Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1965, Side 1

hefSu drepi'ð hvor annan. Þedta var á
þjóðlhá'tíð'ardaiginn, 4. júlí, etn þa'ð er
einn geyKÍlegur hátíðisdagur í New
Orleans og þá allra veðra von una saim-
koiniu'lagið. Næstuim aillir halda daginn
hátíðlegan með sikammbyssum, hagla-
byssum eða hvex-ju því vopni sexn
hendi er næst.
Þegar ég fæddist, bjuggu pabbi og
mamma hjá ömmu minni, frú Josephine
Armstrong. (guð blessi hana!), en þau
tolldu samt ekki lehgi hjá henni. Þau
rifust einhver ósköp og lo'ksins sauð
upp úr. Mamma flutti burt og skildi
mig eftir hjá ömmu. Pabbi fór í allt
aðra átt og fór að búa með öðrum kven-
manni. Mamma settist að einhversstað-
ar við Libei'ty- og o*g Pex-dido-stræti,
en það nágrenni var fukt af meltom
af lakara taginiu, sem höfðu ekki eins
mikið upp úr sér og bórurnar í Storey-
Fyrstu árin í NEW ORLEANS
Upphaf sjálfsævisögu Louis Armstrongs
egar ég fæddisd, árið 1900,
átáu forelarar mínir, fað-
ir minn Willie Armstrong og móðir
mín May Ann eða Mayann, eins og
hún vax oftast kölluð, heima í lít-
iMi götu, sem kölluð var James All-
ey. Sú gata er ekki nema ein húsa-
samstæða á lengd, og er í þéttbýl-
um hltfta New Orleans, sem var
þekktur undir nafninu Afturborgin
og er ein fjögurra stórra hluta, sem
borginni er skipt í. Hinir eru Upp-
borgin, Niðurborgin o-g Framborg-
in, en hver þessara borgarhluta hef-
ur sín séreinkenni.
James Alley — en ekki Jane Alley
eins og suimir vi'lja kalla hana — er
miðsvæðis á stað, sem kailaður er Vig-
völlurixm, aif því að þar áttiu heima
toerskáuistu borgarbúax'nir, sem voru
aPtaf að skjóta og berjast. í þessari
eixnu húsasamstæðu mit.li Gravier- og
Perdido-strætis var fleira fólk saman-
þjappað en hægt hefði verið að gera
sér í hugarlund. Þarna var kirkjufólk,
f járh ættusp i lara r, meliur, melludólgar
af lakara taginu, þjófar og sægur af
krökkum. Þarna voru vínknæpur,
ruddaknæpur og skáiri knæpur, og
f jö dinn ailliur af kvenfólki, sem vair á
götunni og leitaði sét að einihverjum
karlmönnium til að fara með í „púð-
ana“ sína, en svo nefndiu þæir berberg-
in sín.
M ayarm sagði mér fró því, að
nóttina sem ég fæddist hafi verið mik-
il skothríð á götunni og tveir kailar
ville, seim er frægur staðu.r fyrir ailar
raiuðu iiugt.irnair sínar. Eikki get ég
neitt uim það sagt, hivort maimina hafi
stundað sömu atvinnu. Hafi svo verið,
lét hún mig að minnsta kosti ekki
verða þess varan. En eitt er víst: að
at.ir, allt frá kirkjufóllki niður í rudda-
legasta ᣠogahund, sýndu henni mikla
virðingu. Hún var reiðuibúin að heilsa
hverjum sem var og gerðist aldrei nið-
urlút. Hún öfundaði heldur engan. Það
einkenni býst ég við, áð ég hafi frá
mömmu.
egar ég var ársgamall, fór pabbi
að vinna í terpentínuverksmiðju í
Jaimes Alley, og þar var hann þan.gað til
hann dó 1933. Þarna var ha.nn svo lengi
að hann var orðinn einskonar óaðskilj-
amlegur hluti fyrirtækisins, og hann
gat ráðið og rekið svertingjana, sem
unnu undir hans stj órn. Frá því að for-
eldrar mínir skilidu, sá ég ekki pabba
altur fyrr ein ég var orðinn þó nokkuð
stór, og lengi sá ég ekki heldur Mayann.
