Lesbók Morgunblaðsins - 24.08.1975, Blaðsíða 11

bergmálið af sínu eigin fóta-
taki, fumkennd hlaup einhvers,
sem elti hann yfir trégólfið i
miðasölunni. Blygðunarlaust
gaf hann sig nú með öllu
óttanum á vald og hljóp, sveitt-
ur eins og sært dýr eftir fölum
veginum milli tveggja endi-
lausra raða draugalegra espi-
trjáa. öðrum megin vegarins lá
langur beinn skurður, þar sem
endalaus röð trjánna speglaðist
í. Hann heyrði fótatakið berg-
mála að baki sér. Það virtist
vinna hægt, en sigandi á hann.
Mílufjórðung i burtu sá hann
hvítan kofa við veginn, hvitan
kofa með tveimur dökkum
gluggum og dyrum, sem ein-
hvernveginn minntu hann á
mannsandlit. Hann hugsaði
með sér að ef kæmist hann und-
an þangað, fengi hann hæli og
öryggi.
Létt, miskunnarlaust fóta-
takið, sem var bergmál hans
eigins, var enn talsvert undan,
þegar hann skjögraði með and-
köfum inn undir litla for-
skyggnið. Hann hristi hurðar-
húninn og lagðist á dyrnar. Þær
voru læstar. Hvorki dyrabjalla
né hurðarhamar voru sjánaleg.
Hann barði þvi á hurðina þar til
blæddi úr hnúum hans. Svarið
var hryllilega lengi að berast.
Loks heyrði hann þó þungt
fótatak að innan. Hægt færðist
það niður iskrandi stiga. Lykli
var snúið hægt í skránni.
Hávaxin skuggaleg vera með
logandi kerti í annarri hendi
birtist I dyrunum. Hún hélt þvi
þannig að hann gat lítið séð af
andliti hennar né öðru sköpu-
lagi, en honum til mikillar
skelfingar virtist hún þó hafa
skýlu vafða fyrir andlitið.
Ekkert ræddust þeir við. Veran
vísaði honum inn, en læsti
síðan hurðinni að baki þeim.
Siðan visaði hún honum, þögul
sem fyrr, upp hrörlegan stig-
ann, en kertisloginn varpaði
stórum, afkáralegum skuggum
á hvitþvegið loftið og veggina.
Þeir gengu inn í herbergi,
þar sem bjartur logi brann á
arni. A miðju gólfinu stóð litið
eikarborð, en sitthvorum megin
við það voru tveir
hægindastólar. Á borðinu lá
slitin bók, bun'din i rautt
léreftsband. Svo virtist, sem
lengi hefði verið við gestinum
búizt og allt fyrirfram undir-
búið.
Veran benti honum á annan
hægindastólinn, lét kertið á
borðið við hlið bókarinnar (þvi
ekkert ljós var í herberginu að
undanskildum arineldinum) en
gekk siðan orðalaust út úr her-
berginu og læsti dyrunum á eft-
ir sér.
Mortimer leit á kertið. Það
kom honum kunnuglega fyrir
sjónir. Lyktin af bráðnandi vax-
inu minnti hann á litla her-
bergið I gamla húsinu. Skjálf-
andi höndum tók hann bókina
upp. Hann þekkti hana undir
eins, þótt hann væri fyrir löngu
búinn að gleyma öllu um sög-
una. Hann kannaðist við blek-
blettinn á titilsíðunni, en síðan
hrökk hann við, þegar hann
kom að fimmtugustu blaðsíðu.
Hann hafði fest hana niður I
bernsku. Teiknibólurnar voru
þarna enn — alveg sömu
bólurnar og skjálfandi barna-
hendur hans höfðu notað fyrir
svo óralöngu.
Hann fletti upp á byrjuninni.
Hann var ákveðinn að lesa nú
söguna til enda í þetta skiptið
og komast að því, um hvað hún
eiginlega fjallaði. Hann fann
það á sér, að það stæði þarna
prentað, og þó að hann hefði
ekki getað skilið það barn að
aldri, þá gæti hann það vist
örugglega núna.
Sagan hét „Næturhraðlestin“
og um leið og hann las fyrstu
málsgreinina fór hægt, ógnvæn-
lega og óhjákvæmilega að
renna upp fyrir honum ljós.
