Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1964, Page 13

Gamlar minnnr að vestan
Valdimar Björn Valdimarsson frá Hnifsdal
Grein þessi, sem legið hefir nú 2
ár í salti, var skrifuð í janúarmónuði
órið 1962, og eru lesendur beðnir að
hafa það hugfast.
Ir' að eru nú að verða rétt 20 ár (í
janúarlok) síðan ég fluttist með vöru-
bíl minn og annað hafurtask búferlum
frá Hnífsdal til Reykjavikur. Var þá ætl
un mín, sem ég og gerði, að stunda héð-
an akstur á vörubíl. En atvinnu þessa
hefi ég nú stundað í 31 ár og 5 mánuð-
um betur. Þaraf 11 ár og 5 mán frá
Hnífsdal, um Vestfirðina blessaða.
Fjögur sumur ók ég heyi úr Önund-
arfirði og Súgandafirði yfir heiðarnar
þar. Þekktist þá lítt að hefla vegi með
vegheflum vestur þar, fékk maður þvi
oft hnykk með rykk í skrokk sinn á
vegum þeim, enda þýddi lítið þó mað-
ur væri að kvarta fyrir oddvitunum og
jafnvel að skammast við þá útaf um-
hirðu véganna, þeir létu sér lítt bregða
við það.
Brattasta vegarslóð, sem ég fór á
vórubíl þarna, eða við, sinn á hvorum
bil, ég og Karl Bjarnason, þá vöru-
bílstjóri á ísafirði, var upp gamla hesta-
veginn, sem áður var farinn með hesta
og gangandi upp á Breiðadalsheiðina.
Var það ætlun okkar að reyna að ná
í snjó á þann hátt, að fara upp gömlu
hestaslóðina þarna, alla leið upp að
neðri enda á skaflinum, .sem árlega
leggst yfir bílveginn þarna og langt nið-
ur fjallshlíðina. Þetta haust var skafl
inn að miklu leyti horfinn, aðeins lít-
ið eitt eftir af honum lengst niðri í
brekku.
Okkur tókst að lokum einhvernveg-
inn, að þrælast á bílunum alla leið upp
að skaflinum, snúa bílunum, en það
reyndist erfitt, og loks var borinn á þá
snjórinn í pokum. Okkur lánaðist að ná
í sínar 2 ferðirnar hvorum, en þá held
ég að Kalli hafi verið búinn að fá nóg,
a m.k. fór hann ekki nema 2 ferðir.
Vildi ég þá reyna að fara 3. ferðina.
Komst alla leið upp að skafli og hlóðum
við bílinn. En um leið og lagit er af
stað niður aftur, hrekkur í sundur önn-
Ur framfjöðrin. Varð þá ekki við neitt
ráðið. Einhvernveginn tókst . þó að
stöðva vagninn, ég held frekar af áhitt-
ingi því stuðarinn stöðvaðist ofan á
steini.
En þó ekki næðist meira en þetta af
snjónum, varð það þó nóg til þess að
halda við beitunni í íshúsinu okkar í
Hnífsdal þangað til náðist í klaka á
ánni. Síðan ég kom hingað suður, hefi
ég einhverntíma verið í hóp með öðr-
um að fara upp á Reynisfjall hjá Vík,
á bíl sem var með drif á öllum hjólum.
Tel ég að áhöld muni verða um hvort
brattara er, efst í Reynisfjalli eða þarna
sem við Kalli Bjarna vorum að böðlast
upp og síðan ofan aftur með snjóinn, í
urðinni fyrir neðan Breiðadalsheiðar-
veginn.
Þ egar ég er nú að rifja upp allar
ferðirnar með heyið, verður mér fyrst
hugsað til blessaðra bændanna og sona
þeirra, sem ég fór með til að sækja
heyið, verður mér fyíst hugsað til bless
aðra bændanna og sona þeirra, sem ég
fór með til að sækja heyið vestur yfir
heiðarnar. Þeir kenndu mér og bjuggu
þannig upp á drógina (þ.e. vagninn) að
aldrei misfórst eða haggaðist á leið-
irmi. Ég held ég hafi verið búinn að
flytja hey fyrir flesta eða alla bændur
í Eyrarhreppi og fara margar ferðir þar
að auki fyrir ísfirðinga, þessi 4 sumur
sem ég stundaði þennan akstur.
