Lesbók Morgunblaðsins - 24.08.1941, Blaðsíða 4

284
LESBOK morgunblaðsins
Kverkfjöll sjeð frá norðri. Kverkin og skriðjökullinn blasir við. Um miðja fjallshlíðina,
vestan við Kverkina, sjer í op sprungudalsins mikla í vesturfjöllunum. Til vinstri sjást hæstu hnjúk-
arnir í Kverkfjallarananum, í nánd við hin fornu hraunupptök. — Ljósm.: Edvard Sigurgeirsson.
sjeð á austanverðum fjöllunum,
en auðvitað getui jarðhiti verið
þar víðar, þótt við höfum ekki
komið auga á hann.
Við höldum niður af fjöllunum,
á sama stað og við fórum upp,
og komum í tjaldstað kl. 5 síð-
degis, eftir 10 tíma útivist.
★
Um nóttina hvesti mikið af suð
vestri og rigndi. Lá við að tjaldið
fyki ofan af okkur. Brotnaði önn-
ur tjaldsúlan og slitnuðu stögin.
Tókst okkur þó að hemja tjaldið.
með því að bera stórgrýti á allar
skarir. Undir morguninn fór held-
ur að lægja, en þó var allhvast
fram undir hádegi. Veðrið var
bjart og þokulaust á fjöllunum.
Að afliðnu hádegi lögðum við af
stað til vesturfjallanna. Urðum
við nú að fara yfir skriðjökulinn
fram úr kverkinni. Upp við kverk-
ina er skriðjökullinn varla meira
en 1 km. á hreidd, en breikkar
fljótt. Rennur hann fyrst til norð
urs og heygir svo til norðvesturs.-‘
Var austurhluti jökulsins sljett-
ur og greiður yfirferðar, en vestar-
lega á jöklinum höfðu myndast
einkennilegir hólar eða hæðir, á-
kaflega sprungnar, og vestan við
þessar hæðir var jökullinn allur
mikið sprunginn og ógreiður yfir-
ferðar. Lentum við þarna í hálf-
gerðum ógöngum, urðum að fara
marga króka og stökkva yfir
fjölda af sprungum. í áframhaldi
af vesturvegg kverkarinnar eru
þverhníptir hamrar alllangt suður
með jöklinum að vestanverðu, er
aðeins hægt að komast þar upp
af jöklinum á einum stað, en
mjög örðugt var að komast þang
að, því gínandi sprungur lágu
víða alveg upp að hamraveggn
um. Loks komumst við þó af jökl-
inum og upp í hamrana; þar er
mjög mikið af vikri og gjalli,
samskonar eins og austan við
kverkina og yfirleitt virðist mjer
mjög mikið bera á þessum gos-
efnum á. vesturfjöllunum, bæði í
lausu ásigkomulagi og hálf-sam
runa.
Strax vestan við kverkina kom
um við á breiða jukulfönn, sem
fellur með jöfnum halla (15—
20°) frá brún fjallanna og niður
að rótum þeirra. Þetta er sjálf-
sagt skriðjökull, en vegna þess, að
hann er mjög þunnur, er hann á lít-
illi hreyfingu og því lítið sprung-
inn. Hiti er og mikil jöklaleys-
ing og má svo heita, að einn vatns
[flaumur fljóti í þunnu lagi niður
allan jökulinn. Þegar við göngum
upp hjarnið og horfum niður á
vatnsflauminn, finst okkur brátt
sem öll fjallshlíðin sje á flevgi-
ferð niður á við undir fótum okk
ar.
Við göngum skáhalt upp hlíð-
ina og eftir iy2 km. göngu kom-
um við að fyrstu gufuhverunum.
Með skömmu millibili eru hjer
3 gufuhverasvæði í grunnu gili,
sem liggur frá NA—SV upp hlíð-
ina. Hjarnið fellur ofanað niður
1 gilið, en gufurnar hafa brætt
stóra skápa, hella og sprungur í
jökulinn. Ur einstökum, aflmikl-
um gufuopum þeytist gufan með
háum hvin, en auk þeirra er
þarna fjöldi af smærri og afl-
minni gufuopum og brennisteins-
augum.
Skamt suður af þessum gufu-
hverum kemur maður fram á
brúnina á ægilegri gjá, sem ligg-
ur suðvestur fjöllin í sömu stefnu
og gilið með gufuhverunum. Gjá
þessi er minst 2 km. að lengd, um
500 m á breidd, þar sem hún er
breiðust og víða meir, en 100 m
á dýpt. Nyrst opnast hún til norð-
vesturs. Oll er gjá þessi þakin
gufu- og brennisteinshverum. Urn
miðbikið þrengist gjáin allmikið.
Þar í mjóddinni er risavaxino
gufuhver og má svo heita, að
hann loki leiðinni eftir gjánni.
Svelgurinn, sem hverinn er í, mun
um 15—20 m í þvermál, en gufu
opið sjálft miklu þrengra. Annað
veifið er þó. gufuframleiðslan
þarna svo áköf, að þrengslin fyll-
ast af gufu.
Hnjúkurinn, vestan við þennan
nyrðri helming gjárinnar, er snar-
brattur þeim megin, sem að gjánni
veit. Hliðin öll er úr uppleystu
bergi, sem orðið er að leir, og er
þar eitthvert skrautlegasta lita-
sambland, sem jeg hefi auguni
litið. Smágufur liðast um alla hlíð -
ina og auka á fjölbreytnina og
blæbrigðin. Að austanverðu hanga
sprungnar hjarnbungur niður f
gjána.