Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1972, Page 12

SAGAN AF BÆNUM, SEM
BORGIN HREMMDI
Viö höfðum verið að keppast við að mála
ibúðina okkar, áður en við flyttum inn. Ég
var dauðþreytt og settist á stofugólfið upp við
vegginn, þar sem sófinn skyldi standa. Suð-
vestanvindurinn söng við þakbrúnina. Hann
ýmist rak skýin fyrir sólina eða sópaði þeim
frá, og ég sá, hvernig skýjaskuggarnir döns-
uðu yfir iðgrænt Bústaðatúnið og hvernig
grasið sveigðist fyrir vindinum, og í miðju tún-
inu stóðu bæjarhúsin, hvít með rauðum þök-
um og litli burstakofinn með gráum þiljum
þar skammt frá. Ég hugsaði um það, hvað
ég skyldi njóta þess að setjast í sófahornið
mitt og hvíla mig og horfa á grænt Bústaða-
túnið og hvít og rauð húsin, þegar ég væri
flutt í nýja húsið.
Síðan eru liðin þrjú ár, og á þeim tíma hef
ég bókstaflega séð gráa hramma borgarinnar
læsa klónum í grænt túnið. Hægt og hægt
gerðist það og í dag má aðeins greina rautt
hlöðuþakið aðþrengt innan um gráar Foss-
vogsblokkirnar. Ekki sér tangur né tetur eftir
af túninu.
Það skiptir líklega ekki miklu máli, þó að
konukind inni í Breiðholti missi fallegt útsýni.
I staðinn hafa margar fjölskyldur eignazt góð
ar ibúðir.
Ég skal verða fyrst til að viðurkenna það,
en gleðst jafnframt innilega yfir þvi, að skóg-
arbletturinn þeirra Hákonar og Ölafar virðist
fá að vera í friði, nýtur kannski nágrannans,
Bústaðakirkju. Lifandis ósköp nýtur maður
þeirrar grænu vinjar eftir að hafa ekið fram-
hjá húsagerðarlist Fossvogshverfisins. A haust
in býr þessi blettur yfir óteljandi litbrigðum,
þegar lauftrén hafa tekið á sig gula, rauða
og brúna liti, en barrtrén standa innan um
þau, stolt og græn.
Víða í Fossvogshverfinu höfum við séð,
hvernig tré og runnar, sem barizt var við að
hlúa að i tugi ára hafa orðið að víkja fyrir
steinsteypumenningunni. Vafasamt er þó,
hvort fallegra er að hafa beinar götur og
óbrotna línu í húsaröðipni eða að tekið væri
meira tillit til þess gróðurs, sem fyrir er, þótt
reglustikan verði að beygja af leið. Það er
a.m.k. sárgrætilegt, þegar verið er að rífa upp
gróðurinn á þessu gróðursnauða landi.
Anna María Þórisdóttir
'koim'st kQiaMkl'aiuslt úit úr slkierja-
igarðm'U'm og, þegar Siguirðiui
æitlar a'ð áiflta sóig á heiimisig]-
inigu verður hanin þesis var, að
ikamþáisiilnin er í ólagíi. E.s. ís-
land, er lagði úr höftn Ærá
Eeyikjaví'k ves'bur um liaard
Ihafði verið beðíið að slkyiggn'a&t
um eftir báltnuim á Ileið s'imni
veísltur flöiainin.. Sáu 'þeir M'in-
envumenn ljóisið á e.s. ísiandi,
er hél.t í átft ti'l þeiinra og kom
það nærri, að þeir gátu haft
orðaskipti viðskipverjana. Bauð
skipsltjárilnin á lisilaindiinu þeiim á
'Miniervu að talka þá í silef til
ísiaifjiarðiar. Þtað var nú ekki al-
deiliis ætiumn hjá Si'gurði,
'að þeir á Mfiinenvu færu í þá átt
ina, og á seglum héidiu þeir í
áténa ti'l HafTiarfjarðiar og
komiu þangað suninudiaiginn 2.
marz. Elkki var þó ö'liium átök-
uim ÆJgis lokið, áður en að
ian<li viar komið. E3nn ‘þurfti
hainn aið mlinna á siig þar sem
þeir á Minervu áttu sér einsk-
iis ils von aíf honium.
Niðurlag í næsta Iblaði.
