Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1958, Blaðsíða 6

414
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
mynd, eða ólitaðri prentmynd
Þeirra heimur er hinn litlausi
heimur stærðfræðinnar.
Sagt er að einstaka menn sé með
þeim ósköpum fæddir, að sjá ekki
liti, og þeirra umhverfi er þá eins
Þetta er hin fullkomna litblinda.
En það er þó ekki þetta sem átt
er við í daglegu tali þegar sagt er
að einhver sé litblindur. Þá er átt
við það, að hann sjái liti á annan
hátt en aðrir menn. Um þetta segii
dr. Nouy í bók sinni „Stefnumark
mannkvns":
„Hinn ytri heimur, náttúran, op-
inberast oss fyrir milligöngu skyn-
færa vorra. Vér sjáum stjörnurnar,
sólina, fjöllin, dýrin og aðra menn
með augunum, sem eru svipuð ljós-
myndavél að gerð. Hin öfuga mynd
af hlutunum varpast til nethimnu
augans. Nethimnan er samsett af
ákaflegum fjölda ljósnæmra frum-
parta, hinna svonefndu keilna og
sprota. Svaranir þessara viðkvæmu
keilna flytjast svo með sjóntaug-
inni til ákveðinna stöðva í heilan-
um. Eru svaranir þessar orsök þess.
sem vér nefnum sjón. Það er þess
vegna ekki augað, sem í raun og
veru sér, heldur heilinn.
Nú er það ekki ævinlega satt og
rétt, að sjónin samsvari nákvæm-
lega hinum ytra veruleika. Sumum
mönnum sýnist t. d. litir vera frá-
brugðnir því, sem aðrir sjá þá; þeir
eru með öðrum orðum litblindir.
Þegar vér tölum um rautt blóm eða
græna haga, gerum vér það með
þeim fyrirvara í huga, að vér tölum
fyrir munn meiri hluta athugenda.
Það er þessi meirihluti, sem ákveð
ur það, sem vér köllum eðlilegt“.
í ensku tímariti birtist nýlega
grein eftir litblindan mann, og sýn
ir hún glöggt hvað þetta „eðlilega“
getur orðið ,raunverulegt“ í líti
manna, engu síður en hið efnis-
kennda. Skal hér því birtur út-
dráttur úr henni.
H3—
Hann segir fyrst, að það sem að
sér gengur sé ekki fullkomin lit-
blinda, heldur „litruglun". En fram
til fermingar hafi hann ekki tekið
neitt eftir því að hann sá liti öðru
vísi en annað fólk, að sjón hans
var ekki eðlileg.
Frá barnæsku hafði það verið
æðsta ósk hans að verða sjóliðs-
foringi. Og þegar hann hafði aldur
til, fór hann í sjóliðsforingjaskóla.
Námið gekk honum mjög að ósk-
um, þangað til kom að því að hann
varð að greina á milli lita. Þá kom
reiðarslagið. Þetta gat hann ekki
Honum var gefinn frestur til þess
að reynt væri að bæta úr þessu, og
um langan tíma var hann að fást
við að aðgreina liti á eðlilegan hátt,
en honum tókst það aldrei. Þess
vegna gat hann ekki orðið sjóliðs-
foringi, og segir hann að það hafi
orðið sér hin stærstu vonbrigði
lífinu.
Hann var nú orðinn sautján ára
gamall, og nú ætlaði hann sér að
verða flugmaður. Það var sú næst-
bezta lífsstaða, sem hann gat hugs-
að sér. En hér fór á sömu leið. Við
flugprófið átti hann að greina á
milli ýmissa mismunandi ljós-
merkja, en ruglaðist algjörlega i
því. Hann bað um leyfi til þess að
reyna aftur, en menn hlógu aðeins
að honum.
Þá sá hann, að ef hann átti að
komast áfram í lífinu, yrði hann
að leyna þessum galla og gæta þess
að tala aldrei um liti. Þetta segir
hann að sér hafi tekizt. Hann náð<
bílprófi og hefir nú ekið bíl' í 25
ár án þess að umferðaljósin hafi
nokkuru sinni villt um fyrir hon-
um. Hann sér þau að vísu öðru vísi
en aðrir menn, rauða Ijósið er í
hans augum nærri svart, gula ljós-
ið er gult, en græna ljósið er blátt.
Þetta er nóg fyrir hann.
Þótt undarlegt kunni að virðast
hefir hann gaman að mála og hefir
verið í málaraskóla og fengið þar
verðlaun fyrir málverk. „En eg hefi
aldrei getað þekkt litina“, segir
hann. „Og ef einhver skyldi finna
upp á því að taka litanöfnin af
málningahylkjunum mínum, þá
gæti eg ekki þekkt litina hvern frá
öðrum og allra sízt sagt rétt nöfn
á þeim. Eini liturinn, sem eg villist
sjaldan á, er gult. Oft get eg ekki
gert greinarmun á dökkbláu, fjólu-
bláu og purpara á einn bóginn. og
dökkgrænu, brúnu og dumbrauðu
á hinn bóginn. Og Ijósari litir renna
flestir saman“.
Ýmsir af þeim, sem skrifað hafa
um drauma, hafa haldið því fram.
að draumarnir sé alltaf litlausir,
draumarnir sé aðeins skuggamynd-
ir af því, sem menn hafi áður séð.
Margir halda þessu fram enn, en
það gerir þessi maður ekki. Hann
segir:
„Mér er það vel ljóst að eg sé
liti í draumi, og í draumum hefi
eg séð liti, sem eg hefi aldrei séð
í vöku“.
Þetta styður ágætíega þá skoðun
dr. Helga Pjeturss, að draumarnir
sé ekki endurminning, heldur líf,
þar sem fram kemur í heila manns
mynd af því sem einhver vakandi
hefir fyrir augum.
Heimfararleyfi
Sú saga gengur í Moskvu, að nýlega
hafi komið furðulegt skeyti til póst-
stöðvar nokkurrar á heimsenda, lengst
inni í frumskógum Síberíu. Skeytið var
frá æðsta ráðinu i Moskvu og það til-
kynnti, að allir Kákasusmenn. sem
Stalin hafði látið flytja nauðuga til
Síberíu, skyldu nú fá heimfararleyfi.
Þetta var póststofunni skipað að til-
kynna öllum Kákasusmönnum þar í
grennd.
Póstmeistarinn var orðinn leikinn í
að framkvæma fyrirskipanir. Hann fór
með skeytið út í grafreit þorpsins sem
komið var í auðn, og hengdi það þar
UPP- ...................... ✓