Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1960, Page 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
305
Smásagan:
Síðan veltum við þessu fyrir okkur
dálitla stund, og upp úr veltunni kom
svo þetta að lokum:
KVÖLDBLÁU FJÖLLIN
ÉG TÓK nýskeð út úr einni bókahillu
minni — af hreinni tilviljun — litla
„vasa-útgáfu“ af Heinrich Heine:
Buck der Lieder. Hafði eiginlega
gleymt henni árum saman, því ég a
einnig aðra útgáfu af ljóðum Heines.
Efst á titilblaði stendur skráð ór-
smáu letri, prýðisfallegu, en nú ail-
máðu: Herrn Helgi Valtýsson / zur
Erinnerung an Dr. Falke, október 1910.
Ég finn örsnöggan sting og sáran í
brjósti, og gleymd endurminning
flotnar leifturhratt upp úr undirdjúp-
mestu leyti við trúarbrögðin. Trúin
á einstaklingslíf eftir dauðann, er
einn af hyrningarsteinum svo að
segja allra trúarbragða. En efnis-
hyggjan andæfir þessu og segir að
ekkert sé til fyrir utan efnisheim-
inn, ekkert sé til sem ekki verði
vegið eða mælt í rannsóknarstof-
um. Og eftir því sem þekking
eykst, aukast og efasemdir og
margir krefjast meiri sannana
fyrir framhaldslífi en trúarbrögð-
in geta veitt.
Ef öll fyrirbæri væri efnislegs
eðlis, þá mundi ekki vera um neitt
framhaldslíf að ræða. En öðru máli
er að gegna ef fyrirburðirnir eiga
ekkert skylt við efnisheiminn, eins
og er t. d. um skyggni og hugboð.
Og fjölda mörg bréfin segja frá
því að bréfriturum hafi allt í einu
birzt framliðnir menn, án þess að
nokkur miðill væri nærri, eins og
þeir óskuðu að hafa samband við
hina lifandi.
Rannsóknir okkar um þetta efni
eru enn á byrjunarstigi. Við verð-
um að fá miklu fleiri sögur um að
framliðnir hafi birzt og finna nýar
aðferðir til þess að ganga úr
skugga um sannleiksgildi þeirra.
um hugans, blikandi björt, og blasir
síðan við mér í kvöldblárri kyrrð.
o—O—o
Við sátum uppi í heiðarbrúninni rétt
upp af Kolviðarhóli. Síðkvöld í júlí.
Tveir ungir menn og hrifnæmir nátt-
úruelskendur. Fjallahringurinn í vestn
umhverfis Flóann, frá yztu tá Jökuls-
ins til innstu róta Esjunnar, var húm-
blár og undrafagur um sólarlagsleytið.
Og jökulhjálmurinn varð logarauður,
er sól seig að fjallabaki í vestri.
Kvöldið var draumljúft, kyrrt og
hljótt. Ungur vinur minn, þýzkur
menntamaður, var sýnilega djúpt hrif-
inn af fegurð kvöldsins.
Við sátum hljóðir alllanga stund og
nutum þagnarinnar sameiginlega. Hún
getur stundum orðið furðu mælsk. Þá
er sálin á eintali. — Og það er oít
dásamlega ijúft að hlusta á hljóðskraf
sinnar eigin sálar. —
Loks rauf vinur minn þögnina og
lét í ljós undrun sína og aðdáun a
litauðgi íslenzka sumarkvöldsins. Hann
varð skáldlega bráðmælskur, og orðin
streymdu af vörum hans með heinskri
hrynjandi. Hrifning hans var innileg
og djúp!
Ég sagði honum, að þessi lita-hljóm-
kviða íslenzku sumarkveldanna hefði
jafnan hrifið mig, og lagt mér ljóð á
tungu þegar á smala-árum mínum. Og
nú flutti ég honum litla kvöldljóðið
mitt frá æsku-árum: Sólarlag*) — Nu
bálar laufið í lundi. — Þar er mið-
erindið á þessa leið:
Kvöldbláu fjöllin í fjarska
með fannkápu úr eldrauðum snjó
þau sveipast nú húmi og hverfa
í himinsins bládjúpa sjó.
Já, þetta er alveg eins og í kvöld!
hrópaði vinur minn glaður. — Þetta
verðum við að þýða á þýzku: — Die
Berge, die abend-blauen! — Þetta
verður hreinasti Heine! —
) Sjá Lesbók Mbl. 7. sept. 1958.
Die Berge, die abend-blauen,
in Mantel von glúh-roten Schnee,
sich húllen in Dammrung und
schwinden
in Himmels tief-blauen See.
Sólin slokknaði. Litaskraut vestur-
himinsins fölnaði smám saman, og
húmblá júlínóttin hvelfdist yfir hljóð-
an bláfjallageiminn. — Á ný sátum
við lengi hljóðir. Síðan gengum við
glaðir og þakklátir ofan á Hólinn og
áttum þar góða nótt hjá Valgerði og
Sigurði!
Við Dr. Falke skrifuðumst á öðru
hverju næstu árin. — Ég var þá blaða-
maður í Noregi. — Síðasta bréf hans
var frá upphafi fyrri heimsstyrjaldar.
I ágústbyrjun 1914. Hann var þálhægri
fylkingararmi Vesturhers Þjóðverja
undir stjórn von Moltke, sem mistókst
svo hörmulega næstu dagana.
Sennilega hefir hann orðið einn 1
hópi þeirra þúsunda, sem ekki áttu
afturkvæmt úr Marne-orustunni miklu
5.—12. september um haustið.
Síðan hefir hann aldrei rofið þögn-
ina miklu fyrr en nú í kvöld, er ég
hélt á Buch der Lieder í hendi mér,
og endurlifði í einni svipan hálfrar
aldar atburð, — og rödd hans hljóm-
aði á ný í eyrum mér, ung og hrifglöð:
Die Berge, die abend-blauen!
Helgi Valtýsson.
— Ætlarðu ekki að senda konu þína
upp í sveit í sumar, eins og vant er?
— Nei, við höfum ekki efni á því.
— Nú, þú hefir þó sagt að hún sé
ákaflega sparsöm.
— Já, það er satt, en eg eyði alltof
miklu þegar hún er ekki heima.
—oOo—
— Þér verðið að hætta að drekka
kaffi.
— Eg drekk aldrei kaffi, læknir.
— Þér verðið að hætta að reykja.
— Reyki aldrei.
— Nú, ef þér getið ekki vanið yður
af neinu, þá er eg hræddur um að eg
geti ekki hjálpað yður.