Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1950, Side 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
31
gamla mannsins bókstaflega, sýna
þau að mikil áhersla var lögð á að
veggirnir væru svo vel troðnir að
sem minst vatn gengi-í þá, enda
var ending þeirra undir því komin.
Þegar hleðslumaðurinn hefur
þannig troðið neðsta lagið, sem
nefnt var undirstaða, var tvent til,
annaðhvort bygði hann úr tómu
grjóti, og byrjaði þá þegar á næsta
lagi, eða hann hafði torflag á milli
grjótlaganna, og mun það hafa ver-
ið tíðara, því með því lagi bar
minna á ójöfnum í veggnum og
minna var um veggjarholur. í torf-
lögin notaði bóndinn gamalt hey-
torf, af heyunum sem hann gaf
næstliðinn vetur, risti það eftir
lengdinni, og ljet sljetta kantinn
snúa inn. Er svo skemst frá að segja
að þannig helt hann áfram með^
hvert lagið af öðru, þar til hlið-
veggir eru orðnir rösk mannhæð
eða um 2 m., en gaflhlaðið hafði
hann með risi, var það því alt að
3% m. í toppinn. Að ofan eru vegg-
irnir úm 3 fet á þykt, lóðrjettir að
innan, en hallast að sjer að utan,
það kallar hann að veggurinn flái.
Bóndinn hefur aflað sjer viða til
skemmunnar, hann á ítak í reka og
hefur flutt heim um haustið nokk-
uð af rekatrjám, og sagað þau um
veturinn. Úr þessum viðum reisir
hann grindina í skemmuna. Hann
skiftir skemmunni í fjögur staf-
gólf, og eru því fimm stafir með
hvorri hlið; ofan á stafina neglir
hann borð sem hann kallar brún-
ás eða móleður, undir stöfunum
hefur hann flata sljetta steina, svo
stafirnir standi ekki á moldinni;
þessa steina kallar hann stafsteina,
þeir varna því að stafirnir sigi ofan
í gólfið undan þunga þaksins. Milli
stafanna leggur hann bita og á bit-
ana jafnmargar sperrur. Þær eru
rjettur vinkill í kverkina, og það
sperrulag kallar hann að húsið sje
krossreist. Á sperrurnar leggur
hamr svo langbönd, og hefur þau
þjett eða gisin eftir því hvað hellan
er stór sem nota skal á þakið. —
Þessu næst tekur hann til þakhell-
una, en hana hefur hann orðið að
sækja langar leiðir til nágranna
síns, því hellutak er ekki í heima-
landi hans.
Neðstu helluna lætur hann liggja
á veggnum og upp á neðsta lang-
bandið, og svo hverja röðina af
annari, vel skorðaða, þar til þakið
er alt lagt með hellu.
Bóndinn á allmikið heytorf frá
vetrinum, því hann hefur lítið
hlöðupláss, þess vegna getur hann
þakið alla helluna með notuðu hey-
torfi, þurru og þokkalegu. Nú þykir
honum þakið of þunt að hafa að-
eins tvöfalt torf, og lætur því
drjúgt lag af heyrudda ofan á innra
torfið.
Þessu næst fer hann að afla torfs
á þakið, það sker hann í sljettri,
vel gróinni laut, með stuttum ljá,
sem hann kallar tvískera. Hann
sker aðra hlið torfunnar í einu, en
hún liggur laus í pælunni þegar
báðar eru skornar. Torfið flytur
hann heim á hestum, og eru 5—6
torfur hæfilegur hestburður. Með
þessu torfi tyrfir hann alt þakið,
og út á ytri brún veggja, og er þá
skemman fullbygð og öll grasgró-
in utan, en að framan er hún ó-
ásjáleg, því þilið vantar. Borðviðar
mun hann afla sjer í það í kaup-
staðarferðinni í byrjun júlímánað-
ar, og verður hann því að gera
hjer hlje á skemmusmíðinni.
Nú hefur bóndinn horf-ið til ann-
ara verka, hann hefur sýslað um
fráfærur og ullarþvott, og síðan
farið x kaupstaðarferð. Næst verð-
um við hans vör er hann kemur
úr kaupstaðnum. í þeirri ferð dreg-
ur hann að forða, sem endast á að
mestu leyti til næsta vors. Allir
heimamenn bíða þess með óþreyju
að hann komi úr kaupstaðnum, því
þeir eiga von á að fá þá eitthvað,
sem þá vanlxagar um.
Við veitum sjerstaklega eftirtekt
einum stórum og stæðilegum hesti
í lestinni, sem er undir trjedrætti,
og þegar hann nálgast sjáum við að
á honum er borðviður, tvær tylftir
(24 borð) tommu þykk, 12 feta löng
og 7 tommu breið. Þessi borð ætlar
bóndinn að nota í skemmuþilið.
— Það er tekið af hestinunp hjá
skemmunni, og við sjáum afj dá-
lítill vankantur hefur nuddast á
þann enda borðanna, sem nam við
jörð; þetta kallar hann drátt, eða
að borðin sjeu dregin.
Eftir nokkra daga leysir bóndinn
reipin af borðunum og fer að smíða
skemmuþilið. Hann smíðar fyrst
grind og dyraumbúning, en síðaix,
leggur hann borðin á bitana, sperr-
una og grindina með 5 tommu milli
bili og neglir þau vel föst; sperran
sem í er neglt heitir þilsperra. Þeg-
ar hann hefur þannig þakið þilið,
neglir hann önnur borð utan á þau
og yfir skörðin á milli þeirra, þetta
kallar hann reisifjöl. Þessi aðferð
var oft notuð til að þekja veggi og
þak á timburkirkjum.
Að þessu loknu neglir hann vind-
skeiðarnar, þær neglir hann í þil-
sperruna gegnum þilið, og lætur
torfþekjuna falla þjett að þeim.
Þessu næst smíðar hann sterka
hurð úr hefluðum borðum og setur
á hana vænar hjarir, sem hann hef-
ur smíðað um veturinn. Afganginn
af borðunum lætur hann svo inn í
skemmuna, raðar þeim upp á bit-
ana.
Hann hefur keypt mjög stóra og
sterka skrá í kaupstaðnum, og set-
ur hana fyi’ir skemmuna, hun verð-
ur að vera vel læst, því í henni
eiga að geymast mikil verðmæti.
Einkum er lykillinn áberandi stór,
að minsta kosti 6 þumlunga langur
og gildur að sama skapi.
Nokkuð af kaupstaðarvörunni,
sem bóndinn kom með, lætur íiann
þegar í skemmuna, en best er íyxir
okkur að biða með að litast þar um