Lesbók Morgunblaðsins - 15.08.1948, Síða 5

LESBOK MORGUNBLAÐSINS fpp* ' " 361
inn skógur áður en langt um líður.
Mannshöndin hefur því gert sití til
þess að fegra þennan stað og setia
á hann hlýlegri svip en áour var.
Á Núpsstao er enn forn bygging að
no!:kru leyti. Þar er t. d- forn
slenima. sniiðja og tvær hlöður.
A 'ra þeirra gat jeg ekki skoðað, því
a;' nún var full af heyi, cn mjer var
sagt að þær væru svipaðar. Hina
skrðaði jeg. Hún er 3x8 metrar að
stærð með rúmlega mannhæðar há-
u’n grjótveggjum, vaglabygging og
eru fjórar stoðir undir hvoru megin
og nokkurt bil milli þeirra og
veggja. Stoðirnaí eru úr sívölum reka
trjám, mjög ámóta að digurð, og
annar langbitinn er eitt beint trje
mjóg svipaö að gildleika í báða enda.
Heiluþak er á hlöðunni eins og áður
var á öllum húsum hjer. Þóttu hellu-
þökin afbragð ef vel var skarað, því
að þá lak ekki og viðir fúnuðu aldrei
undir þeim. En erfitt var að ná í
heilurnar; varð að sækja upp í fjall.
Póru menn þá upp hjá Dröngum
bcatt einstigi og báru hellurnar á
bakinu heim Stundum var reynt að
renna þeim niður á hjarni, en það
þóíci ekki borga sig, því að hellurn-
ar eru brothættar og vildu þá verða
mikil vanhöld á þeim.
Veggir hafa verið hafðir geisi-
þvkkir hjer og öðru vísi gerðir en
t. d. í Norðurlandi. Innri veggbrún
er hlaðin úr brotnum blágrýtisstuðl-
um, sem skorðast vel, og má úr þessu
efni hlaða lóðrjetta og sljetta veggi.
Að hleðslunni var svo mokað- mold
og var henni rækilega þjappað sam-
an. Til þess höfðu menn hnall, sem
þeir kölluðu stulul og það var kallað
að stutla að berja moldina sem fast-
así saman. Til þess að reyna hvort
vel væri stutlað, gerðu menn holu
ofan í moldarvegginn að kvöldi og
fy.Mu hana af vatni. Ef vatnið seig
rJður um nóttina mátti hafa það til
marks um að þá var illa stutlað.
Þessir harðbörðu veggir missigu
Basaltgangar sem kastalar
»
a>drei og lögðust því ekki á hleðsl-
una og þeir standa von úr viti. Þessi
h’.aða, sem hjer hefir verið sagt frá,
vnr orðin mjög gömul í barnæsku
e^stu núlifandi manna, og er enn
mjög svipuð og hún var þá. Segi
menn svo, að hús, sem bygð eru
með gamla íslenska byggingarlaginu,
sje altaf endingarlaus!
Bænhúsið er önnur elsta bygging-
in é Núpstað, eða jafnvel sú elsta.
Það er bygt á sama hátt og hlaðan,
nema að heilt stafnþil er fyrir öðr-
um gafli og hálft fyrir hinum. Það
var lagt niður sem guðshús með
konungsúrskurði 17. maí 1765, eða
fyrir 183 árum, en enr. stendur það
nreð svo að segja sömu ummerkjum
og þá. Það er rjett fyrir austan bæ-
iiin og lítill grafreitur umhverfis það
uu girtur moldar og grjótgarði. Vest-
an á garðinum er hátt hlið með grind.
Á vesturstafni bænhússins eru dyrn-
ar með fornri læsir.gu og koparhring
í hurðinni og yfir beim gluggakytra
með tveimur svolitlum rúðum. Á
austurstafni er lítill fjögurra rúða
gluggi. Að innan skiftist húsið í for-
ki-.kju og kór. Forkirkjan er með
moldargólfi, en kórinn með trjególfi
og allur þiljaður. Loft var yfir allri
fvarnkirkjunni, en það hefir verið
m.nkað. Þar uppi er kirkjuklukkan
og kemur klukkustrengurinn niður
um gat á loftinu. Af kirkjugripum
í klettabrúnum.
ev nú klukkan víst sá eini sem eftir '
er, að undanteknum nokkrum-guðs-
orðabókum. — Bænhúsið hefur lengi
veiið notað sem skemma, en því er
haldið við, eins og vera ber. Og um-
hverfis það er enn vígður reitur og
þar hefir heimilisfolk á Núpstað ver-
ið grafið fram að þessu, og þar segist
Hannes Jónsson bóndi vilja hvíla að
loknu dagsverki. Einn legsteinn úr
stuðlabergi er í garðinum með ein-
hvcrri lítt læsilegri áletrun, og ann-
ar brotinn.-----
Vegna þess hvernig Núpstað er í
sveit komið, rjett við Núpsvötnin og
Skeiðarársand, hefir það jafnan kom-
ið í hlut þeirra, sem þar hafa átt
heima, að flytja ferðamenn austur
yfir sandinn, og jökulvötnin. En lík-
lega hefir enginn maður farið jafn
oft þessa erfiðu leið eins og Hannes
bóndi. Hann er nú orðinn gamall
maður, en fylgir mönnum þó enn,
og hefir gert síðan í æsku. Auk þess
annaðist hann póstferðir frá árinu
1904 (að undanteknum 4 árum) og
þar til nú fyrir skemstu, að þessi
pcstleið var tekin af og póstur nú
sendur með flugvjelum til Öræía. —
Voru póstferðirnar altaf 15 á ári,
en auk þess stundum 2 eða þrjár
'fc-rðir á viku með ferðamönnum.
Stundum var þó ekki farið nema á
miðian sand — þar komu Öræfingar
á móti.