Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1972, Blaðsíða 16

% /* L 1 • M D | *wi*» \/\V(t- & vi* 1? OtJGr ULU ZT | iy tei Boftð UD - TRC
«1 t*
flU- h - vfl- i-C IflflWfU- KflfN o’K'/ltR, avKBujft &6lM*
V G PfFJHG O'&AH- KKIMM
L*» F - F&K.I ruL- fstgAfNl VA O’F 1
V HHí‘ F- U pp- nep-s
4«f 1 K 1 éF F£N 2f/MÍ FuhD- VÍlflR. tfl'O M flWfJS- NKF* TflP i TURT HlÍF/R
»K* - r&HUUr Mit. (ðM - HuT.
A'RRR. FLo'fJO- -fnÉiR e/tít E<- 0/- Vl-D
Sö'útí þ£KKr
BFIUM KflRL- fU(,U\R fleai kíA’áA » í r KflRi- 0</K
Pt«' roRt. ■ ■ A'h-TU HÆf>
Aaöí-o- Um FUA<- FK k
Konfa im LEltíA ILLR v* Uo£>mt ReeK- SflKfl SMávc- UR
|>j\ss ÍRét-r- | iv> o\ RA\.\Í) HflPP /í-A'TI R/tAT- Ui)cc LflMDI
Þra’r O'lo-Ð P A o p
iL'Wt' H ísva1-' 1 1 ^* SflURt- <\(L
KteiKtí Ífcl/JH.
t>4 R- curuuM Zeim fLÝriR.
>oa- KTMlMCv S&K FRUM- epur
urvuoes DW-A ; > V
aa \feR<- FÆRX
KROSSGÁTA
LESBÓKAR
MORGUNBLADSINS
Lausn
r
a
síðustu
krossgátu
n ■‘tf" (jLlO r ArtC* J.|T floÐ ce niéé ■ ■ i'!L ie —M"'- Ll" f.VfK- A*: .
1 »7* w V N J> A T A K A -t' E F T 1 R. 4 A N 4 A
E L T A N í/ '■ '■/ 5 0 R T 1 0’ R. fl n £ L 4 u R.
9 r 5 0” L J> 1 N "7/ F Ó © u R. ArJZA K R i A 4 4
- N ví: A L L A f tfl ft ÍU'T f T*1-'- A 3 VC Ö R W.V A 4 ft
« L a K\ a i © S A1" L N A V A R A 7.AÍTT V A £ JIUA A“ A N N
r & » fí u N ifriVi 4'IMI A 1 N N 5AK1- h«.T R ’iV fUUL S ? A R K A R M A D
jv* i* a u 4 L U A IdMM R A N N fi*»i o K Aw R mpi* A R N\ A R 1
e'"' L «7». fl c, N fl K* A f A R I ■v A"> K ft R fl N p«- A'iM
ut* Toíí* ft\ U Uiut Kt'HA G 1 L J> A R rc.r»r U R A L b*>H ffAClC 1« A ? A R N 1 R
0 th £ L u R «*e f >* ii A* JwiW KffR A T A U N 4 1 ? í V W A A
L L Uu/H ftcAA \C Æ R fUK ffltr Aw L ? fl i T fAjAH mrrn í K 7 l Ð •' J.V» fc S r U
ÍHfMy | UR L Ci K U R hmhí Á. S L A’ K s 0» V A K \ R E3B ö' T T A N
K A R A R A T T Au’ 1? y £ V A“ L A R J V A N N A
Jelling-
steinninn
Framh. af bls. 7.
og foreldrar hans sofið svefn-
ínum langa í 'þúsund ár. Haug-
arnir og rúnasteinamir í Jell-
ing minna á þau. Og það eru
þeir fyrst og fremist, sem vekja
áhuga okkar sem nú lifum. Það
hefur sýnt sig, að margar gát-
ur og spurningar vakna varð-
andi þessi fornu minnismerki.
Og á seinustu árum hafa kom-
ið /ram nýjar kenningar, sem
hafa ekfci svo lítið að athuga
við allar eldri rannsóknir
og niðurstöður, sem snerta
Jelling.
HVAE EBU GORMUR
OG ÞYBI?
