Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1978, Page 10

Þaö virðast aöeins nokkur ár síðan, aö
„hin Ijúfa Vín“ varö aö „gráu Vín“, borg
meö gömlum viröulegum minnisvöröum
sem haföi aldrei alveg vanist hlutverkinu
sem höfuöborg lítillar þjóðar. Unga fólkið
flúöi burt til annarra borga, þar sem
glaumurinn og lífshraðinn var meiri. í
hinum fögru listigöröum fyrrverandi
keisaraveldisins Habsburg, þar sem
einstaka göngugarpur og ferðafólk raska
ró gamla fólksins sem er í yfirgnæfandi
meirihluta. Eftir að lifa af hungriö og
hörmungarnar í heimstyrjöldinni síðari,
virtist eina lífsglaöa borgin leggjast í slen
eins og harmi slegin ekkja.
„Langsam aber sicher — hægt en
örugglega, eins og Vínarbúar segja —
hefur borgin tekiö stakkaskiptum, sem er
aö þakka stefnu stjórnarinnar og aukinni
velmegun. Þetta er ekki slæm breyting,
engar himinháar skrifstofubyggingar sem
standa í þyrpingum eins og í miöri
Lundúnaborg, né nokkuð svo djarft og
Beauborg listasafniö í París. Þvert á móti,
hefur þetta nýja andlit Vínar oröiö til þess
að uþphefja gömlu byggingarnar. Og
þessi nýi borgarandi skilur glögglega hvaö
og hver borgin er.
Feröamenn eru enn aðal-tekjulind
Vínar. Menning gömlu borgarinnar sem
laðar fólk að sér og þ.á.m. tónlistin, hefur
ekki misst neitt af aðdráttarafli sínu.
Hofburg, stór og glæst, og eitt sinn
samastaöur keisaraveldis, laöar ennþá aö
sér fjölda ferðamanna sem reika um
meöal glitrandi fjársjóöa í Schatzkammer,
fylgjast lotningarfull meö hinum nákvæmu
æfingum meö Lippinzzaner hestana í
Spánska reiðskólanum, og hlusta meö
andakt á drengjakór Vínar syngja viö
messu í Hofburg kapellunni.
Þaö sem hefur tilfinnanlega breyst, er
umhverfið í kringum þessa gömlu staði.
Innri borgin, gamli hlutinn sem er tengdur
hinni iöandi Ringstrasse á þrjá vegu og
Dónár-skurðinum á þann fjóröa, er að
gangast undir eftirtektarveröa mynd-
breytingar. Hin nýtískulega Kárn-
tnerstrasse, hin fræga Grabe, Kohlmarkt
og allt torgiö kringum Stefáns-kirkjuna,
hafa verið breytt úr svælandi umferðar-
götum í skemmtilegar göngugötur.
Wolfgang Windþrechtinger arkitekt, sem
teiknaöi göturnar skýrði svo frá:
„Það var spurning um aö brjóta niður
margar fagrar byggingar og láta vélmenn-
inguna vinna, eöa taka vélarnar úr umferö
og láta gangandi vegfarendur fá götur þar
sem þeir geta gengið um, hitst, skoðaö og
setiö á kaffihúsum. Viö völdum síöari
kostinn". Viö framkvæmdirnar hafa marg-
ar byggingar aöalsmanna í „Innri borg-
inni" verið endurbættar, nýjum húsgögn-
um hefur veriö komiö fyrir aö húsin máluð
í Ijósum litum eöa hinum skæra „keisara-
lega“ gula lit sem er einkennandi fyrir „hiö
gullna tímabil" Vínar. Efri hæöunum hefur
verið breytt í leikhús, hljómleikasalj,
fundarsali ríkisstjórnarinnar og klúbba. Á
neðri hæðunum eru glæsilegar lista- og
Skrifstofuhúkn Samcinuöu
þjóöanna á hiikkum Dónár cr
því miður eins ok aðrir nútíma
kastalar. Kártnerstrassc
þar scm cr friðland fyrir
hílaumfcrð ok ilmur liðinna
datíaj Sumarkonscrt í hinni
ííla-stu Schiinhrunn-hiill.
