Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1939, Síða 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
S7I
i
Finnlandi, en þar þekkir liann
líf, kjör og háttu fólksins út í œs-
ar. — Lífsbaráttan er hörð, fólk-
ið gróft, fátæktin oft mikil. Hið
blíða og viðkvæma verður oft troð-
ið undir fæti. Unga, fíngerða
stúlkan Silja, sem fædd er til að
elska og dreyma, verður úti í hin-
um nöpru næðingum umhverfis
síns. Hún er blómið, sem bliknar
í örmum hjelunæturinnar. — Eng
inn fær lesið Silju svo að hann
fyllist ekki grátskyldri samúð
með henni. Lýsing Sillanpáá á
hinni ungu, umkomulausu stúlku
er áreiðanlega með því allra
besta, er þekt er í bókmentum
Norðurlanda. Enda var það álit
margra bókmentafróðra manna,
að aneð þeirri bók hefði höfund-
urinn átt að fá Nóbelsverðiaun-
in. Og nú, eftir nokkur ár, hefir
það álit verið staðfest með úr-
skurði sænska Akademísins.
H.
T71 rans Eemil Sillanpáá er
fæddur í Tavastkyro 16.
sept. 1888. Hann er kominn af fá-
tæku foreldri. Hjet faðir hans
Frans Henrik Sillanpáá, en móð-
ir hans Lovisa Wilhelmina ís-
aksdóttir. Þrátt fyrir fátækt
komst hann til menta og varð
stúdent tuttugu ára gamall.
Hann innritaðist þegar í lækna-
deild háskólans í Helsingfors, en
úr námi þar varð lítið, og gaf
hann það brátt upp fyrir öðrum
áhugamálum, er nú fóru að
sækja á hann — ritstörfunum.
Hann las feiknin öll af úrvals
bókmentum á þcssum árum, og
fór að skrifa smásögur, er birt-
ust hingað og þangað. Fyrsta bók
hans (Lífið og sólin) kom út
1916. Þrem árum síðar kom út
allmikil skáldsaga, er gerist í
Finnlandi í frelsisstríðinu 1917--
,‘1918, og heitir á finsku Hurskas
kurjuus, en í sænskri þýðingu
Det fromma elándet. — Bókin
vakti svo mikla athygli, að Sill-
anpáá hlaut allrífleg rithöfund-
arlaun árið eftir, setn hann hefir
haldið síðan. Fyrir fáum árum
voru þau hækkuð að mun, sVo að
nú hefir hann hæst latin allra
ríthöfunda í Uinnlandi. Síðan hef
At Sillanpáá verið mjÖg afkasta-
mikill rithöfundur, og er Silja
eitt af seinni verkum hans — og
sennilega það, sem náð hefir
mestri útbreiðslu.
Sillanpáá kvæntist árið 1916
Sigrid Maria Salomáki, dóttur fá-
tæks alþýðumanns. Hafa þau eign-
ast sjö dætur. Er sú elsta stúdent
og stundar nú málfræðinám í
Helsingfors, en sú yngsta er lík-
lega enn í vöggu. — Um skeið bjó
hann í Borgá, en flutti til Hels-
ingfors fyrir allmörgum árum. —
Hann á skemtilegt sumarsetur úti
á landi og dvelur þar öllum stund
um á sumrin, því hann er sveit-
elskur maður.
Sillanpáá hefir fengist allmikið
við blaðamensku, og árin 1925 og
1926 var hann ritstjóri finska
blaðsins Pano.
Þegar jeg og kona mín vorum
á ferð í Helsingfors í febrúarmán-
uði 1938, höguðu atvikin því
þannig, að við heimsóttum rithöf-
undinn. Það var þó fjarri því, að
við værum að trana okkur fram
við hann, og höfðum við alls ekki
látið okkur detta í hug að líta
þenna fræga mann augum í ferð-
inni. — En svo vildi til, að vinur
okkar Arnold Nordling dócent í
norrænu við Helsingforsháskóla,
er verið hefir hjer þrisvar á ís-
landi, m. a. á Alþingishátíðinni, og
manna best greiddi götu okkar í
Finnlandi, hitti Sillanpáá á götu í
Helsingfors, en þeir eru góðir
kunningjar, og sagði honum frá
því, að hjón utan af íslandi væru
stödd í bænum. Þetta varð til þess,
að Sillanpáá bauð okkur heim á-
samt Nordling og öðrum finskum
mentamanni, er Sillanpáá hafði
kynst á íslandi 1930.
Sillanpáá ákvað svo dag og
stund, er við skyldum koma, en
þá stóð svo á, að Nordling gat
ekki orðið með. — Við hjeldum
til bústaðar hans, Fredriksgatan
75, sem er geysimikið sex hæða
hús, þar sem hann býr á efstu
hæð. — Húslyftan sá um það, að
fyrirhafnarlaust var að komast
upp.
Við hringjum dyrabjöllunni.
Ung og falleg stúlka kemur til
dyra. Hún kynnir sig sem dóttuf
Sillanpáá, býður okkur velkomin
og afsakar að faðir sinn hafi horf-
ið frá nokkrar mínútur með vini
sínum frá Stokkhólmi, er staddur
hefði verið hjá honum, en væri nú
að leggja af stað heimleiðis. Stúlk-
an býður okkur til sætis í rúm-
góðri og bjartri skrifstofu föður
síns, sem prýdd er málverkum.
Meðfram veggjuuum rísa háir
bókaskápar, fullir af bókum, en á
miðju gólfi stendur stórt reyk-
borð og á því flaska með rauðu
víni og tveim staupum. Það mátti
sjá, að húsbóndinn hafði verið að
drekka skilnaðarskálina með gesti
6Ínum.
Við höfum ekki setið þarna
nema fáar mínútur, þegar við heyr
um mann koma inn í ganginn.
Hann gengur stórum, þungum
skrefum. Hurðinni er hrundið upp
og inn kemur Sillanpáá. Hann er
í hærra meðallagi á vöxt, alt að
því tvíbreiður með allmikla ístru.
Höfuðið er stórt, nærri sköllótt.
Augun stór, móbrún, skær og
gáfuleg. Hann nemur staðar í dyr-
unum eitt andartak með hálf út-
breiddan faðminn eins og faðir,
sem er vanur því að börnin hlaupi
upp í fangið á honum, þegar hann
kemur heim. Þvínæst heilsar hann
okkur og býður okkur velkomin
af innilegri alúð, og telur sjer
vera að því mikla gleði að sjá ís-
lendinga á heimili sínu. Hann af-
sakar með mörgum orðum, að
hann hafi ekki verið heima er við
komum. Ástæðan hafi verið sú,
að skáldbróðir hans frá Stokk-
hólmi, ljóðskáldið Erik Lindorm,
hafi verið í heimsókn hjá sjer, og
hafi hann fylgt honurn á járnbraut
arstöðina, eftir að þeir hefðu átt
indæla stund saman. Hann spyr
okkur, hvort við könnumst við
Lindorm. Jeg kveð svo vera, þar
eð jeg hefi lesið flest bestu kvæða
hans, og dáð þau mjög. Þetta
verkar strax sem meðmæli með
okkur.
Sillanpáá leikur á als oddi og
talar mikið. Sennilega er hann ör-
lítið hýr. — Mest talar hann um
ísland. Hann segir frá dvöl sinni
og konu sinnar á Alþingishátíð-
inni. Það er margs að minnast.
Ein minningin rekur aðra me'ð
miklum hraða. Hin dýriega land-
sýn, er skipið nálgaðist Eyjafjalla