um hana, verður því ekkí peitað, að hún er stórvirki, og hefir eflaust átt sinn þátt í því, að draga hugi enskumælandi lesenda að auðlegð og fegurð íslenskra fornbókmenta. Margt er því lofs- og þakkarvert um nefndar Heimskringlu-þýðing- ar; samt eru þær, eins og vonlegt er, úreltar um ýms atriði, sem síð- ari rannsóknir hafa varpað á nýju ljósi og sannara. Auk þess er sá ,galli á gjöf Njarðar' að því er við kemur þýðingto þeirra Morris og Ei- ríks Magnússonar, að málið er fyrnt um skör fram og orðaskipun stund um óensk. Þess vegna var ekki óþörf ný ensk þýðing á Heims- kringlu, sem betur mætti kröfum nútíðarmanna en hinar eldri, bæði að túlkun efnis og að orðfæri. Kom hún á bókamarlraðinn í Eng- landi og í Vesturheimi í fyrra- sumar; og þar sem er um jafn umfangsmikið ritverk að ræða, má ekki minná vera heldur en að þess sje að einhverju getið á Is- landi. Annað væri vanþakklæti, að ekki sje sagt móðgun, við hlutað- eigendur. Maður sá, sem annast hefir út- gáfu þessarar nýju Heimskringlu- þýðingar, heitir Erling Monsen, norskur að ætt og uppruna; en við þýðinguna hefir hann notið aðstoðar Dr. A. H. Smith, háskóla- kennara í University Cóllege í Lundúnum. Einnig telur útgefand- inn sig í þakkarskuld við landa vom, dr. Jón Stefánsson, fyrir ýmsar bendingar; en íslendingar heima fyrir mega muna, að dr. Jón hefir margt ritað um íslensk fræði á ensku og flutt sæg fyrirlestra í Englandi um land vort og þjóð. Auðsætt er, að Monsen hefir lagt hina norsku þýðingu og út- gáfu prófessors Gustafs Storm af Heimskringlu (1899) til grund- vallar fyrir útgáfu sinni. í hinni síðarnefndu er endurprentaður fjöldi hinna ágætu mynda eftir norska listamenn, sem prýddu út- gáfu Storms. Þeir kaflar í inn- •-angi Monsens, sem fjalla um æfi Snorra Sturlusonar og ritstörf, eru einnig þýðing á samsvarandi köflum hjá Storm, en heilar máls- greinar eru feldar úr, svo að stundum er tjón að. Monsen lætur sjer bersýnilega mjög ant um, að bera Snorra sem best söguna; engu' að síður er mynd þeirri, sem hann bregður upp af honum, frem- ui ábótavant. Hefði þýðandi vel mátt notfæra sjer ágætisrit þeirrá prófessoranna Frederiks Paasche og Sigurðar Nordal um Snorra, en i höndum þeirra gæðist lýsing þessa marghæfa snillings og at- hafnamanns lit og lífi. Þar sem talin eru upp rit Snorra, hefði verið að því fróðleiksauki, að benda les- endum á, að merkir fræðimenn liafa talið hann höfund Egils sögu; er það einkum sagt með dr. Björn M. Ólsen í hug, því að hinar merki legu athugasemdir dr. Nordals um þetta efni voru ekki fram komnar þegar umrædd þýðing var í undir- búningi. 1 kafla inngangsins um handrit Heimskringlu, sem einnig er bygð- ur á greinargerð Storms, er stikl- að á steinum meir en æskilegt. væri. Annars er all-mikill fróð- leikur saman dreginn í inngangi Monsens, sem alls er nær fjörutíu blaðsíður, og kennir þar ýmsra grasa. Leynir það sjer ekki, að hann lítur æði rómantískum aug- um á norræna menn, menningar- leg afrek þeirra og áhrif, svo að nærri stappar hreinni hetjudýrk- un. Kippir honum þar í kyn til ýmsra fræðimanna og rithöfunda um miðbik nítjándu aldar, sein fyltust tilbeiðsluanda í upphafning sinni á því, sem norrænt var og germanskt. Einnig fylgir Monsen, í sumum efnum, hinum eldri út- gáfum af Heimskringlu fremur en þeim yngri og áreiðanlegri. Á jeg þar sjerstaklega við það, að hann tc-kur upp í þýðingu sína frásögn- úia uin Vinlandsfund íslendinga hinna fornu, en hinir merkustu norrænufræðingar vorra tíma, t. d. Finnur Jónsson, hafa talið hana irnskot í Heimskringlu. í niðurlagskafla inngangs síns

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.