Lesbók Morgunblaðsins - 09.03.1941, Page 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
87
ályktun um framtíðina. Það eru
miklar líkur til þess, að þessi
undraverði atburður sje ástæðan
fyrir þeirri hugmynd manna, sem
kemur fram bæði í biblíunni og
Völuspá, að jörðin eigi fyrir sjer
að farast í eldi, og líklega ekki
veigaminsta sönnunin fyrir því,
að atburðurinn hafi átt sjer stað.
Því þó enginn viti, hve langt er
síðan — sjálfsagt nokkur þúsund
ár — og löngu áður en ritöld
hófst, þá eru sagnirnar, sem hafa
lifað á vörum þjóðanna kynslóð
fram af kynslóð, lífseigari heldur
en menn gera sjer grein fyrir,
bæði í þessu falli og öðru, og marg
ar kynjasögurnar' um ýmislegt,
sem gengið hafa og ganga enn frá
ómunatíð, eiga sennilega einhvern
meiri og minni veruleika á bak
við sig, þó þær hafi breyst og
orðið öfgakendar.
Það er sagt, að á þessu mikla
landi, Atlantis, sem á að hafa
sokkið í sjó mjög snögglega, hafi
búið voldug menningarþjóð — á
þeirra tíma vísu — og hafi hún
öll farist, eða meginhluti hennar,
— allir, sem á landinu voru þeg-
ar atburðurinn gerðist, — og or-
sakirnar hafi verið ógurleg eld-
gos, jarðskjálftar og jarðsig, þar
til landið var horfið í sæ. Einnig
hafa fundist skrásettar sagnir
um, að þjóð sú, sem bygði Atlant-
is, hafi verið herská þjóð, sem far-
ið hafi með miklum hernaði á
hendur þjóðum þeim, sem bjuggu
við Miðjarðarhafið, og lagt undir
sig mikið af Norður-Afríku og
Suður-Evrópu og undirokað þær,
án þess að þær fengju rönd við
reist, fyr en Grikkir eða Aþenu-
borgarmenn gátu veitt þeim við-
nám og rekið þá af höndum sjer,
og þar með forðað þeim þjóðum,
sem ekki voru enn undirokaðar,
frá þrældómi.
★
Nú geta allir gert sjer einhverja
óljósa grein þess, hvílíkt óláu
þjáningar og hörmungar það eru,
sem sú þjóð eða þær þjóðir verða
að þola, sem eru undirokaðar af
öðrum og það enn þann dag í
dag, hvað þá heldur á þeim tím-
um, sem þetta á að hafa gerst á.
Því þó ef til vill hafi ekki verið
um mikla menningu að ræða hjá
sumum þeim þjóðum, sem þann-
ig voru yfirunnar, þá hafa þær þó
lifað áður sínu óbrotna og frjálsa
náttúrulífi, sem var alt annað eu
það hörmungalíf, ef líf skyldi
kalla, sem þrælar urðu að þola fyr
á tímum, eins og sagan greinir
frá, og það jafnvel fram undir
vora daga.
Það er því ekki neitt undar-
legt, þó hugur þesskonar óláns-
fólks fyllist beiskju haturs og
hefndar, og hugurinn leiti að ein-
hverju valdi, sem væri þess megn-
ugt að hefna fyrir ranglætið og
þjáningarnar, sem framdar voru
án alls tilverknaðar, aðeins fyrir
ágirnd og yfirdrotnunargirnd þess
sterkari. En það vill nú venju-
lega verða svo, að það vald lætur
ekki ætíð mikið á sjer bæra, ’að
minsta kosti ekki svo, að við sjá-
mn út yfir það.
En hjer á nú annað að hafa
gerst. Þjóðin, sem hjelt öðrum í
heljargreipum þrældómsins og aðr-
ar minnimáttar þjóðir skulfu fyr-
ir, var afmáð svo gjörsamlega á
eftirminnilegan og ægilegan hátt.
