Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1973, Blaðsíða 7

lDakkrís og lausnargjald
Smásaga eftir Sigurgeir Jónsson úr Eyjum
— Sjá þig rœfiiliim þirrn! — Þessi orð voru næst-
um eins snepjuleg og noröangusturinn, sem stóð þvert
á igötuna gegnum húsasundið.
— Aumingi, — gall við aftur.
I>rengurinn leit upp mjóslegnu andliti meo sultar-
dropa hangandi á nefi. Honum var 'kalt og hanin var
enn með soðningarbragðið uppi í sér frá því í hádeg-
inu. Það var ómerkileg soðning, hálfköld með hálf-
storknaðri tólgarbrækju útá. Þetta var alit svona
kalt og ómerkilegt, vegna þess að hamn hafði verið
að snudda í krabbaleit ofan I klöppum og gáði ekki
að tímanum. Svo fékk hann snuprur að vanda hjá
móður sinmi, ekki nóg með að hann kæmi heim renn-
blautur og óhreinn, heldur líka rétt fyrir eitt og
hún átti að mæta í vinnunni klukkan eitt, slfraði hún
með símum gamalkunna armæðutón. Drengurinn
þekkti þennan tón svo vel, að hann var hættur að
kippa sér upp við hann, heldur skellti í sig ókraesi-
legri soðningumni og fór svo út á ný.
En tónninn, i orðumum, sem Ibeint var til hans núna,
var ekkert armæðulegur. Hann var illskeyttur, hryss
ingsílegur, sóttur langt niður í einhverja ólýsanlega
viðurstyggð sálarlífs talandans.
Þú ert djöfulsins skithæll eins og hann pabbi
þinn. —
Drengurinn kyngdi og aftur þrengdi soðningar-
bragðið sér eftir bragðtaugunum og upp í heilabúið.
Merkileg þessi soðning dag eftir dag og alltaf með
sama þráabragðinu, kannski var það af viðbitinu.
Hann vissi ósköp vel, að það þýddi ekki neitt að
reila við móður sína um annað en soðningu í svang-
inn, annað var ekki að hafa, og sifrutónninn sagði,
að engir peningar væru til fyrir kjötmeti hverdags,
nóg að éta kjötflús á sunnudögum. En strákarnir á
Bakkastignúm átu ekki soðnimgu nema þeim sjálfum
þóknaðist, sögðust grýta fiskinum í hausinn á kell-
ingunni og heimta mat. Hann hafði sjálfur séð þá
hlaupa í sjoppuna í hádeginu og troða í sig puflsum
og malti. En það hafði ekkert upp á sig fyrir hann
að fara að grýta fiski í hana móður sína, hann hefði
ekki annað út úr því en löðrung og hungur, eða
þá skítuga soðningu upp úr gólfinu. Nei, þá var
betra að éta hana mótmælalaust.
— Helvítis ræfill og skíthæll —, var enn áréttað
hinum megin við bárujámsplötumar, sem einu sinni
höfðu borið hið virðulega heiti 'girðing.
Og nú leit drengurinn upp. Sá, sem röddina átti,
var annar Bakkastígsbræðranna, sá eldri. 1
þeim yngri heyrðist ekki af skiljamlegum ástæðum,
hann var með talfærin full, ekki af pulsum og maltöli
í þetta sinn, heldur af prinspólói og átti því óhægt
um vik að taka þátt í spakmælaflutningi eldri bróð-
urins.
Drengurinn horfði vatnsbláum augum á þessa tvo
félaga sina, sem þó voru engir félagar hans. Þeir
voru báðir stærri en hann og sömuleiðis sterkari, sá
yngri iika, þótt þeir, hann og drengurinn vœru jafn-
aldrar. Þeir bræður höfðu oft lumibrað á honum, ýmist
báðir saman eða sinn í hvoru lagi, sagzt ætla að
pína úr honum skitinn, ef hann yirði ekki úti með
aurana, sem hún mamma hans lúrði á. En hann vissi
mætavel, að hún mamma hans lúrði ekki á neinum
peningum, svo að lausnargjald hafðist ekki út úr
því. En þrátt fyrir skrámurnar og marblettina svíaði
það svolítið að vera einn í hópi þeirra, sem var kraf-
izt lausnargjalds fyrir, jafnvel þótt maður ætti sjálf-
ur að stela því frá sinni eigin móður.