Frostavetur-
inn 1918
Frarnh. af !bls. 12
fóru beina leið á ísnum frá
Grafarhlein, rétt innan við
Grafarós og á Sauðárkrók,
þetta þótti þeim drjúgur gang-
ur, bæði töfðu hafísborgir sem
krækja þurfti fyrir og lagís-
inn var einnig seinfarinn. Mik
il þröng var á sölustaðnum og
gekk því afgreiðsla seinna en
mörgum þótti hentugt vegna
heimilisástæðna. Þeir tóku sér
gistingu saman á gististað Her-
mann Jónsson og Páll Erlends-
son ifrá Þrastarstöðum (sonur
Erlends Pálssonar verzlunar-
stjóra í Grafarósi). Fengu þeir
náttstað í óupphituðu herbergi
á lofthæð, þeir sváfu saman
og vitanlega í ölluim fötum, Páll
var með loðhúfu en Hermann
var berhöfðaður þegar til
svefns var gengið, en er þeir
vöknuðu snemma morguns
vegna kulda, var loðhúfa Páls
og hárið á Hermanni frosið við
höfðalagið. Vitanlega var eng-
in leið að þvo sér því vatn var
aflt ibeiingiaddað. Af þessu sést
að það var enginn barnaleik-
ur sem Jjöldi manna fékkst við
við þær aðstæður sem við var
að etja. Hermann i Málmey
gisti í Bæ á heimleið með sleða
í eftirdragi, þá var frostið 32
gráður og man ég ekki eftir
þvi meiru. Þegar Hermann kom
heim var hann búinn að vera
viku í ferð, sem aðeins átti að
fara til Hofsóss, taldi þá heima
fólk vafasamt að hann kæmi
lifandi heim. Þó að árferði
þessara ára væri mjög erfitt
lifsafkomu manna, þá
keyrði um þverbak veturinn
1918. Víða gengu bjarndýr á
land þennan vetur og voru
drepin t.d. á Fljótum og Skaga.
Síðari hluta febrúar fór eitt-
hvað að greiðast úr ís, þó var
það ekki fyrr en 25. marz, að
Lagarfoss komst inn á Sauðár-
krók með matvöru og Sterling
2. apríl.
Frost hefir áreiðanlega ekki
tekið úr jörðu sumarið '1918,
því að grasspretta var hörmu-
leg, sérstaklega á túnum,
heyrði ég sagt að menn bæru
töðu heim af túnum í okurn
þar sem heyið tylMi eíkki í
böndum. Þetta sumar fengum
við í Bæ 100 hesta af túninu
en venjulegur töðufengur var
240—300 hestar.
Ekki heyrði ég talað um
kvilla þennan vetur, en fólk
sagði að sjúkdómar allir hefðu
frosið, væri gaiman að vita
hvað læknar segja um þá kenn
ingu.
Þetta ár og nokkur önnur
þetta harðindatímabil urðu
mönnum erfið til búekapar svo
að margir komust í stór skuld
ir vegna fóðurkaupa og ann-
arra erfiðleika, og ekki allfáir
flosnuðu upp af jörðum sinum.
Nú eru merrn befur búnir til
að mæta fimibulvetrum en óneit
anl'ega myndi þó vetur sem 1918
skilja eftir djúp spor.
Unnarholts-
systur
Framh. af bls. 7
burði til að komast á legg. En
í hinni voru tvö nýfædd sitiMku-
börn, tví'burasystur, og báru
nöfnin Guðllaug og Guðrún.
Segitr sagan, að iþað hafi ein-
miitt verið baimsvöggumar
tvær, ei- komu séra Sigurði tíl
þess að hreyfa íóstunmálinu
við séra Bj'ama, en hann vissi
hann ráikan og náskyldam hús-
freyjunnl í Unnairiho'lti, og þar
að auki1 í mæsita nágrenni við
þau hjón. Sérta Bjami var
þekiktur raiu&narmaður við fá-
fátæka og hjálpaði mörgum i
raun hins illa árferðás.
4.
Að veizlunni lokinni sögðu
kemnimemnimiir þeim hjónum,
Jóni og Þuriði, að þeir óskuðu
eftir þvi að tafca tvíbuirasyst-
urnar í fóstur, er i vöggunni
væru i baðtetofunni. Þetta mál
var auðsótt af hend'i þeirra
hjóna, iþví iþau viissu að dætr-
uim þedirra yrði fenigið hið bezta
uppeldi í garði presitanna,
langtum betna en þau gætu
nokkum timia veitt þeim. Seg-
ir ekki þessa sögu nánar. Guð-
laug Jónsdóttir fór i fóstur að
AuðtelhoM til magister Bjama,
og Guðirún Jóinsdóttir fór í
fóstur að Hrepphólum til séra
Sigurðfeur Þorleitfssonar. Skal
nú fyrr greimt frá örlögum
Guðlaiuigar.