Einu sinni man ég, að með mér voru
í heyflutningi 2 bændasynir úr Skut-
ulsfirði. Var heyið sótt til Önundar-
fjarðar. Þetta voru ungár áhugamenn.
Mun þá hafa langað til að hafa vænt
band, sem og varð. Því þegar þetta Var
kcmið upp á bílinn, sá ég, að hlass
þetta var stærra en nokkurntíma hafði
verið lagt á vagninn áður. Samt er lágt
aí stað. En þegar við komum út að
Tannanesi, kom bóndinn, TdMi Einars-
son út og veifaði mér, svo ég stöðvaði
vagninn og tökum við síðan tal saman.
Bendir Torfi mér á, að hlassið muni
reynast að vera of hátt til þess, að mögu
legt sé að koma því yfir heiðina. Seg-
ist skulu hjálpa mér, ef ég vilji lækka
hlfessið á vayninum. Ekki þáðum við
það. En síðan er mér ávalt hlýtt til
Torfa fyrir hans ábendingu. Nú er hald
ið áfram, þar til við komum upp í Brok-
ir neðan við heiðina. Þar sé ég stóran
hetlustein utan við veginn og tekst okk
ur að koma hellu þessari uppá „stuð-
arann“ framan við vatnskassann og
staga hann þar fastan. Síðan buðust
ungu mennirnir til að sitja hver á sínu
bretti upp bröttustu beygjurnar, en
mjög hægt var farið þá. En þegar kom
ið var uppúr beygjunum lét ég ungu
mennina setjast aftur inní bilinn og síð-
an ekið tafarlaust heilu og höldnu að
hlöðu í Skutulsfirði. Að öðru leyti var
aðalatvinna mín við akstur vestur þar
bundin við fiskinn, nýjan, saltaðan,
þurrkaðan, hertan, ennfremur bein. Svo
þegar stríðið byrjaði, breyttist allt við-
horf þarna hjá mér. Þá var farið að selja
fiskinn á floti uppúr bátunum, beint í
togarana og línuveiðarana, jafnóðum og
hann veiddist og síðan fluttur til Eng-
lands. Þannig var þá þessi atvinna mín
vestur þar horfin. Nú voru mínar ástæð
ur þær, að árið 1940 hafði ég sótt um
innflutning á vörubíl, sem síðan kom
til Reykjavikur árið 1941 og loks af-
hentur mér þar I desember. Fór ég með
hann vestur og fékk Bárð Tómasson til
að smíða á hann pall o.fl. Síðan átti ég
viðræður við hreppsnefnd og aðra ráða-
menn í Hnífsdal, eftir áramót 1941—42,
og leitaði hófanna um að þeir tryggöu
n>ér 400 til 500 kr. um mánuðinn yfir
vetrarmánuðina, svo ég hefði eittlivað
við að vera þarna. Það máttu þeir ekki
heyra nefnt á nafn. Loks hringdi ég í
lok janúar 1942 til Gunnars Bjarnason-
ar Reykjavik og falaði atvinnu og bauð
hann mér strax 108 kr. á dag fyrir mig
og bílinn. Fluttist ég síðan búferlum til
Reykjavíkur í janúarlok 1942 eins og
fyrr segir.
F
ljótt gerði ég mér grein fyrir,
eftir að hingað var komið, að hér var
ég ekki eins afskekktur. Að hér var
bókakostur meiri og fróðleikur um hér-
að mitt og ættstofn mikill hér á söfn-
unum — Þjóðskjala og Landsbókasafni.
