Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1942, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
347
inis hjet „Dans galdrakerlingar-
innar“ og var tilbrigði um stef úr
ballet. Honum þótti líka gaman
að líkja eftir mannsröddinni og
dýraöskrum.
Einu sinni þegar hann hjelt
hljómleika í Genua, heilsaði hann
áheyrendum sínum með því að
láta fiðluna segja: „Buona sera“
(gott kvöld), og þeir svöruðu
ósjálfrátt: „Buona sera“.
Alt þetta virtist vera mannleg-
um mætti ofvaxið, svo að það var
ekki að undra að menn skýrðu list
Paganinis með því að segja, að
hún væri „yfirnáttúruleg“.
★
Paganini fór í hljómleikaför
til Vínarborgar og síðan til allra
helstu borga í Evrópu, og þær
gáfust upp fyrir honum skilmála-
laust.
Paganini var sýndur mikill
heiður, en vænst mun honum þó
hafa þótt um það, að konungur-
inn í Westphalen sæmdi hann
barónstitli, sem skyldi ganga að
erfðum í ætt hans. Paganini hafði
lengi þráð slíka nafnbót og var
það einkum vegna sonar hans,
Aehillino. Hann hafði áhyggjur
út af framtíð hans, en þessi bar-
ónstitill myndi tryggja honum
virðingarstöðu ý mannf jelaginu.
Paganini hjelt hljómleika í
París. Það er óvíst, að nokkurn
tíma eða nokkurs staðar hafi
fleiri og meiri bókmennta- og tón-
snillingar verið saman komnir en
í París árið 1831.
Paganini vakti þar geysi hrifn-
ingu. Franz Liszt, hinn frægi
þýski píanósnillingur og tónskáld
hlustaði á hann þar. Liszt var
ungur þá. Hann hafði fyrir nokkru
bjrrjað að fást við tónsmíðar, en
misst trúna á tónlist sína og heim
inn og lagt tónlistina á hilluna.
Hann varð mjög hrifinn af list
Paganinis: „Hvílíkur maður!“
sagði hann eftir hljómleikana,
„hvílíkur listamaður! Hvílíkar.
þjáningar, hvílík angist, hvílíkar
pyntingar búa í þessum fjórum
strengjum".
Það er söguleg staðreynd, að
eftir að Liszt hafði hlustað á
Paganini spila, þá svall honum
móður og hann brann af löngun
til að verða sjálfur snillingur og
hann sneri sjer aftur að tónlist-
inni.
Eftir dvöl sína í París, fór
Paganini til Englands, Skotlands
og írlands.
★
Paganini þjáðist alla ævi af
magaveiki, og meðölin, sem hann
tók inn, gerðu aðeins illt verra.
1834 hætti hann að spila opinber-
lega (en hjelt þó hljómleika í
Torino í maí 1837, til ágóða fyrir
góðgerðastarfsemi), og fór til
Genua, og þar var honum tekið
eins og sigurvegara. Hann var
orðinn stórríkur maður, átti, að
því er talið var, um 2 miljónir
franka.
Hann var þá 52 ára að aldri og
dauðinn beið hans. Hann kevpti
sjer hús nálægt Parma, og þar
ætlaði hann að lifa í ró og næði
og gefa út lög sín. í hvert skipti,
sem honum fanst sjer líða betur
gaus upp í honum metnaðurinn
og hann brann af löngun til þess
að fara hljómleikaför annaðhvort
til Rússlands eða Ameríku.
Heilsa hans varð æ verri. Vet-
urinn 1839 fór hann til Nizza til
þess að dveljast þar hjá vini sín-
um, Cesnole greifa.
★
Eitt fagurt kvöld í maí virtist
Paganini vakna af dvalanum, og
hann bað um fiðluna sína. Inni í
herberginu, þar sem hann var,
var mynd af Byron. Paganini stóð
upp byrjaði að spila lag, sem
mynd Byrons bljes honum í brjóst,
en Paganini dáðist mjög að hon-
um.
Cesnole greifi og nokkrir aðrir
vinir Paganinis, sem viðstaddir
voru, sögðu frá því síðar, að aldrei
hefði hann spilað eins guðdóm-
lega. Síðan fjell fiðlan og boginn
úr höndum hans. Paganini missti
meðvitundina, lifði nokkrar
klukkustundir, en var dáinn
næsta morgun, 27. maí 1840.
Þegar presturinn í Nizza frjetti
það, að Paganini væri að bana
kominn, kom hann að beði hans,
en Paganini gerði sjer ekki ljóst,
að hverju stefndi og kvað prestinn
geta veitt sjer nábjargirnar
seinna,- þegar tími væri til kom-
inn.
★
Þess vegna dó hann án þess að
geta skriftað, og þegar Cesnole
greifi ætlaði að fara að undirbúa
jarðarförina, neitaði klerkurinn
að jarða hann í vígðri mold.
Málinu var áfrýjað til kirkju-
yfirvaldanna, og meðan á úrskurði
þeirra stóð, geymdi greifinn líkið
smurt í höll sinni. Til hallarinnar
streymdu fjölmargir aðdáendur
Paganinis til þess að skoða lík
hins látna snillings. Líkið var
flutt til Lazaretto í Villefranche,
en það er bygging lítil og óásjá-
leg, nálægt Nizza og sjest þaðan
út yfir blátt Miðjarðarhafið.
Fiskimennirnir heyrðu á nótt-
um óp, sem þeim fannst koma frá
Lazaretto. Kannske var það djöf-
ullinn að spila á djöfullega fiðlu,
eða voru það neyðaróp glatraðrar
sálar.
Þegar í málastappi þessu hafði
staðið í mánuð og engin lausn
fengist, fluttu Cesnole greifi og
nokkrir aðrir vinir Paganinis lílc
hans burt úr Lazaretto og jarð-
settu það í landareign eins þeirra.
Það var ekki fyrr en 1844, að
Achillino Paganini var leyft að
flytja lík föður síns til Parma og
jarðsetja það þar á ættaróðalinu
þeirra.
Kornungur spjátrungur, með
einglyrni og fleira dinglumdangl,
var á ferðalagi með járnbrautar-
lést. Hann sat í sæti sinu með
montlegan fýlusvip. í sama klefa
var lítill strákur, sem hló hátt og
dátt, auðsýnilega að pjattrófunni.
Hann bað því strákinn að segja
sjer brandarann, sem hann væri
að hlæja að, svo að hann gæti
verið svona kátur líka.
„Það er ekki brandari, sem jeg
er að hlæja að“, sagði strákur,
„heldur andlitið á þjer“.
„Nú ekki get jeg gert að því,
hvernig jeg er í framan“, sagði
spjátrungurinn öskuvondur.
„Nei, en þú gætir haldið þig
heima hjá þjer“.
I