Þetta var saga um mann, sem
í bernsku hafði rekizt á bók,
sem i var mynd, er gerði hann
hræddan. Hann hafði vaxið upp
og gleymt henni, en kvöld eitt,
á eyðilegum brautarpalli, hafði
hann sjálfur verið í sömu
aðstöðu og á myndinni; hann
hafði horft framan í dimma
veruna undir Ijósinu, borið
kennsl á hana og flúið í skelf-
ingu. Hann hafði leitað hælis í
kofa við veginn, verið visað inn
í herbergi á efri hæð fundið
bókina er beið þar og loksins
byrjað á að lesa hana til enda.
— Og sú bók hét einnig „Næt-
urhraðlestin". Og hún fjallaði
um mann, sem í bernsku... Og
þannig hélt það áfram að eílífu.
Honum var engrar undankomu
auðið.
En þegar sagan nam staðar
við kofan við veginn i þriðja
sinn, byrjaði dýpri grunur að
leit á hann, hægt ógnvekjandi,
óhjákvæmilega.— Þótt hanri
ætti sér engrar undankomu
auðið, gæti hann að minnsta
kosti reynt að skilja betur ein-
stök smáatriði þessa einkenni-
lega hrings, þessa óhugnanlega
hjóls, sem hann hreyfðist með.
Hann komst ekki að neinu
nýju um þau. Þau höfðu verið
þarna allan timann,' en hann
hafði bara ekki skilið merkingu
þeirra. Það var nú allt og sumt.
En þessi furðulega og skelfi-
lega vera, sem hafði leitt hann
upp hrörlegan stigann — hver
og hvað var HtJN?
Sagan minntist á eitthvað,
sem honum hafði yfirsézt. Þessi
ókunni gestgjafi hans, sem
hafði skotið yfir hann skjóls-
húsi, og sem var á hæð við hann
sjálfan; gat það verið, — og
varð það þessvegna, sem andlit
hans var hulið?
En um leið og þeirri
spurningu skaut upp í huga
hans, var lykli snúið I skránni.
Hinn ókunni gestfjafi hans
gekk inn — færðist í áttina til
hans — hann varpaði furðuleg-
um skugga á hvíta veggina við
flöktandi bjarma kertisins.
Hann settist þarna, hinum
megin við eldinn og horfði á
hann. Og með hræðilega kæru-
leysislegri hreyfingu — líkt og
kona tæki af sér blækju — lyfti
hann höndunum til að fjar-
lægja skýluna frá andliti sinu.
Mortimer vissi, hverjum það
andlit tilheyrði en hvort var
það dautt eða lifandi?
Hann átti nú aðeins eitt ráð.
Mortimer henti sér fram og
greip um kverkar kvalarans.
En i sama bili var gripið með
sama afli um kverkar hans
sjálfs. Ekki var hægt að greina í
sundur óminn af kæfðum ópum
þeirra og þegar síðustu
stunurnar dóu út, var kyrrðin í
herberginu svo djúp, að vel
hefði mátt greina — tifið I
gömlu klukkunni og hinar
löngu, taktföstu stunur brims-
ins við ströndina fyrir þrjátiu
og átta árum.
En Mortimer hafði að lokum
komizt undan. Ef til vill hafði
hann, þegar allt kom til alls náð
næturhraðlestinni.
Þetta var slitin gömul bók,
bundin i rautt léreftsband.
Steinn Björnsson þýddi
Sigurður Guðjónsson
Gömul minnivn
Það var heita sumarnótt fyr-
ir mörgum árum að ungur far-
maður drakk vin úr gullnum
bikar í fjarlægu landi. Ilann
hóf ferð sína á páskadag frá
útskögum Islands. Þá geisaði
stórhríð og napur vindur blés
af hcimskauti. Þeir sigldu enn
lengra í norður í átt að ókunnu
landi þar sem fólk kann ekki
að hlæja og getur ekki grátið.
Þeir hrepptu storma og haf-
villur á leið sinni. En eftir
miklar þrengingar og erfiðar
raunir komu þeir loks til hafn-
ar f óþekkta landinu. Þar
börðu hregg og hriðar utan
lágreist bjálkahús sem kúrðu
hnípin og dapurleg f dimmum,
þéttum skógi sem var þögull
eins og tfminn og kaldur eins
og eilffðin. En mannlffið
streymdi áfram eins og þung
elfa, hægt, sígandi og til-
breytingarlaust, unz hún sam-
einaðist endalausu úthafinu.
Svo hafði hver kynslóð troðið
sína þjáningastigu. Þannig var
það f árdaga og þannig mun
það verða þegar hringrás ei-
Iffðarinnar hefur aftur náð til
upphafs sfns. 1 landi hör-
munganna dvöldu þeir f
fjörutíu daga og fjörutfu
nætur. Og það skein aldrei sól
og það blikaði aldrei stjörnur.
