Lesbók Morgunblaðsins - 08.08.1971, Page 2

Herbert von Karajan
Það er koraið að kvöldi ein-
hvers mikilvægasta dags hátíð-
arinnar í Salzburg. Þessi litla
borg með „brúðuhúsunum" gló-
ir. Hún glóir ekki aðeins aí al-
mennri eftirvæntingu eða ný
máluðum húsum. Það er heitrt.
Svo heitt, að fjöldi fólks hefur
eytt mest öllum deginum niðri
við svalandi ána, sem er því naer
eina afdrepið, þangað til það
fær sér ískalt steypibað, býr
sig upp á og heldur af stað til
hins stærsta hinna þriggja leik
húsa hátíðarinnar, í Mereedesn
um, sem víða sést bregða fyrir
eða hötelbílnum, sem safnar
saman gestum og tekur upp i
þá, sem vilja og verða á leið
hans.
Sumir ganga prúðbúnir þessa
leið í sólskininu og mæta við
og við einhverjum bæjarbúa,
sem er á heimleið frá því að
kaupa i matinn og heldur á
troðinni körfu, þar sem stærðar
brauðhleifar og bjúgu gægjast
upp. Bæjarbúar horfa grannt
og forvitnislega á hina prúð-
búnu gesti. Sjálfir eru þeir þvi
líkastir á svipinn, sem þeir séu
í þann veginn að missa af ein-
hverju stórkostlegu. Að sýning
unni lokinni mxmu þeir koma
aftur út að veginum og virða
áhorfenduma fyrir sér.
Asinn fer dvínandi inni í
„Það er
hvassviðri
í
kringuin
hann“
■ í
i.
óperuhúsinu. Það eru fáar mín-
útur til stefnu. Menn rétta úr
sér og reisa höfuðin, jafnvel
meðfram göngunum, þar sem
heppilegast er að hafa augun
hjá sér, eigi maður ekki að
falla niður fyrir. Ein stúika hef
ur beygt sig fyrir ofurvaldi hit
ans og klæðzt stuttum kvöld-
kjól. Hún ber höfuðið aðeins
hærra en aðrir gestir. Annars
rikir mikið samræmi og virðu-
leiki í klæðaburði þetta kvöld.
Hvít minkakápa, sem skartaði
á fremsta bekk á frumsýningu
á „Carmen" í fyrra vetur hefur
nú verið skilin eftir heima. í
kvöld á sundurgerð ekki við.
Klukkuna vantar tæpt korter í
sjö. Bráðum hefst frumsýning
og flutningur á „Don Gio-
vanni“. Listrænn stjórnandi
Salzburg-hátíðarinnar á að
stjóma verkinu. Það er sjálfur
Herbert von Karajan.
Heima í rúmi sínu í Anif ligg-
ur Herbert von Karajan og flat
magar í rúminu. Reglubundnar
hvildir eru honum nauðsyn líkt
og jðgaæfingarnar. Hann er
nokkuð ánægður með gang
máiia í þetta sinn. Hitinn er
heppilegur fyrir flutning verks
ins þótt hann sé hvimleiður að
öðm leyti. Einmitt þennan morg
un hafði von Karajan haft orð
á því, hve raddir söngvaranna
væru góðar í saimanburði við
hina slöku útkomu fyrri vetrar
þegar sífellt rigndi með tilheyr
andi afleiðingum fyrir radd-
böndin. Þetta er frumsýning og
— fiutningur „Don Giovanni"
þetta árið, en von Karajan nauð
þekkir verkið af áralangri
rannsókn sinni og hefur loks
lagt blessun sína yfir æfingu
hljómsveita og söngvara.
Hann getur því óhræddur og
rólegur legið smástund enn,
horft upp í loftið og hvílt sig
fyrir átökin. Klukkuna vantar
átta minútur í sjö og sýningin
á ekki að hefjast fyrr en hálf
átta. Hann hallar sér á kodd-
ann og hyggur gott til kvölds-
ins. Skyndilega rennur upp fyr
ir honum, að sýningin á alls
ekki að hefjast klukkan hálf
átta — heldur klukkan sjö.
— Ég klæddi mig á fjórum
mínútum og ók til óperuhússins
á sex —, sagði hann síðar með
verðskulduðu stolti í röddinni.
Nú fer engin minúta á glæ.
Klukkan er aðeins fjórar mín-
útur yfir sjö, þegar meistarinn
skálmar upp á pallinn og lyftir
tónsprotanum.
Eitt sinn var hann bezt
klæddi maður allrar Vinarborg
ar. Sá timi er liðinn. Nú hefur
von Karajan tekið upp „harð-
ákveðið kæruleysi" í klæða-
burði, ef svo má segja og geng
ur gjarnan í einhverjum þægi-
legum stökum buxxxm og nær-
skorinni peysu. Klæðaburður
hans stingur þvi mjög í stúf við
föt hinna formföstu Þjóðverja
og Austurríkismanna sem méð
honum starfa.
Von Karajan er maður hold-
grannur í andliti, svolítið harð-
leitur og kann að virðast eilít-
ið hrokafullur, en það er þó
líklega misskilningur. Augun
eru blá og hörð. Þau eru dálítið
sérstæð; liggja mjög utarlega í
höfðinu, svo utarlega, að manni
finnst hann nærri geta séð það,
sem fram fer á bak við hann
og standi maður á ská Mtið eitt
aftan við hann má horfa beint
í augu honum. Karajan er
unglegur í andliti, heldur en
hitt; ber aldurinn all vel. Það
eru aðeins hendur hans, sem
greinilega eru sextiu og eins
árs. Þar eru þær hrukkur, sem
vantar á ennið og hálsinn. Von
Karajan er ekki hávaxinn og
hann er grannur maður vexti.
Annar þáttur stendur yfir.
Seinni hlutinn hefur verið held
ur slakari þeim fyrri og kemur
ekki allskostar vel fyrir eyru
og sjónir í samanburði við hinn
stðrkostlega fyrsta þátt. Von
Karajan er kannski ekki í ess-
inu sínu.
Hann er þó í óvenjulegu frum
sýningarskapi í kvöld. Aðstoð-
arstjórnandi hans skýrði svo
frá: — Yfirleitt leggur hann
mikið upp úr þvi, að ég sitji ná-
lægt honum á sýningu. En þeg-
ar ég spurði hann þetta kvöld,
hvort ég ætti ekki að sitja hjá
honum svaraði hann aðeins; —
Nei, farðu baksviðs og aðgættu,
hvort ekki sé allt í lagi. —
Hann stendur á stjómpalli og
sveiflar sprota sínum. Snilli
klæðskera hans kemur hér ber-
lega í Ijós. Föt von Karajans
hæfa honum líkt og köfunar-
búningur froskmanni. Þau
hindra engar hreyfingar hans
og hann getur hindrunarlaust
lyft og haldið höndunum hátt
á lofti, olnbogum oft öxlum
hærra. Von Karajan er prýði-
lega á sig kominn til allrar þess
arar leikfimi. Hann stundar
skíðaíþróttina £tf kappi, kafar
og iðkar siglingar. En þetta
hlýtur að vera þreytandi þrátt
fyrir það. Og ætii það færi hon
um mikla ánægju?
Von Karajan er mjög vinnu-
harður maður og yfirleitt harð
ur í hom að taka, næstum harð-
stjóri. Undirmenn hans segja
hann hreinan þrælapísk og
verður það varla dregið í efa.
Hann stefnir að fullkomnun í
öllu, sem hann tekur sér fyrir
2 LÉSBÓK MORGUNBLAÐSINS
8. ágúst 1971