Lesbók Morgunblaðsins - 20.07.1952, Qupperneq 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
361
STJÚRNARBYLTING í BOLIVfU
SNEMMA morguns hinn 9. apríl
s. 1. vöknuðu íbúar borgarinnar La
Paz við dynjandi skothríð. Rétt
á eftir brunuðu hervagnar með
vopnuðum mönnum um allar göt-
ur. í útvarpinu var tilkvnnt að her-
foringjastjórn Hugo Ballivian hefði
verið steypt af stóli og hinn þjóð-
legi byltingarflokkur MNR hefði
tekið völdin í sínar hendur. Foringi
uppreisnarmanna var talinn An-
tonio Seleme hershöfðingi, og sagt
var að byltingin hefði át't sér stað
án blóðsúthellinga.
Seleme hershöfðingi hafði verið
innanríkisráðherra í stjórn Ballivi-
ans og hann haíði notað þá að*
stöðu sína til þess að banna öllum
hersveitum stjórnarinnar að veita
uppreisnarmönnum viðnám og
skyldi þær halda kyrru fyrir í her-
búðum sínum. Tilkynnt var að lög-
regla landsins og margir hinna
yngri liðsforingja í hernum, styddi
uppreisnarmenn.
Skömmu seinna kom þó í Ijós, að
uppreisnin var ekki um garð geng-
in. Kom þá í útvarpinu áskor-
anir til verkamanna að gerast sjálf-
boðaliðar til þess að „verja bylt-
inguna“, því að fyrverandi stjórn
stefndi herflokkum úr tveimur átt-
um að uppreisnarmönnum. Gáfu
sig þá fram 7000 námamenn frá
Oruro. Um kvöldið kom fyrirskip-
an í útvarpi að allir uppreisnar-
menn ætti að vera á verði alla nótt-
ina og undir vopnum, enginn mætti
sofna dúr og menn mætti ekki
æðrast þótt þeir væri matar-
lausir.
Útlitið var þá ískyggilegt fyrir
uppreisnarmenn. Þrjú herfylki
stjórnarinnar voru komin til borg-
arinnar og sóttu að vopnabúrinu
með fallbyssuskothríð og sprengju-
vörpum, en þar höfðu uppreisnar-
menfi aðal bækistöðvar sínar. Var
þar háð hörð orustá um nóttina og
allan skírdag. Seifini hluta dags-
ins áttu uppreisnarmenn í höggi
við átta herfylki stjórnarinnar. Alls
staðar kvað við sltpthríð. og
sprengikúlur féllu hingað og þang-
að í borginni. Rauða kross bílar
voru á flugi og ferð um allt til þess
að bjarga særðum mönnum. Yfir
borginni sveimuðu ■flugvélar
stjórnarinnar og vörpuðu niður
dreifibréfum, áskorunum til manna
að fylgja stjórninni að málum.
Seinna komu svo flugvélar frá
uppreisnarmönnum og vörpuðu
niður öðrum dreifibréfum þar sem
skorað var á borgarbúa að vcita
uppreisnarmönnum í'ylgi.
Þannig var barizt í borginni fram
undir kvöld á föstudaginn langa,
en þá höfðu uppreisnarmenn unn-
io sigur. í borginni Oruro urðu
einnig hörð vopnaviðskifti. Þar
áttu verkamenn og námamenn í
höggi við herlið stjórnarinnar og
báru að lokum hærra hlut.
* Það var því langt frá því að
ekki yrði blóðsúthellingar í sam-
bandi við þessa uppreisn. Sumir
telja að þetta sé sú blóðugasta bylt-
ing, sem átt hefir sér stað í land-
inu. Enginn viðbúnaður var til þess
að taka á móti særðum mönnum.
Sjúkrahús fyltust undir eins og al-
gjör skortur var á hjúkrunargögn-
um. Létust því margir úr sárum,
þótt hægt hefði verið að bjarga
þeim að öðrum kosti.
Það vbru dapurlegir páskar, sem
runnu upp yfir Bolivia að þessu
sirlni. Um alla höfuðborgina var
grátur og gnístran tanna. Fjöldi
húsa hafði hrunið í rústir, konur
og börn voru á reiki um göturnar,
áttu hvergi höfði sínu að að halla
og menn þeirra og feður voru dauð-
ir. Myrkur grúíði yfir öllu um
nóttina, því að rafleiðsla borgar-
innár var eyðilögð. Talið var að
um 5000 mar.na hefði fallið og
særst í bardögunum þar. Þannig
héldu þeir upprisuhátíðina í
Bolivia.
Forsaga uppreisnarinnar.
Árið 1946 hafði MNR-flokkurinn
setið að völdum í Bolivíu og hafði
stjórnað með slíkri grimd, að hann
var mjög illa þokkgðpr, eigi ein-
ungis af andstæðingum sínum,
heldur einnig af mörgum sinna
manna. Og svo brapzt gremjan út
í Ijósum loga. Uppreisn var hafin.
Forsetinn, Gualberto Villaroel og
helztu embættismenn hans voru
drepnir og lík þeirra hengd upp
á götuljósker af æðisgengnum
múgnum.
En ástandið batnaði lítið í land-
inu þótt nýir menn tæki við. Fjár-
hag landsins hrakaði stöðugt, gjald-
miðillinn hríðféll og skortur varð
á helztu lífsnauðsynjum. MNR not-
aði sér þetta ástand til þess að
rétta við og varð honum mikið
ágengt vegna óánægju alþýðunnar.
í maímánuði 1951 fóru fram for-
setakosningar og fengu þé Victor
Paz Estenssoro forsetaefm og Her-
man Siles Suazo varaforsetaefni
flokksins meira fylgi en forseta-
efni annara flokka. Það kom seinna
í ljós að flokkurinn hafði gert
bandalag við kommúnista. Þáver-
andi forseti, Mamerto Urriola-
goitia, sagði þá af sér, en MNR-
flokkurinn tók ekki við stjórnar-
taumum, heldur var skipuð her-
foringjastjórn undir forustu Balli-
vians hershöfðingja. Þetta átti að