Fólkið var eins og gráar fjar-
lægar vofur og tal þess lét í
eyrum þeirra sem djúpar
stunur. Sfðan léttu þeir
akkerum og sigldu f gegnum
þoku og haffs f átt til suð-
rænna stranda. Með hverjum
degi urðu geislar sólarinnar
hlýrri og litir næturhiminsins
skærari.
Loks reis ævintýralandið úr
sæ eins og hvolþak hins eilffa
musteris. Þar skyggði aldrei
ský á sólu og stjörnurnar voru
bjartar eins og blikandi barns-
augu. Þar var vfnið sætt sem
hunang og konurnar fagrar
eins og ófundnar perlur úr
djúpu kóralhafi. 1 glæstum
höllum hinnar miklu borgar
skemmtu þeir sér í dýrindis
sölum sem glitruðu og glóðu af
silki og skrauti. Og fagrar
meyjar með rauðar varir og
bylgjandi hrafnsvarta lokka
komu svffandi eftir seiðandi
hljómfalli strengja og gígju.
Ilver stund leið við dans og
vfn, kossa og hlátra, faðmlög
og ástir. Þetta var fyrirheitna
landið sem farmennina hafði
dreymt um f rfki hinna dauðu.
En eitt kvöld þegar dansinn
dunaði sem hæst f ólgandi hafi
af hvftum örmum og mjúkum
lokkum, tindrandi augum og
giampandi steinum verður
þessum norræna farmanni lit-
ið út f gluggann. I myrkrinu
fyrir utan sá hann fölt barns-
andlit sem brosti til hans. Yfir
þessu andliti ríkti friðsæl
birta og kyrrð, lfnur þess voru
mjúkar eins og nýfallin mjöll
og augun tær og djúp eins og
heiðalind. 1 þessum mildu
barnsaugum sá hann allt f
einu speglast sfna eigin
ásjónu. Hann horfði inn i sfn
eigin augu sem eitt sinn liöfðu
verið eins og skyggður kristall
í ljósbroti en voru nú eins og
gruggugar dreggjar eitraðs
vfns. Og þá upplukust augu
hans. Hann sá að þessi glæsti
salur var aðeins kölkuð gröf
þar sem bleikar afturgöngur
stigu trylltan hrunadans.
Hann skildi að ríki skugganna
var land Iffsins. Það voru augu
hans sem voru blind. Ævin-
týralandið fagra varð að
skrælnaðri eyðimörk er
hrævareldur Iffsins höfðu
gyllt fyrir augum lians. Og
hann grýtti bikarnum frá sér
svo hann skall í gólfið og
hrökk f þúsund mola. Þá gekk
hann út, kraup á kné við fætur
barnsins, tók í hönd þess og
sagði:
Ég lýt þér í lotning. Hver ert
þú?
Eg er sál þín, hvfslaði barn-
ið.
1 sömu andrá stóð hann einn
á götunni. Og hann gekk út úr
borginni til hæðanna fyrir
handan og hóf augu sfn til
himins. Aldrei höfðu stjörn-
urnar blikað jafn bjart né lit
ur þeirra bragað jafn skært.
Hann fann að nú var hann
auðugur. Þvl nú átti hann
sjálfan himininn.
Asgeir Kr. Lórusson
HREINLÆTI
Þegar ég þvæ mér um hendurnar
meS bleiku Lúx sápunni og
þegar ég þvæ mér um hárið
meS græna sjampóinu
hugsa ég sem svo:
Hve margar Iffverur skyldi ég drepa
meS þessu hreinlætisstandi minu?
Ríkarður Orn Pðlsson
AFMORSVlSA
Flúmm Steingrlmsfjörð
LEIT
í skugga næturinnar
dvel ég einsömul.
í skugga næturinnar
fer ég einförum.
Ég hvisla spurningu aS nóttunni
eirSarlaus leita ég svars.
Nótt eftir nótt
kasta ég spurningu
úti myrkur fjögurra veggja.
Nótt eftir nótt
leita ég svars.
Nóttin glottir viS veggjum
aS leit minni aS sannleika
sem er bergmál af spurningu kynslóSa:
ÞaS er eitthvaS viS þig ástin
semorSslæva Hvererég?
samt nýt ég þess aS beygja þau
ikvenkyni
— en manni hættir til aS ofbeita fagurhvörfum, hýperbólum,
sérhverju bljúgu bragSi
og blæs upp.