Lesbók Morgunblaðsins - 03.08.1952, Qupperneq 4
376
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
Fjósið og hlaðan á Hcllum. Gengið er inn i hellinn úr hlöðunni. Gólf hans er
helúur ncðar en botninn á safnþrónni.
var hafið kom fljótt í ljós að þetta
vpru göng, sem sýnilega lágu milli
tveggja hella. Hættu þau að grafa
er þau voru komin um 7 metra inn
í göngin, en þá voru enn'eftir um 2
metrar. Þar tekur svo við annar
hellir, og er það án efa „aðalhell-
irinn“, sem talað er um í þjóð-
sögunni. Hann mun vera um 28
metra langur, en um stærð á hon-
um vita menn ekki að öðru leyti,
því að hann má heita fullur af
mold. Þó hefir verið skriðið inn í
hann og sáust þar 7 krossar í röð
höggnir í bergið.
Á árunum 1937—38 tóku synir
Magnúsar bónda upp nýjan helli,
sem er hjá Hestahelli og honum
samhliða. Hjuggu þeir síðan göng
í gegn um móbergsvegginn á milli
þ>essara hella. Þessi nýi hellir er
svipaður að stærð og líestahellir,
er nú hafður fyrir hey og tekur
um 100 hesta.
Vestan í hólnum fram af íbúðar-
húsinu á Hellum heita Kirkjur. Eru
það tvær djúpar lautir, eða jarðföll,
með stuttu millibili. Vera má að
þetta hafi verið kvosir að hellis-
dyrum, en vallgrónar eru þær íyrir
löngu og engin veit nú hvernig á
kirkju-nafninu stendur. Er þarna
hellir, eða hellar frábrugðnir hin-
um öðrum hellum þarna í túninu?
En það er til marks um að þetta er
talinn merkur staður, að frá ómuna
tíð hefir börnum verið bannað að
vera þar með ærsl eða hávaða.
---♦----
Stóri heyhellirinn á Hellum er
einkennilegur ílaginuogmeð hæstu
hellum, eða allt að 4 metrar undir
hvelfingu og er bergið þar fynr
ofan ekki nema um 50 sentimetra
þykkt, en þar ofan á um tveggja
metra þykkur jarðvegur. Fremst
við dyrnar var útskot eða krókur,
sem fylllur var með mold úr göng-
unum og veggur síðan verið hlað-
inn fyrir. Heitir þarna Dísukrókur
og þótti þar ærið óhreint. Enginn
veit nú hver sú Dísa var, sem krók-
urinn er kenndur við. Tildrög nafn-
giftarinnar eru horfin í gleymsk-
unnar djúp. Innan við krókinn eru
tvö stór berghöld í veggnum og
þar eru holur í veggina, er sumir
halda að hafi verið fyrir þverbita.
Hefir þá annaðhvort verið þar skil-
rúm, eða þá að loft hefir þar verið
á bitum. Innar í hellinum, skammt
fyrir framan göngin, er veggskot
eða skápur. Einhver hefir giskað á
að skot þetta hafi verið gert fyrir
dýrlingsmynd og er sú ágiskan
sennilega komin fram af löngun til
að sýna að þessi hellir hafi upphaf-
lega verið bænhús, eða mar.nabú-
s«ður, því að í heyhelli hafi slíkt
helgitákn varla verið. Sé tilgátan
rétt að þarna hafi verið veggskot
fyrir helgimynd, þá sannar það þó,
engan veginn neitt um að hellirinn
sé frá tíð Papa. Menn hafa geymt
helgimyndir á ólíklegustu stöðum.
Forskálar hellanna tveggja úti í túninu, heyhellirinn nær, en Hestahellir fjær
(aðcins sperrur yfir innganginum).