Lesbók Morgunblaðsins - 08.01.1978, Síða 16

r
Ár
huflskoti
¥Toodv
dllm v
„Þiö eigið að fara
ð Letigarðinn"
Framhald af bls. 5.
skyldu minnar. En heimkoman
var nokkuð á annan veg, en ég
hafði búist við. Það var ólýsan-
lega hryllileg heimkoma.
Þetta var seint um kvöld klukk-
an að ganga ellefu. íbúðin var
eins og áður segir öll hin nötur-
legasta, á hanabjálkalofti. Óhætt
að segja í hinni mestu niður-
niðslu. Þröngar kompur. Konan
var dauðadrukkin og tók kveðju
minni kuldaiega. Hún var kinn-
fiskasogin og tekin til augnanna,
og leit i alla staði illa út. Þetta var
þó kona á besta aldri. Mér meir en
brá. Ég ætla ekki að gera neina
tilraun til að lýsa tilfinningum
mínum. Hvað hafði eiginlega
komið fyrir?
Að vörmu spori komu börnin
fram. Þau höfðu verið sofnuð, en
vöknuðu við samtal okkar hjón-
anna. Þau voru horuð, grá og
guggin og brosin, sem þau vildu
senda mér voru stirðnuð. Ég
komst nú að því að fjölskyldan
hafði liðið skort á meðan ég var í
fangelsinu. Styrkurinn sem hún
fékk- var svo nánasarlega lítill að
hvergi nærri dugði fyrir fæði.
Þetta eymdarástand leiddi til
þess að konan hafði í umkomu-
leysi sínu leiðst út á vafasama
braut. Hún var farin að drekka.
Hún hafði stundað næturfyllirí
með rónum og það giftum mönn-
um. Hún hafði lokað börnin inni
meðan hún valsaði með þessum
þokkapiltum. Börnin höfðu verið
hrædd og kvíðin en grétu sig að
lokum í svefn.
Ég komst að því á næstu dögum
eftir öruggum heimildum hverjir
þessir svallfélagar konunnar
voru. Það var danskur stór-
kaupmaður, fstrubelgur og
glaumgosi og skipsmaður á Súð-
inni. Þeir höfðu í upphafi ginnt
hana með smágjöfum. Siðan tælt
hana til drykkjuskapar. Notuðu
síðan vínið sem aðgöngumiða að
öðru verra. Þessum siðlausu ná-
ungum er ekkert heilagt. Þeir
voru sannkallað verkfæri myrkra-
höfðingjans.
Þrátt fyrir þetta hræðilega áfall
sléttaðist nokkuð yfir sambúð
okkar hjónanna í bili. Enn hófst
sama baráttan, vinnusnapirnar.
Það er ömurlegt að hafa starfs-
löngun og vilja til að bjarga sér,
en fá ekki handtak að ge'ra. Og
ekki er það auðveldara fyrir þó,
sem hafa verið brennimerktir
sem sakamenn. Skipti þá litlu
máli, þó menn hafi verið dæmdir
saklausir. Fólk vill svo gjarnan
trúa því sem lakara er um menn.
Nú, þú hefur verið á Letigarðin-
um. Nei, ég hef enga vinnu fyrir
þig-
Stefán G. Stefánsson skildi
þetta vel:
Þegar alþjóð einum spáir
óláns, rætist það. Ei tjáir
snilli mikils manns né sómi
móti fólksins hleypidómi.
Falin er i illspá hverri
ósk um hrakför sínu verri,
hún er aflins heit að vinna
hnekki hinu kraftaminna.
Þó hann væri ei þjóðskáldsmaki,
það gat ræst á Jóni hraki.
Þrátt fyrir það að ég var alltaf á
snöpum eftir hverju handtaki,
sem fáanlegt var, gat ég ómögu-
lega aflað nægilegra tekna, svo að
hægt væri að framfleyta fimm
manna fjölskyldu. Eg varð að
leita á náðir hins opinbera.
Það nefndist ekki félagsmála-
ráðuneytið, sem maður leitaði til
heldur fátækrahjálpin. Við hvert
fótmál var maður minntur á um-
komuleysið, sem fylgir fátækt-
inni. Kannski er rétt að minna á
nýtt fyrirbæri, sem birtist innan
fjölskyldu minnar. Dökkur
skuggi. Konan mín var oftar en
einu sinni kölluð niður á bæjar-
skrifstofur til viðtals við einhvern
sérfræðing sem hafði með hjóna-
skilnaðarmál að gera, sveitar-
flutninga og önnur slík vandræða-
mál. Hún kom oftast grátandi frá
þessum viðtölum. En hún sagði
mér aldrei frá, hvað hefði verið
rætt við hana. Vitanlega fór mig
að gruna margt, en vissi þó ekki
hvað var i aðsigi.
Til þess að sýna að ég hafði
fullan vilja á því aö bjarga mér
skal þess getið að ég tók á leigu
Iítinn skúr, sem var á bak við
Utvegsbankann og tók að mér að
gera við reiðhjól, barnavagna o.fl.
Dag nokkurn er ég var þar við
vinnu mína kemur sonur minn er
var tiu ára, méð miklu ýrafári og
segir: „Komdu strax inn til
mömmu. Hún vill tala við þig.“ Eg
bregð skjótt við og fer inn. Ég sá
þegar að konan var í mikilli geðs-
hræringu. Hún leysti nú frá
skjóðunni og sagði mér hvað
henni og þessum sérfræðing hafði
farið á milli. Hún sagði að henni
hefði verið tilkynnt að það ætti að
flytja fjölskylduna norður í Þing-
eyjarsýslu, skilja okkur að og láta
okkur vera þar sitt í hvoru lagi.
Konan mín var fædd og alin
upp í borg í Noregi. Hún gat
undir engum kringumstæðum
hugsað sér að hlýða þessum fyrir-
mælum stjórnarvalda. Munu
flestir geta skilið það. Hún vildi
heldur ganga út í eld og vatn og
jafnvel skilja við mig. Enda hefði
hún hún fengið annað glæsilegt
tilboð frá sérfræðingnum. Það
var að skilja við mig. Þá skyldi
henni verða séð fyrir fari fyrir sig
og börnin til Noregs, og þennan
kost hefði hún valið.
Þá var það ég einn sem átti að
flytja nauðungarflutning norður.
Datt mér nú i hug að leita á náðir
svokallaðra kommúnista, sem þá
voru víst ekki i miklum metum og
hataðir af flestum og þeir björg-
uðu mér frá þessu aumkunar-
verða hlutskipti. Sú saga verður
ekki rakin hér, en satt að segja
reyndust þeir mér vel.
Nú gengu einhver dulin öfl að
því með harðfylgi að skilja okkur
hjónin. Þess skal getið að þessi
hjónaskilnaður, átti þrátt fyrir
allt ekkert skilt við ósamkomulag
okkar. Það var engin gremja lijá
konunni í minn garð. Skilnaður-
inn var þvingaður fram af ómann-
úðlegum og skilningslausum vald-
höfum. Þessu til staðfestingar
skal hér tilfært það sem kona mín
sagði við mig að skilnaði: „Þetta
lagast allt sarnan. Þú kemur aftur
til Noregs“.
Konan fékk auðvitað yfirráðin
yfir börnum okkar. Og búslóðina
fékk hún líka. Tilfinningum mín-
um um þetta leyti ætla ég ekki að
lýsa. Eg var lamaður. Ég stóð eftir
allslaus á götunni. Húsnæðislaus,
atvinnulaus, sviptur fjölskyldu
minni og ástvinum. Síðan hef ég
ekki litið glaðan dag.