Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1958, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
411
ina yfir sig. Þar kepptist kona við
að sópa öskunni af steinlögðu
þreskisvæði sínu. Svo leit hún upp
á gosmökkinn og vonleysissvipur
kom á hana. Skammt þaðan var
heil fjölskylda að hreinsa ösku af
húsþaki og setja nýtt þak á, 1 stað
þess er gossteinar höfðu brotið.
Mér var sagt, að þetta fólk hefði
flúið heimili sín, en í hvert skifti
sem eitthvað sljákkaði í gosinu,
kæmi það aftur og reyndi að laga
til.
Við ókum vestur á höfðann rétt
hjá eldgígnum, og sáum þaðan
beint ofan í gínandi ginið á eld-
gígnum. Skyndilega þeysti hann úr
sér 800 metra hárri gusu af gló-
andi steinum og voru sumir þeirra
á stærð við bíl. Þeir fellu síðan
niður í öskuna þar á hæðinni og
sindruðu þar. Til vinstri handar
vall glóandi hraunleðjan upp úr
gígnum, rann eins og lækur niður
barminn og sló undarlegum gulum
bjarma á gufurnar í gosmekkinum.
Eldingar þutu yfir gígnum og
þrumubrestirnir yfirgnæfðu gos-
dynkina. Stórir öskuskaflar voru
alt í kring um okkur. Kofi
skammt frá vitanum var á kafi 1
ösku, steinn hafði komið á þak
hans og brotið það, svo að þar var
koldimm gjóta eftir. Skammt héð-
an hafði heilt fiskimannahorp far
ið algjörlega á kaf í ösku.
Vindáttin breyttist og kolsvart-
ur öskumökkur gossins barst í átt,-
ina til okkar. Við flýðum til vit-
ans og vikurinn urgaði undir skón-
um okkar. Um leið og við slupp-
um inn um dyr vitans, féll glóandi
vikurinn eins og eldregn allt um
kring. í myrkrinu hrasaði ég um
stein á gólfinu. Hann hafði skollið
á vitanum og farið í gegn um þak
og loft.
FÓLK VAR OFSAHRÆTT
Vitavörðurinn leiddi okkur upp
snúinn stiga og var öskulag á
Gosið á ýmsum stigum.
hverju þrepi. Neglt var fyrir
glugga, sem sneru að gosstaðnum.
Við komum upp í vitaherbergið, en
það var tómt, öll áhöld höfðu verið
flutt þaðan. Svo gengum við út á
svalirnar á þessum 115 feta háa
turni. Og þegar ég svipaðist þar
um, varð mér fyrst ljóst hve herfi-
leg spjöll hafa orðið á þessari
grænu og fögru ey, af völdum
eldsumbrotanna. Eins langt og sást
voru hæðir gráar af ösku og land-
ið tilsýndar líkast því sem sagt er
um landslag í tunglinu. Áreiðan-
lega var fjórði hluti eyarinnar
kominn í auðn. Þarna höfðu menn
áður fengið uppskeru þrisvar sinn-
um á ári. Nú var fólkið flúið, hafði
orðið að farga nautpeningi sínum
og átti nú eiíkert.
Vitavörðurinn sagði okkur að
mestu jarðskjálftarnir hefðu kom-
ið áður en gosið brauzt út, og þá
hefði vitinn verið eins og skip í
stórsjó. En um leið og tók að gjósa,
flyktist fólk þangað. Konurnar
voru hágrátandi, því að þær héldu
að eyan mundi springa í loft upp.
Karlmennirnir voru stilltari, en
þeir voru líka hræddir. Fólkið var
komið til að biðja guð að stöðva
gosið. Það hafði með sér helgan
kross frá kirkjunni.
Nú var mesti óttinn horfinn. Það
mátti sjá á því hvernig fólkið var
alls staðar að moka burt nýfallinni
ösku af lóðum sínum, í einhverri
þrjósku gegn forlögunum.
Þegar við fórum frá vitanum
rigndi aurleðju og loftið var meng-
að brennisteinseim. Aurhríðin
klesstist á bílinn og hann „spólaði"
í leðjunni. Það var dimmt, en gagn-
laust að nota bílljósin, því að þau
urðu aðeins villuljós. Bíllinn mjak-
aðist áfram og eftir nokkra stund
komum við út úr mökknum, en
þá tók við steypiregn, sem kom úr
gufumökknum upp af gígnum.
Regnið þvoði allan aur af bílnum
og eftir að hafa ekið enn um stund,
skilaði honum hreinum og fáðum
út í sól og sumar og á grænar
grundir.
HÖPP OG ÓHÖPP
Ekki höfðu allir tjón af gosinu.