Séra Bjami Jónsison skóla-
meösta'ri varð skömmu sáðar
presitur lí GatiilV'erjabæ í Flóa
og var þar prestur tíl æviloka.
Hann var i ailla staði hinin merk
asti kemniimaður. Guðllaug Jóms
dóttir frá Un'nainholti fluittist
með Æósturfioreldirum sinum að
Gaiuliverjaibæ og ófflst þar upp.
Hún viairð mesita myndarstúilka
og etftirlæti fósturfore’.dra
siimna.
Þegar hún var fuílllvaxta gift-
ist ihiún séna Tómasi Guð-
mundissyni í ViMingahiolti í
Flóa. Hún var seimmi koma
hans. Séra Tómais var góður
búhölöur, vefiari góður, af-
braigðte srniður og mikiil dugn-
aðarmaiður við hvaða starf sesn
var. Böm hams er upp komust
voru: Guðmundur bóndi í Hró-
airshoM’ í Ftiióa, Haiidóra kona
Guðmumdiar Sumarliðasonar á
Skúfslæk í Flóa og Þuríður
kona Jóm'S Bj'amiasoinar í Efri
Geignishó'ium í Flóa. Mikii og
fjöimenn1 œtit er firá 'Guðlaugu
frá Unimarholti komin.
Það er firá Guðrúnu Jóns-
dóttur frá Umnarhdltí að segja,
að hún flU'ttist meö fósturfor-
eldrum siinium vesitur að
HjarðairhoM i Laxárdai í E>aia-
sýslu árið 1788. Þau voru aitvik
til þess, að séria Sigurður
fósitri henin'ar h'affði brauða-
skipti við sénai Bjönri Jónsson,
er viar presibur í Hóknaseii i
Landbroti, iþegar Skaftáreldar
dundu yfir, og varð kirkjam
þar unidir hraunmu. Fékk séra
Björn Hjairðarholt í Dölum, en
kauis ekki að fflytjaisit þamgað
og haffði iþví brauðlaskipti við
séra Sigurð, og fiór séra Bjöm
að Hrepphói'um.
Þegair Guðrún Jónsdóttir flrá
Unmarhioltí var fuHvaxta, gift-
iist hún Bjama bónda á Þor-
st:&:in:sstiöð'um í Haukadal i Da'la
sýslu. Þau áitfiu nokkur böm,
eru afkomendur þeiirra- marg-
ir og ai'lit hið merkasta íólk.
Örlögin .spunmu gam systr-
amma tveggja enfitedrykkjudag-
inn i Unmarholti, og varð það
mifcil hamlimigja þeim báðum
að komast í fóstur á góð
og efinuð heimili. En ör-
lögim voru lika spunnin tveim-
ur syistkimum iþeirra á anmiam
hátt, því Ámi og Siigríður frá
UnmarhoM fluttust vestur á
l'amd og 'ilentust þar og eiga
þar a'fkomendur.
Heimi'ldir: Kdrtkjubækur og
fleira', Blanda, Isi. ævisikrár
og handrit í mimni eigu.
Um þýðingar
franskra ljóða
Framh. ,af ibls. 3
ekki orðinn ríkjandi stefna fyrr
en um 1885, þegar Baudelaire hef
ur legið nær tvo áratugi í gröf
sinni. Það var ein sonnetta eftir
Baudelaire sem symbólistarnir
tóku fyrir eins konar spámanns-
orð um nýja Ijóðagerð og hlut-
verk tákna í Ijóðum (sbr. nafnið
symbólismi: táknastefna). (slend-
ingum sem þekkja úr Eddu sinni
og dróttkvæðum hvert hlutverk
tákn og líkingar hafa í Ijóðagerð,
kann að þykja nafngiftin brosleg,
en hér verður ekki ráðizt í hug-
leiðingar um það efni. Framan-
greinda sonnettu nefndi Baude-
laire Correspondances (Tengsl),
og mun þar átt við tengsl eða
sambönd þau sem bent er til í
sonnettunni milli ólikra fyr-
irbæra. Ilmur, litur og hljómar
svara hvert öðru til, les parfums,
les couleurs et les sons se répon-
dent. í þessari sonnettu er náttúr
an sjálf musteri þar sem lifandi
súlur (að vísu nokkuð einkenni-
legt) mæla stundum óljósum orð-
um, og maðurinn ferðast um
táknskóga (forets de symboles)
sem koma honum kunnuglega fyr-
12