Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1952, Blaðsíða 11

A GRÆIMLANDSMIÐUM
MEÐ PORTijGALSMÖNMIM
UM ALDARAÐIR hafa porúgalsk-
ar fiskiskútur sótt á þorskmiðin
hjá Nýfundnalandi. Þangað eru um
2000 sjómílur úr heimahöfn og
fyrst í stað voru skúturnar litlar
og illa út búnar að öllu leyti. Var
þetta því hin mesta glæfraför, enda
fórust mörg þessara skipa með
allri áhöfn. Það jók og á slysahætt-
una, að þeir drógu ekki fiskinn á
skútunum, eins og íslendingar
gerðu, heldur á litlum flatbotnuð-
um bátum, sem kallaðir eru doríur.
Hafði hver skúta með sér jafn
marga af þessum manndrápsboll-
um, eins og fiskimenn voru, og
þannig fiskaði einn maður á hverri
doríu. Fóru þeir þá stundum langt
frá skipinu og kom fyrir er dimm
þoka skall á, að þeir týndust, höfðu
villst svo langt í burta að þeir
fundust ekki aftur. Ef skyndilega
skall á veður, var þessum doríum
mjög hætt og einu sinni fórust 200
þeirra í sama veðrinu. .
Enn halda Portúgalar uppi veið-
um á vesturmiðum og r.ota til þess
seglskip. En nýu skipin eru ólík
þeim gömlu. Þetta eru stór fer-
sigld skip, með öllum nýtízku út-
búnaði, hjálparvél, rafljósum,
upphitun ogt frystiklefum. Auk
þess hafa þau talstöðvar og út-
varp.
Amerískur blaðamaður, Alan
Villiers að nafni, fékk að fara með
einni skútunni á veiðar 1950 og
hefir skrifað grein um það í tíma-
ritið „The National Geographic
Magazine“. Það sem hér verður
sagt er útdráttur úr þeirri grein.
Það var laglegur floti, sem lagði
á stað úr höfn í Lissabon í byrjun
vertíðar, 32 nýmáluð járnskip með
þöndúm seglum. Skipið, sem
Villiers var á hét „Argus“. Það
varð að fara fyrst til Azoreya til
þess að taka þar nokkurn hluta
af skipshöfninni. Og þegar þeir
voru komnir um borð, voru skip-
verjar alls 70, þar af 53 doríukarl-
ar. Þarna voru menn á öllum aldri.
Þar á meðal var einn 63 ára og
þetta var 43 vertíðin hans á vest-
urmiðum. Þá var þar annar, sem
kallaður var mesta veiðikló flot-
ans, því að hann veiddi jafnan 100
smálestir af fiski á vertíðinni. Þeir
sögðu að hann léki sér að því að
veiða eina smálest á dag, og það
væri eins og fiskurinn biði eftir
því að láta hann klófesta sig.
Þeir lögðu á stað beitulausir frá
Portúgal, aldrei þessu vant. Hvern-
ig sem á því stóð hafði smásíldin
(sardínur) ekki gert vart við sig
hjá Portúgalsströndum þennan vet-
ur. Þeir urðu því að fara til St.
Johns á Nýfundnalandi til þess að
fá sér beitu.
Á leiðinni vestur yfir hafið unnu
sjómennirnir að því að búa út veið-
arfæri sín og höfðu nóg að gera.
En þröngt var á þiljum, því að
þar voru allar doríurnar. Þeim var
að vísu raðað fjórum og fjórum
hverri niður í aðra. Er það hægt
vegna þess að enginn er á þeim
kjölurinn og enginn stýrisútbúnað-
ur. Þær eru um 14 fet á lengd og
tæplega 6 fet á breidd. Þeim fylg-
ir ofurlítið siglutré og þríhyrnt
Hin nýu ogr 'fullkomnu veiðiskip
Portugalsmanna.
segl, sem hver maður lætur búa
út heima hjá sér. Þeim er stýrt
með ár, þegar siglt er. Þær eru
flatbotnaðar, eins og áður er sagt
og mjög valtar og sýnast ekki hæf-
ar til sjóferða nema í logni. En
það er sjaldan logn á vesturmið-
unum seinni hluta vetrar og á vor-
in.
Þegar þeir komu til St. John var
enga beitu að fá þar heldur, svo
að þeir urðu að bíða þar í rúm-
lega hálfan mánuð eftir því að
síld veiddist. Þetta var í öndverð-
um apríl og sjómennnirnir voru
ekki ánægðir, því að hver dagur
sem leið í iðjuleysi stytti vertíð-
ina og aflahorfurnar. Að lokum
kom þó síldin.
Nú var haldið út á miðin, hina
svonefndu Grand Banks hjá Ný-
fundnalandi og þar stunduðu þeir
veiðar í sex vikur. Veður var kalt
og þokusamt þennan tíma. En
klukkan 4 á hverjum morgni lögðu
53 doríur frá skipinu til veiða, ef
ekki var vitlaust veður. Hver mað-
ur hafði með sér 600 öngla línu
og handfæri. Meðan línan lá