Þegar fornleifafræðingarn-
ir grófu í nyrðri hauginn; haug
Gorms og Þyri, fannst taufóðr-
að graiíhýsi, sjö metra langt,
þriggja metra breitt og hálfur
metri á hæð. Það var úr stenk-
um eikarbjáikum og vei útbú-
ið, en hafði verið rænt. Þar
komu margir merkilegir minni-
háttar hlutir fram. Bn af kon-
unigshjóiniumum fannst hvorki
tangur né tetur!
Við seinni uppgröft rákust
menn á, við rætur haugsins,
sunnan megin, tvær gledfckandi
Meðslur af bautasteinum sem
voru um mannhæð. Tvær svip-
aðar, en svo að segja samhliða
hleðslur af upp reistum stein-
un, fundust einnig síðar
í syðri haugnum, sem að öðru
leyti virtist tómur.
STEINSKIPIÐ
Danski fomminjatfræðingur-
inn, P.V. Glob, hefur varpað
tfram þeirri djörfu tilgáibu, að
steinaraðirnar sem hailast
hvor frá annarri — og leifar
finnast enn af, jafnvel milli
hauganna — séu það sem etftir
er af siteiniskipi, stærsta sinn-
ar tiegundar sem hingað
til hefur fundizt. Hann heldur
því fram, að steinskipið sé jafn
gamalt haug Gorms og Þyri, og
að sta'fninn hafi náð inn
í hauginn og afmarkað heilag-
an blett með myndsteininin í
miðju.
Síðar, þegar kristnin kom til
sögunnar, hafi heiðna gerðin
verið máð út með þvi að syðri
haugurinn var byggður yf-
ir staðnum, þar sem skipinu
hafði verið fyrir komið.
GÁTAN UM
RUNASTEINANA
Þessi tilgáta gerir ráð fyrir
því, að steinn Þyri hafi verið
færður til frá sínum uppruna-
lega stað, til þess að vera eins
konar „statfnsteinn" í skips-
gerðinni, á sinn núverandi stað
fyrir framan kirkjuna. Ekki
getur heldur stóri steinninn
verið á sinum upprunalega
stað, segir Glob, eins og menn
hafa haldið til þessa. Nýlega
hafa menn fundið grafir frá
kristinni tið, sem ná inn undir
steininn, og þegar hann var
reistur, hafði kristnin ekki náð
til Danmerkur.
Þá efast Glob líka um að all-
ur textinn á stóra steininum
hafi verið gerður á sama tíma.
Steinninn hefur verið höggv-
inn til skömimu eftir dauða
Gorms og greftrun í norður-
haugnium, og áletrunin var þá
þessi: „Haraldur konungur
bauð að gera þennan haug yf-
ir Gorm, föður sinn, og yfir
Þyri, móður siina.“ Þetta hlýt-
ur að hafa verið um 950. Fram-
haldinu um landvinningana
í Danmörku og Noregi, hlýtur
af augljósum ástæðum að hafa
verið bætt við löngu seinna,
sennilega eftir dauða Haralds
biátannar (það kemur og
í ljós í rúnunum, sem eru verr
gerðlar undir iokin).
UPPGRÖFTUR LEYSIR
VANDAMÁLIN?
Hvað varðar leifar þeirra
Gorms og Þyri, sem efcki er að
tfinna, væri eðlilegast að halda,
að Haralldur konungur sjálfur,
hetfði ekki viljað, etftír að hiann
var sfcírður, að foreldrar hans
hvíldu í heiðnum haugi. Senni-
lega hefur hann látið gratfa
þau undir stafkirfcjunni, sem
áður er minnzt á, þ.e.a.s. á nú-
verandi kirkjustæði.
Útcefandl; H.f. Arvakur, Reykjavik
Framkv.stJ.: llaraldar Svelnuon
Kitstjórar: Matthlu Johannessen
Eyjólfur Konráð Jónsson
Styrmlr Gnnnarsson
RltstJ.fltr.: Gísll Sífurðsson
Auglýsinfar: Árnt Gmrðar Krlstlnsson
RiUtJórn: AðMstrseU 6. Síml 101M