Aðeins einu sinni minntist hamn þess, að þeir
Bakkastígsbræður hefðu verið skemmtilegir félagar,
svo skemmtilegir, að hann fékk að vera foringi í
■heilan dag. Það var daginn eftir að pabbi hans kom
úr siglingunni, daginn sem hann var ríkastur allra
stráka i bænum, með fulla dós af maskintossi og alla
vasa troðna af enskum sleikjubrjóstsykri. Þann dag
voru margir vinir hans, ekki bara þeir Bakkastigs-
bræður, heldur einnig klíkan af Heimagötunni og
tveir eða þrír ofam af bæjum. Það var góður dagur,
því það er alltaf gaman að eiga marga vini. Og
pabbi átti lika marga vini þennan dag. Svona margir
höfðu aldrei komið í heimsókn, svo drengurinn
myndi. Og mamma var alltaf að hella upp á og bjóða
kaffi, en það var eins og gestirnir hefðu ósköp litla
flyst á kaffinu. Samt sátu þeir áfram og engum leidd-
ist og allir voru glaðir og enginn var þyrstur, jafn-
vel þótt enginn vildi kaffi. Svo var farið að syngja
og svo var farið að rífast og loks var slegizt og
eldhúsborðið fór um koll með öllu, sem á því var og
kaffikannan datt lika á gólfið og það kvamaðist úr
henni. Þá fór mamma að öskra og hrópa og það þótti
drengnum asnailegt. Gestumum fannst það víst líka
asnalegt, því að þeir sögðu henni að halda kjafti og
slógust áfram. En pabbi sagði ekkert og slóst ekkert,
því að hann var sofnaður. Og það þótti drengnum
skrýtið, að hann skyldi sofa, þegar gestir voru í
heimsókn. En svo hættu þeir að slást og þá fór dreng-
urinn út að hitta félaga sína. En seinna um daginn
sá hann, að löggan kom og hirti nokkra gestina upp
í bílinn, en hann stóð ofar í götunni með félögum
sínum og horfði; og þeir bruddu enskan sleikjubrjóst-
sykur af beztu lyst. Bn gestimir voru ekki með
neinn brjóstsykur. Þeir voru 'lika hættir að synigja.
Og ekki slógust þeir heldur, en einhver ósköp af
ljótum munnsöfnuði heyrðist frá þeim, þegar þeim var
stungið inn í bílinn. Svo rann bíllinn af stað og
hvarf, og síðustu brjóstsykursmolamir hurfu upp í
Heimagötuklíkuná um svipað leyti og þá stóð þetta
allt á endum, að félagarnir hurfu líka einn af öðrurn.
Svona er tilveran, aflflt hverfur þegar minnst varir.
Meira að segja virtist soðningin hafa igufað eitthvað
upp í loftið um kvöldið, þegair hann kom inn, ef
nokkuð hafði þá verið soðið. En það voru margar
litflar tómar flöskur með skrautlegum miðum út um
allt gólfið i eldhúsinu og ein stóð meira að segja
hálffull á eldavélarhorninu. Hann heyrði hroturnar
í föður sínum inn af eldhúsinu, og svo vaknaði syst-
ir hans, svo að móðir hans gat ekki sofið. Hann fann
ekkert ætilegt það kvöldið, svo hann drakk það sem
eftir var i litlu flöskunni á eldavélinni. Það var
volgt, en hreint ekki svo afleitt bragð af því. Hann
lagði ekki í að fara vestur i bæ til ömmu
sinnar að sníkja sér matarbita, hún var svo geð-
vond á kvöldin, að sá biti var of dýru verði keypt-
ur. Svo hann klæddi sig úr peysunni og fleygði sér
upp í bæl'ið sitt í eldhúskróknum. Teppið hans var
blautt, einhver hafði hellt ofan á það, og það var
vond lykt af því, en það þýddi ekki að fárast yfir
því, svo hlyti það líka að þorna bráðlega.
Hann mundi, hvað það var kalt morguninn eftir,
þegar hann vaknaði, og olíustybba af eldavélinni.
Faðir hans hraut ennþá, en móðir hans sífraði yfir
bilaðri eldavélinni. Svo vaknaði faðir hans rétt und-
ir hádegi og var í vondu skapi. Það var móðir hans
líka. Og nú komu engir gestir eins og daginn áður.
Drengurinn fékk heldur enga gesti. Þann daginn áttu
þeir feðgarnir það sameiginlegt að eiga enga félaga
lengur. Svo fór faðir hans út eftir soðninguna og
drengurinn horfði á eftir honum niður sundið. Hann
sagðist ætla oní bát og vildi ekki 'lofa honum með.
Móðir hans sagði, að það héngi eitthvað annað á
spýtunni. Drengurinn vonaði ekki. Það voru líka
allar litlu flöskumar með skrautlegu miðunum tóm-
ar og komnar út í tunnu.
— Er kallinn risinn upp úr fyliiríinu? — gali við
handan bárujámsins. Drengurinn fékk ónotastimg fyr-
ir brjóstið. Það vissu allir í nágrenninu, að faðir
hans hafði ekki msett i beituskúrinn siðustu vikuna.
Við orð var haft, að hann yrði rekinn af ibátnum og
líkast til fengi hann hvergi pláss. Og það vissí dreng-
urinn að var slæmt.
— Ha-, hann fór að vinna I morgun —, stamaði
hann út úr sér og það var líka satt. Faðir hans hafði
staulazt fram úr rúminu í morgun, formæflandi þvi
Framhald á bls. 15.
0