Þarna kom þá hefndin. Hinn
rjettláti dómur yfir þá þjóð, sem
ranglætið framdi, þar sem bæði
mönnum og öllu landinu með því,
sem á því var, bæði dauðú og lif-
andi, var sökt í sjávardjúpið, eft-
ir ógurlega elda, sem náðu langt
upp í himininn.
Er nú nokkuð ólíklegt, þó svona
óvenjulegur stórviðburður hafi
markað óafmáanleg spor í hugum
þjóðanna og orðið að trúaratriði
um það, að þannig ætti jörðin að
farast vegna ranglætis mannanna.
Því lítið mun á þeim dögum hafa
verið til af skilningi fyrir eðlileg-
um orsökum atburðarins, heldur
eingöngu skoðaður sem yfirnátt-
úrlegs eðlis, sem fyrirboði þess,
hvernig endirinn yrði á öllu, því
ranglætið hefir auðvitað þá, eins
og enn í dag, víðar átt sjer stað
heldur en hjá íbúum Atlantis.
*
Á Völuspá er bæði sögu- og spá-*
dómssnið, þar sem koma fram ör-
lög jarðar, goða og manna, og
Völvan segir, hve langt hún muni
aftur í aldir, þá jörð var ekki til,
„vasa sandur nje sær nje svalar
unnir". En Borssynir skapa hana.
Æsir hittast á Iðavelli, reisa hof
og hörga, smíða tól og tangir.
Gullöld ríkti í goðheimi og alt
var í ró og næði. En brátt byrjar
ófriður, hið fyrsta víg er vegið,
aðalorsökin er gullið, sem eflaust
á að merkja fleiri auðæfi en það
eitt, sem barist er um. Friðurinn
er á enda. Styrjöld og dauði hefst.
Hið illa veður uppi, svo að hið
góða fær ekki rönd við reist.
Baldur (ímynd hins góða) er
drepinn. Alt fyllist ókyrð, boðar
stríð og efstu daga. Úlfurinn (hið
illa) tryllist. Ragnarök ríða yfir,
og sól sortnar og jörð sökkur í
sjá. En svo sjer Völvan lengra
fram. Jörðin rís aftur iðgræn úr
sæ og æsir finnast á Iðavelli. Gull-
öld er aftur upprunnin. Baldur er
kominn aftur. „Nýr himinn og ný
jörð, þar sem rjettlætið mun búa“,
segir í biblíunni, sem kallar það
dag drottins, og þá eigi hinn
mikli dómur hans að framfara yf-
ir alt mannkyn, en ekki fyr. Krist-
ur kemur aftur. Eftir þessum
mikla tortímingar- og nýsköpunar-
degi er beðið enn í dag, eins og
kunnugt er.
Mjer finst, eins og áður er sagt,
svo merkilegt samræmi á milli
heimsslitakenninga og aðdraganda
til þeirra, sem kemur fram í áð-
urnefndum trúarkerfum, við þær
sögulegu heimildir, sem til eru uin
hinn mikla og óvenjulega atburð,
sem á að hafa skeð fyrir nokkrum
þúsundum ára, þegar hið miki i
land Atlantis á að hafa sokkið i
sæ, að mjer finst því sje fullur
gaumur gefandi, og gæti verið
rannsóknarefni fyrir þá, sem
vildu brjóta heilann um slíkt og
leita um það svo mikilla sannana,
sem frekast væri unt.
*
Prófessor Sig. Nordal vill halda
því fram í ritgerð sinni í tíma-
ritinu Iðunni VIII árg. um Völu-
Stein, að ýms atriði í ragnaraka-
lýsingu Völuspár eigi rót sína að
rekja til eldgosamenja eða jafn-
vel til mikils eldgoss, sem átt hafi
sjer stað í óbygðum hjer á landi
seint á 10. öld, og lýsingin sje að
öllu leyti komin frá íslenskri nátt-
úru eða náttúrufyrirbrigðum. Jeg
held, að það sje nokkuð djörf á-
Framh. á bls. 88.