Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1967, Síða 1

Ieftirfarandi grein lýsir maður, sem hefur til jþess góðar aðstæður
og veit af eigin reynslu, hvernig de Gaulle stjórnar. Myndin er
ekki fegruð, sem skiljanlegt er. Bidault sagði að lokum skilið við goð sitt,
enda þótt hann væri utanríkisráðherra í fyrsta ráðuneyti de Gaulles eftir
stríðið og síðar forsætisráðherra Frakklands. Það var stefna de
Gaulles í Alsír, sem varð þessum herrum að vinslitum. Bidault var síðan
hrakinn frá Evrópu af leynilögreglu de Gaulles, og hann skrifar þessa
grein sem útlagi í Brasilíu.
— Eg mun veita þér réttlæti — sagði hann og h*etti síðan við eftir stundar-
þögn, — og kennimannlegt embætti.
Kéttlæti þýddi hreinsun af öllum ákærum og hið síðara — kennimanlegt embætti
— líka. Þetta var árið 1944 skömmu eftir freií-un Parísar, og de Gaulle hafði tilkynnt
már að hann þyrfti á mér að halda til að vinna fyrir sig.
í nokkra daga fékk ég ekkert að vita nánar, en þá birtist mynd, eins og venja
var, ásamt tilkynningu til heimsins. og reyndar mín sjálfs líka, þess efnis að
ég hefði verið skipaður utanríkisráðherra. Þessi embættisskipun kom mjög á
óvænt og var reyndar hæpin, þar sem vera min í andspyrnuhreyfingunni hafði
það óhjákvæmilega í för með sér, að ég hafði ekkert samband haft við útlendar
þjóðir um þriggja ára skeið og vissi næstum ekki neitt um heiminn á þessu ári
1944.
Ég tók við embætti í Quai d’Orsay os var þar við störf í fimm ár, og er þá
ekki talinn sá tími, sem ég var forsætisráðherra, ríkisráðsforseti og varnarmálaráð-
herra, auk ýmissa annarra embætta sem ég hafði á hendi.
mt að var erfitt að framfylgja utanríkisstefnu de Gaulles eða réttara sagt
undir stjórn de Gaulles — svo að skynsamlegt samræmi væri í henni. Mér féll
stöðugt verr við hringlandann og þann hátt sem hann hafði á allri afgreiðslu
mála. Ég verð að játa þá staðreynd að de Gaulle var eini meðlimur stjórnarinnar,
sem hafði vald og traust, og réð öllu um gang mála, enda þótt ekki væri um
neina stjórnarskrá að ræða, kosningar eða lagnlegar forsendur. Við gátum prísað
okkur sæla, þegar okkur var gefið eitchvað í skyn um ákvarðanir de Gaulles og
þá stefnu, sem hann hafði ákveðið að taka; um skýringar var vissulega ekki að
ræða. De Gaulle er ekki fær um að ráðgast við einn eða neinn. („ . . . þýð-
ingarlaust skvaldur og tímaeyðsla“) né heldur getur hann skilgreint afstöðu
mema með yfirlætislegum fullyrðingum og fjarrænum athugasemdum („ . . . það
á aldrei að útskýra neitt“. Hann getur ekki heldur deilt völdum eða
ábyrgð við framkvæmdir sínar („ . . . ég duga einn“). Ég varð aldrei var við
að hann léti hafa áhrif á sig né stöðva sig eða hvetja, nema af sjálfum sér.
Ákvarðanir hans byggðust á skýrslum, k.iaftasögum, minningum (að mestu leyti
neikvæðum) og hans eigin skoðunum sem oft eru takmarkaðar og óljósar.
Það gildir einu hversu góð ráð honum eru gefin, hann hefur þau að engu,
einfaldlega vegna þess að hann treysur ekki neinum nema sjálfum sér.
E inhverjir hafa orðið til þess að bera Hershöfðingjann saman við Lúðvík
XIV, en hann er alls ekki líkur honum. Lúðvík hlustaði á alla og dró síðan sínar
eigin ályktanir.
Það eina, sem hann og de Gaulle virðast hafa sameiginlegt, er tortryggnin,
ekkert annað. Einu mennirnir, sem mér finnst að de Gaulle líkist, eru spænsku
einvaldskóngarnir, eins og Filippus II, og þó sérstaklega þeir Filippus III og IV.
Þessir kóngar voru þöglir og leyndardómsfullir og einmana, af því að sú var
skylda þeirra. Það hefur einhver skilgreint þessa tegund einvaldsherra, og sú
skilgreining er enn sönn: „Þú ert stór, en stór á þann hátt sem jarðgöng eru
stór. Þeim mun meira sem þú tekur í burtu þeim mun stærri verða þau“.
Hvenær sem de Gaulle fannst eitthvað májefni ekki aðkallandi eða mætti sitja
á hakanum, var ekki möguleiki að fá hann til að gefa því gaum, og hann
sýndi áhugaleysi sitt með því að draga það á langinn, þar til það var orðið lífs-
nauðsyn eða þá að hann hafði myndað sér eigin skoðun á því. Undir slíkum kringum-
stæðum var hann vanur að segja: „Við sjáum til“ eða „Frakkland mun sjá okkur
öllum fyrir legstað". Þegar um var að ræða sérfræðilegar skýrslur eða tækniatriði,
þá fengu sérfræðingarnir fjálsar hendur. Stjorn borgaralegra málefna fékk einnig
miög frjálsar hendur og notaði það frjábræði stundum til að hægja ískyggilega á
sér. Hvað sem segja má urn hæfileika de Gaulles til að skilja og leysa hagfræðileg
vandamál, þá er hitt víst að hann hafði ekkj hinn minnsta áhuga á þeim efnum.
Til er það fólik, 9em er reiðubúið til að leggja eið út á, að hann hafi aldrei sagt:
„Stjórnsýslan verður að sitja á hakanum“ eða „Ég frelsaði ekki Frakkland til
þess að þurfa að hafa áhyggjur af makkaronuskammtinum". Ég heyrði hann þó
sesja þessi orð með mínum eigin eyrum .
Það lærðu allir starfa sinn, og þar á meðal kennarinn, á hinum löngu stjórnar-
ráðsfundum. Mér fannst oft eins og allir ráð'herrarnir væru aðeins litlir skólastrák-
Samdeikuritm
um de Gauile
Ceorges Bidauii, fyrrw*i rdðharra í sij- 'rn d 3 Gaulhs,
gerir hreint fyrir sínum dyrum og segir umbúðalaust
frá því sem hann reyndi, sá og hzyrii .e^n hann
vann með forsetanum