Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1939, Side 6

86
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Leyniþjónustci bresþu stjórnarinnar
njósncinetið um allun heim
Bretar veita árlega mikla fjár-
hæð, 500.000 sterlingspund
eða sem svarar 11 milj. króna.
tii njósnastarfsemi stjórnarinnar
„Seeret serviee“. sem kölluð er.
Þingið veitir þetn fje á fjárlögum
eins og aðra útgjaldaliði, en að-
eins örfáir menn liafa nokkurn-
tíma hugmvnd um hvernig fje
þetta er notað.
Einu sinni kom það fyrir að
þingmaður einn í neðri máistof-
unni vildi fá um það að vita,
hvernig fje þessu væri varið. Þetta
var nokkru fyrir heimsstyrjöld
1914. — Forsætisráðherrann, sem
þá var Balfour, svaraði stuttur í
spuna: Fyrsta skilyrði fvrir leyni-
legri starfsemi er að hún sje leyni-
leg. Var málið með því af dag-
skrá.
í raun og veru eru það aðeim.
tveir menn sem vita glögg skil ú
því hvernig þessu fje er varið. Og
þeir vita þá líka hvaða árangur
starfsemin ber. Annar þeirra er
forstjóri fjármálaráðuneytisins,
Sir Waren Fischer. Hann heldur
sjálfur reikning yfir öll þessi út-
gjöld, og færir þau inn í bók.
Bókina geymir hann í traustum
járnskáp og skilur lykilinn að
skápnum aldrei við sig. Hinn mað-
uirnn sem veit um þetta er Ííir
Robert Vansittart í utanríkismála-
ráðuneytinu. Ilann hefir skrá yfir
nöfn allra þeirra manna sem
starfa í hinni „leynilegu þjón-
ustu“.
Sjerfræðingar einir,
ekki æfintvramenn.
Almenningur veit því næsta lít-
ið nm starfsemi þessa. Einsiaka
sinnum kvisast ofurlítið vát um
eitt og annað. sem njósnararnir
komast að.
Þegar hið mikla njósnamál kom
upp í Ameríku ekki alls fyrir
löngu, þá komst það út, að kom-
ist hefði upp um spæjara þessa á
þann hátt að breska leyniþjón-
ustan hefði bent á þá, og hvernig
lögreglan ætti að ná tangarhaldi
á þeim. Leyniþjónustan breska
hefði komist að því, að hár-
greiðslustofa ein væri einskonar
„pósthús“ fyrir spæjara, og bæki-
stöð fyrir þá, en þaðan væri svo
beint samband til Þýskalands.
En allar skáldsögurnar um
leyniþjónustuna eru lielber heila-
spuni. Þar eru engir Sherlock
Holmesar, aðeius sjerfræðingar,
sem hafa tamið sjer að nota aug-
un vel, hvar sem þeir koma og
hvert sem þeir fara, menn, sem
eru æfðir í að draga rjettar álykt-
anir, og þekkja til lilítar allar
þær starfsaðferðir sem notaðar
eru í því mikla njónamáli sem
nú nær um allan heim.
Leyniþjónusta Breta er undir
stjórn utanríkismálaráðuneytisins.
En auk þess hefir landher, floti
og lofther hver sína „þjónustu“.
Frjettastofnun hermála hefir það
sjerstaklega með höndum, að
vinna gegn njósnum erlendra
J)jóða. Það voru starfsmenn þess-
arar stofnunar sem gáfu Banda-
ríkjastjórn vísbendingu um, að
Þjóðverjar vissu meira en góðu
hófi gegndi um flugher Banda-
ríkjanna. En út frá því spunnust
spæjaramálin í New York.
Starfsemi sú, sem vinnur gegn
erlendum njósnum er margþætt.
Eitt af því er það, að láta er-
lendum spæjurum í tje rangar
upplýsingar. Er það aðallega gert
með þeim hætti að „merkum skjöl-
um er stolið“, þ. e. a. s. það sem
„skjölin" sýna er eintóm vitleysa,
en þessi vitleysa er þannig útbú-
in að erlendum spæjurum er ætl-
að að trúa henni.
I»að, sem Bretar
sáu á Spáni.
Það hefir verið venja í styrj-
öldum, að þjóðir sem barist hafa,
hafa boðið fulltrúum hlutlausra
])jóða að koma og vera sjónarvott-
ar að bardögum.
En þetta hefir ekki átt sjer stað
hvorki í Kína, í Abyssiníu eða á
Spáni. Þó geta menn verið vissir
nm að spæjarar breska hersins
hafa haft sín öruggu frjettasam-
bönd á vígvöllunum, ekki síst í
Spánarstyrjöldinni, því það ef al-
kunnugt mál, að ýmsar þjóðir
hafa notað ófriðinn á Spáni sem
einskonar heræfingu með hin nýj-
ustu vopn sín og manndrápstól.
Fyrir tveiin árum síðan var or-
usta liáð á Guadalajaravígstöðv-
unum. sein talin var mesta or-
usta með brynvörðum vögnum er
háð hefir verið. Hundruðum bryn-
varðra þýskra og ítalskra vagna
var beitt í orustunni til þess að
þeir gætu rutt Franeo braut til
Madrid. En brynvagnaáhlaupi
þessu var hrundrð með vopnum
at’ nýrri gerð og áður óþektu her-
bragði. , '
Það kom brátt Mjós, að breska
herstjórnin t'ekk nákvæma vit-
neskju um það sem þafna fór
fram. Því undir eins var farið að
vinna að alveg nýfri brynvagna-
gerð fyrir Englendinga. En Þjóð-
verjar t'leygðu óðara frá sjer 4
herdeildum ljettra brynvagna, sem
hershöfðingjar Breta höfðu haft
mjög illan bifur á.
Ensku seudimennirnir á Spáni
gáfu líka skýrslu um alveg nýja
gerð sem þar sást fyrst af þýsk-
um býssum sein ætlaðar eru til
að verjast loftárásum, og notaðar
hafa verið í liði Francos. Hvorki
Spánverjar nje ítalir fengu leyfi
til að koma nálægt þessum byss-
um. Þýskir dátar og liðsforingjar
einir handljeku þær. En samt
frjettist strax í breska hermála-
ráðuneytið um byssur þessar, ef
sýndi sig að vera sænsk fram-
leiðsla. Kom mjög fljótlega mikil
pöntun frá bresku herstjórninni
til sænsku verksniiðjunnar er gert
hafði bvssur þessar.
Þegar ráðist var
á þýsku njósna-
stöðina í Englandi.
í sömu svifum og ófriðurinri
braust út 1914 upprætti eiiska
lögreglan alla njósnastarfsemi
Þjóðverja í Englandi. Þetta gerð-