Amrna setti mig í skóla og hún tóik
að sér þvott og strauingar. Þegar ég
hjálpaði henni til að fara með fötin til
hvíta fólksins, var hún vön að gefa mér
fimim'sentapening. Guð minn góður, hví-
líkur ríkisbubbi ég var orðinn! Þá daig-
ana, sem ég þurfti ekki að vera í skól-
anum, tók amma mig með sér, þegar
'hún þurfti að gera húsverkin hjá ein-
hverju hvítu fólki. Meðan hún var að
verkunum, var ég vanur að leika mér
við hvítu strákana í húsagarðinum.'
Feluleikur var einn leikuxinn, sem við
vorum vanir að leika, og í hvert skipti
varð ég að vera „hann“. Og hvenær
sem ég faldi mig, fuadu þessi sniðugu
hvítu börn mig allta.f. Það tók ég
nærri mér. Ja.fnvel þtgar ég var heima
eða í barnaheimilinu var ég að óska
mér, að amma fæi'i út að vinna, svo
að ég gæti fundið einhvem almsnnileg-
an felustað, þar sem hinir fyndu mig
ekki.
E inn verulega heitan sumai'dag
skemmtum við okkur upp á það allra
bezta, hvítu strákarmr og ég. Og náttúr
lega dæmdist á mig að fela mig. Ég
(hélt áfi-am að brjóta heilann um, hvar
ég gæti leynzt. Laksins kom ég auga
á ömmu, sem tcgraði yfir balanum og
hamaðist við þvottinn. Klaufin á víða
pilsinu hennar var galopin og blakti.
Þá datt mér snja!i.ræði í hug. Ég þaut
til hennar og sikreið undir pilsið hsnnar,
áður en strákarnir gætu séð, hvað af
mér var oi'ðið. Lenigi hlustaði ég á þá
segja hvern við annan: „Hvert fór
hann?“ En rétt þegar þeir voru að því
komnir' að hætta við leitina, stakk ég
höfðinu út úr pilsraufinni og sagði:
„Bö-ö-ö“.
„Nú þarna ertu. Þú ert fundinn!"
æptu þeir.
„Nei, kall minn,“ sagði ég. „Þið hefð-
uð aldrei fundið mig ef ég hefði ekki
stungið höfðinu út“.
Allt frá fyrstu bernsku þótti mér af-
skaplega vænt um ömmu. Hún varði
meirih! utanum af tíma sínum til að ala
mig u.pp o<g kenna mér greinamun góðs
og ills. Hvenær sem ég gerði eitthvað,
sem hún taldi mig eiga skilið hýðingu
fyrir, sendi hún mig út eftir grein af
stóra ti'énu gamla í húsagarðin.um sín-
um.
„Þú hefur verið vondur sti'álkur,“
sagði hún venjulega, „nú ætia ég að
hýða þig alm,ennilega.“
Með tárin í augunum var ég vanur
að fara að trénu og koma svo aftur með
minnstu greinina se*m ég gat fundið.
Venjulega hló hún þá og sleppti mér. En
yrði hún verui ega reið, átti hún það
til að gefa mér hýðingu fyrir ailt það
il’.a, sem ég hafði aðhafzt vikum sam-
an. Mayann hlýtur að hafa tekið upp
þennan sið, því að þegar ég átti heima
hjá henni seinna, var hún vö*n að gefa
mér alveg samskonar hýðingar og
amima.
E g man líka vel eftir henni lang-
ömimiu minni, enda Komst hún yfir ní-
rætt. Frá henni hlýt ég að hafa dugn-
aðinn minn. Nú þegar ég er 54 ára gam-
all, finnst mér ég vera eins og strákúr,
sem er rétt að sleppa úr skólanum, og
fús til að fara út í heiminn og lifa iífi
mínu m*eð harnið mitt
En í þá daga þekkti ég auðvitað ek'ki
horn frá hárgi-eiðu. Ég fór regxulega í
kirkju, því að bæði amrna og langamma
voru kristnar vel, og héldu mér í félagi
í kirkju, skóla og sunnudagaslkóia. í
kirkjunni og sunnuddgaskólan'U'm söng
ég afarmikið. Og ég býst við, að þar hafi
ég lært söngtækni mína.
Ég tók þátt í öllu sem í skólanum
gerðist. Ég var vel liðinn bæði af krökk
unuim og kennurunuim, en mig langaði
samt a.drei til að verða kennarasleikjá.
Samt varð ég þegar á unga aldri saim-
vizkusamur við það, sem ég átti að gera.
í kirkjunnj lagði ég alla sál mína í sálm
Framihald á bls. 12.