Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1955, Page 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
[ 430 ;
fyrstu stjórnskipunarlög Islend-
inga með aðstoð Þorleifs spaka,
móðurbróður síns, sonar Hörða-
Kára.
Annar sonur Hörða-Kára var
Ögmundur faðir Þórólfs skjalgs
föður Erlings á Sóla. Þriðji sonur-
inn var Þórður faðir Klypps hersis,
er drap Sigurð konung slefu Gunn-
hildarson á Álreksstöðum, en dótt-
ir Klypps var Guðrún kona Einars
Þveræings. Fjórði sonurinn var
Ölmóður inn garnli faðir Áskels
föður Ásláks Fitjaskalla, er varð
banamaður Erlings Skjálgssonar;
þótti það frændvíg óhappaverk
mikið og var Áslákur drepinn fyrir
það norður á Borgund, fyrir inhan
Álasund. Landnáma getur þess að
Hjörleífur Hróðmarsson fóstbróðir
Ingólfs Arnarsonar, hafi verið
skyldur þeim sonum Hörða-Kára.
Þess er og getið að Þóra mostur-
stöng, móðir Hákonar konungs Að-
alsteinsfóstra, hafi verið „í frænd-
semistölu við Hörða-Kára“. Þórður
hreða er talinn sonur Þórðar
Hörða-Kárasonar.
Meðal ættgöfgustu landnáms-
manna eru taldir þeir bræðurnir
Geirmundur heljarskinn og Há-
mundur heljarskinn. Forfeður
þeirra höfðu verið konungar á
Hörðalandi mann fram af manni.
Frændi þeirra var Úlfur skjalgi,
er bjó á Reykhólum fyrstur manna.
Frá Hörðalandi var Þrasi í Skóg-
um, sem reyndi með fjölkynngi að
koma af sér fyrsta jökulhlaupinu,
sem um getur í Jökulsá á Só!-
heimasandi. Þaðan var einnig Hafl-
'•arður súgandi, sem Súgandafjörð-
ur er við kenndur. Þorsteinn höfði
hét hersir á Hörðalandi. Synir hans
voru þeir Eyvindur og Ketill
hörðski er námu Reykjadal í Þing-
eyarsýslu. Þar var þá fyrir Nátt-
fari, er varð eftir af Garðari Svav-
arssvni. en þeir ráku hann 'brott
og bjó Eyvindur á Helgastöðum
en Ketill á Einarsstöðum. Dóttir
Eyvindar var Fjörleif móðir Vé-
mundar kögurs og þeirra bræðra,
er Reykdælasaga segir frá.
Hér á Hörðalandi eru og ýmsir
merkir sögustaðir og verður manni
helzt að minnast þeirra, er koma
við Egilssögu. Heimskringla segir
frá því, að þá er Haraldur konung-
ur hárfagri gerðist gamall, hafi
hann löngum. setið að stórbúum
sínum á Hörðalandi og Rogalandi:
Álreksstöðum, Sæheimi, Fitjum á
Storð, Útsteini og Ögvaldsnesi á
Körmt. Álreksstaðir voru skammt
fyrir sunnan þar sem Björgvin var
síðar stofnuð. Þar hafði Eiríkur
konungur blóðöx bú, fékk ráðs-
mennskuna í hendur frænda sín-
um, sem nefndur er Fróði, og lét
Rögnvald son sinn vera þar. En
á eynni Fenhring, sem er þar yzt
í firðinum, bjó Bergönundur á
Aski. Norður af þeirri ey er önnur
lítil ev, sem heitir Herðla.
Skömmu eftir að Eiríkur kon-
ungur hafði gert Egil Skallagrims-
son útlægan um endlangan Noreg,
fór konungur austur í Víkina að
bræðrum sínum Ólafi og Sigröði
og drap þá báða, sem alræmt er.
Meðan konungur var í þeim leið-
angri fór Fróði að heimsækja Berg-
önund á Aski, en Rögnvaldur kon-
itngsson fór út í Herðlu. Egill
Skallagrímsson lá þá með skip sitt
í Herðluveri og hafði njósn af
þessu. Fór hann þá inn á Fenhring
og drap þar Fróða, Bergönund og
Hadd bróður hans. Á leiðinni út
aftur mætti liann Rögnvaldi kóngs-
syni og var ltann drepinn og allir
menn hans, En þetta þótti Agli
ekki nóg hefnd. Hann gekk á land
á Herðlu og reisti þar níðstöng á
hendur Eiríki konungi og Gunn-
hildi drottningu. Var það hesli-
stöng og hrosshöl'uð á. Rak hann
stöngina niður í bergrifu, sneri
höfðinu á land og mælti: „Sný eg
níði þessu. á landvættir þær. er
þetta land byggja, svo að allar fari
þær villar vega, engin hendi né
hitti sitt inni, fyr en þær reka
Eirík konung og Gunnhildi úr
landi“.
Níðstöngin á Herðlu er horfin
fyrir löngu. En in merkilega frá-
sögn lifir, sagan um útlendan og
útlægan bóndason, sem ekki hik-
aði við að eiga í stríði við vold-
ugan konung, og krafðist liðs af
landvættum. Níðið varð að áhríns-
orðum — konungshjónin flæmdust
úr landi litlu síðai'. Þetta gerðist
hér út af Björgvin, árið 932, sam-
kværat annálum.
BJÖRGVIN
„Á sjö fjöllum liáum hún
tii himins lyftir veggjum“,
segir Sigurður Breiðfjörð um
Rómaborg. Ekki verður það sagt
um Björgvin, en hitt er henni talið
til einkenna, að hún er umgirt sjö
fjöllum, og Flöjen þá ekki talin
með. Þessi fjöll einangruðu borg-
ina frá öðrum héruðum Noregs um
langan aldur. Yfir þau voru engar
þjóðleiðir. Hafið var þjóðleið
Björgvinjarbúa
Um upphaf Björgvinjar verður
að leita til Snorra, eins og svo oft
endranær. Haim segir frá því að
Ólafur konungur kyrri hafi sett
kaupstað í Björgvin. „Gerðist þar
brátt mikið setur auðugra manna
og tilsiglingar kaupmanna af öðr-
um löndum“. Ólafur lét einnig
hefja þar smíði innar miklu Krists-
kirkju úr steini. Þetta mun hafa
verið um 1070.
Eysteinn konungur Magnússon
sat í Björgvin og efldi staðinn
mjög. llann hóf munklífi í Norð-
nesi, hann lét gera Mikjálskirkju,
ið veglegasta musteri, og í konungs-
garði Postulakirkju úr timbri. „Þar
lét hann og gera höll ina miklu,
er veglegast tréhús hefur verið í
Noregi.“ Þessa getur konungur, er
hann fór í mannjöínuð við bróður
sinn Sigurö Jórsalaíai’a: „Spurt