Lesbók Morgunblaðsins - 10.01.1937, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
7
Gælunöfn
og orðatiltæki.
Þýskir blaðamenn í Róm. Eftir boði ítöisku stjórnarinnar fór
yfirmaður stjórnarblaðanna þýsku, Dr. Dietrich nýlefra til Róma-
borgar ásamt 17 fulltrúum þýskra blaða. Dvöldust þeir þar í nokkra
daga. Hjer á myndinni sjást blaðamennirnir vera að horfa á skrúð-
göngu hinna rómversku Balilla, sem koma frá því að afhjúpa hjá
Capitol minnismerki um innlimun Abyssiníu.
Ymsar þjóðir liafa gælunöfn og
er nógu fróðlegt að vita
hvernig þau eru upp runnin.
Bandaríkjaþjóðin er kölluð
„Uncle Sam“ (Samúel frændi).
Sagan um það hvernig hún fekk
þetta nafn, er þannig: Það var í
stríðinu 1812. Þá gerði herstjórnin
samning við mann að nafni Sam
Wilson í þorpinu Troy í New
York ríki um að selja hernum alt
það kjöt, er hann þyrfti. Sam-
göngurnar voru þá ekki eins góð-
ar og þær eru nú, og stóð því oft
á kjötsendingum. En þeim mun
glaðari urðu hermennirnir þegar
þær komu. Sam Wilson hafði
langar vagnalestir, sem hann sendi
með kjötið, og hann var altaf
sjálfur með. Varð hann því brát.t
kunnur hermönnunum, og þeir
kölluðu hann aldrei annað en
Uncle Sam. Þeir fulljwtu líka, að
merkið U. S. (United States), sem
stóð á kjötílátunum væri skamm-
stöfun á þessu nafni, sem þeir
höfðu gefið kjötsalanum.
En svo færðist nafnið Uncle
Sam smám saman yfir á mat-
væladeild hersins og síðan fekk
það æ víðtækari merkingu, þang-
að til það varð gælunafn á þjóð-
inni sjálfri.
Þýski Michel er gælunafn á
þýsku bændastjettinni, en fæstir
vita hvaðan það er upp runnið.
En það á ætt sína að rekja til
herforingjans Hans Michel von
Oberstraut, sem fæddist í Pfalz
lijá Rín 1574. Hann tók þátt í 30
ára stríðinu og varð þar frægur
fyrir hreysti sína og hugprýði.
Voru óteljandi sögur um það og
þá glæsilegu sigra, sem hann hafði
unnið. Var hann dáður jafnt af
samherjum sem óvinum. Þegar frá
leið varð nafnið „þýski Michel“
látið tákna riddaraskap og dreng-
lyndi, en færðist síðar yfir á
bændastjettina þýsku.
John Bull eru Englendingar
nefndir einu nafni. Það nafn er
ekki dregið af neinum manni,
heldur persónu í leikriti. Líflækn-
ir Önnu drotningar, .Skotinn dr.
John Arbuthnot skrifaði árið 1712
leikrit, og voru í því persónu-
gjörvingar ýmissa þjóða, svo sem
Hollands, Frakklands og Eng-
lands. Fulltrúi Englands hjet John
Bull. Seinna skrifaði liöfundurinn
frainhald af leikritinu, sem lijet
„Saga John Bulls“. Þessi leikrit
eru nú lítt kunn og höfundur
þeirra einnig, en lýsing sú, sem
hann gaf á Bretanum þótti svo
smellin og rjettmæt — að þeir
vræri blátt áfram, hreinlyndir,
hugaðir og rólyndir — að nafnið
færðist yfir á þjóðina.
Það er alvanalegt enn í dag að
menn eru teknir af lífi án dóms
og laga í Bandaríkjunum. Er það
kallað að „lyncha“ menn. Þessi
sögn er dregin af nafni bóndans
Lynch í Virginia, sem ljet sjer
ekki alt fyrir brjósti brenna. Á
hans dögum óðu uppi þjófar og
ræningjar, en hann gerði sig sjálf-
an að dómara yfir þeim, og hegndi
þeiin sjálfur.
Silhouette, eða skuggamynd,
dregur nafn sitt af franska fjár-
málaráðherranum Etienne de Sil-
houette, sem var kunnur fvrir
skuggateikningar sínar, er hengd-
ar voru upp í konungshöllinni í
staðinn fyrir dýr málverk.
Guillotin 'var nefnd fallöxin,
s.em notuð var í stjórnarbylting-
unni miklu í Frakklandi. Var hún
látin heita eftir franska lækninum
dr. Guillotin, sem fann liana upp.
— Nei, nei, í öllum bænum ekki
hnefaleiksverðlaunabikarinn minn.
¥
— Þú skalt biðja heunar. Hver
veit nema gæfan brosi við þjer?
— Nei, hún hló að mjer.