Reyndar var nú ekki um auðugan garð
að gresja fyrstu árin mín hérna á Þjóð-
skjalasafninu, þar eð megnið af bók-
unum þar hafði verið flutt austur í
sveitir til verndar og geymslu vegna
stríðshættunnar.
Eg kynntist snemma þarna á Þjóð-
skjalasafninu, manni að nafni Bragi
Sveinsson. Hann lánaði mér góðar bæk-
ur með upplýsingum um Vestfirði, svo
sem: Gest Vestfirðing, Ferðabók Eg|g-
erts og Bjarna, O. Olavius Oekonomiske
Reise i Island útgefin 1780. í þeirri bók
finnst margt merkilegt um Vestfirði og
Vesturland, t.d. um fiskiveiðar, sela og
hvalaveiðar við ísafjarðardjúp og víða
um Vestfirði. Ennfremur er þar lýsing
á fjörðum, víkum og höfnum sem og
allnokkuð af örnefnum, en sérstaklega
festist mér í minni, hversu mikið þar
er skráð af örnefnum á norðaustur hluta
stofnun Bandaríkjanna í Normandí
í Oklahoma.
I. að lítur út mjög svipað og
hvert annað stórt veggkort, að und-
anteknu því, að á því eru rifur —
141 talsins — reglulega settar um
flöt kortsins. Teljarar, sem sýna regn
magnið á hinum ýmsu stöðum á kort-
inu koma sjálfvirkt fram í þessum
rifum þegar rignir. Sams konar kort,
en með aðeins 17 rifum, sem nær yfir
miklu minna svæði, er notað á sama
hátt, til að sannprófa nákvæmni kerf-
isins.
Að baki kortinu er heil flækja af
vímm, sem flytja teljurunum upp-
lýsingar frá radar-veðurathugnana-
stöðvum. Þessar stöðvar senda út rad
argeisla og grípa bergmálið þegar
þeir lenda- á regndropum, snjó eða
hagli. Hraðinn og styrkleikinn á end
urkasti geislanna gefa til kynna stað
inn og úrkomumagnið.
sem sínir hvar rignir
M=
eðan maðurinn reynir að
stjórna veðrinu, er hann einnig að
endurbæta aðferðir til að dreifa upp-
lýsingum um þetta veður, sem hann
getUr ekki breytt.
Nýjar hugmyndir skjóta upp koll-
inum í sífellu, og ein hinna nýjustu
er veggkort, sem getur í skjótri svip-
an sagt til um, hvar rignir á stöðum
þeim, sem kortið nær yfir, og hve
mikið raunverulega rigni.
Hugvitsmaðurinn, Ronald Collis, er
forstöðumaður radar-lofteöiisxrajoi-
deildarinnar í Stanford-rannsóknar-
stofnuninni í Menlo Fark í Kaliforníu.
Hann er þeirrar trúar, að áður en
lýkur, verði hægt að búa tii svona
kort, sem geti.sýnt veðurfarið á hverj
um tíma, hvar sem er í Bandaríkjun-
um eða heiminum. Slík kort mætti
setja upp í flughöfnum, handa flug-
mönnum og farþegum, og svo á öðr-
um stöðum, þar sem fólk vill fá taf-
arlausar upplýsingar um veðurfar
þá stundina.
Fyrsta kort Collis er notað í
tilraunaskyni í Veðurfarsrannsóknar
Þessar upplýsingar eru fluttar .sjálf
virkt til kortsins eftir venjulegum
símaþráðum, en það þýðir aftur, að
ýmis kort á ýmsum stöðum geta feng
ið sömu upplýsingarnar samtímis.
Við þetta tilraunakort sitt notaði
Coilis aðferð, sem hann fann upp
sjálfur, þar sem ljósnæmur útbún-
aður rannsakar radarsviðið og send
ir síðan rafmagnsáhrif, svarandi til
styrks og útbreiðslu myndanna, til
teljaranna á kortinu. Teljararnir
breyta þessum áhrifum í tölur, sem
sýna regnmagnið.
15. tölublað 1964
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 13