Austurríki
NÝTT
ANDLIT A GOMLU
fornsölur, sælgætlsbúöir, verslanir fullar
af fínum leöurvörum og dýrum fatnaði.
Eigandi einnar verslunarinnar sagöi meö
aðdáun: „Þaö eru svo miklir peningar í
þessari borg aö þú myndir ekki trúa því“.
Allsnægtirnar eru augljósar í Ríkisóþer-
unni, þar sem vel klætt fólk spásserar um
í hléum, drekkandi kampavín og nartandi
kavíar.
Á toppnum er samt sem áður ekki lögö
áhersla á auðinn eöa skemmtanirnar.
Undir Leopold Gratz borgarstjóra, sem er
mjög vinsæll stjórnandi sem tók viö
embætti árið 1973, hefur borgin lagt
mikiö fé í þarfir almennings, þ.á.m.
leikvelli, sundlaugar og nýtt neöanjaröar-
lestar-kerfi — sem byrjaö var á undir
stjórn borgarstjórans á undan — hefur
oþnaö fyrstu línuna. í þorg þar sem eldra
fólk hefur veriö óvenju fjölmennt — 38%
af íbúunum eru yfir fimmtugt — hefur
borgarstjórnin hafið herferö í þá veru aö
láta börnunum finnast þau vera velkomin.
Borgin hefur greitt fyrir sumar-prógröm
meö allskonar tómstundaiðkanir fyrir
börn og unglinga, frá útilegum til
róðrarbáta og auglýsingaherferö er hafin
til aö milda harðgeröa öldunga. Ein
auglýsingin sýnir börn sitjandi á tröppum
og undirskriftin er: VIO ERUM ADEINS
BÖRN. REYNIO AD SKILJA OKKUR. Hinir
fullorðnu hafa líka ýmsar skemmtanir sem
borgjn tekur þátt í aö borga. Otihljómleik-
ar á vegum borgarinnar eru haldnir yfir
sumarmánuöina, og maöur þarf aöeins aö
stíga upp í sporvagn til aö komast í
Vínarskóginn. Þar er uppáhaldsstaöur
þeirra sem vilja boröa úti, göngumanna
og náttúru-unnenda. Á veturna eru
skíðabrekkurnar öllum frjálsar.
Vín er líklega ein af fáum stórborgum
heimsins, þar sem glæpir eru á undan-
haldi. Hæöni örlaganna getur hafa haft
áhrif á stefnuna: Hryðjuverkamenn Araba
rændu ráöherrum olíuframleiösluland-
anna er þeir þinguöu í borginni áriö 1975
og ránið á milljónamæringnum Walter
Palmers áriö 1977, varð til þess að
öryggisráðstafanir voru auknar og fleiri
lögregluþjónar voru sendir á göturnar.
Óbein en velkomin afleiöing þessa hefur
veriö markanleg minnkun á stór-glæpum,
sérstaklega moröum, kynferðisglæpum
og ránum.
Hiö nýja líf Vínarborgar er í þaö minnsta
aö hluta að þakka, hve Austurríki gekk
auöveldlega að ná sér upp úr stöðnuninni
sem náöi yfir alla Evrópu 1974—‘75.
Efnalegt ástand borgarinnar er einkenni-
legt samband af jafnaöarstefnu og
framtakssemi. Til aö bæta viö tekjurnar,
hafa til dæmis, bæöi ríkis- og borgar-
stjórnin hvatt til endurvakningar á hinu
gamla hlutverki Vínar sem gestgjafi fyrir
ráðstefnur og fundarhöld allskonar,
hvaðanæva úr heiminum. Ríkisstjórnin er
að reisa þyrpingu tignarlegra og nýtísku-
legra bygginga viö Dóná, sem verður
kölluð „U.N. City“ — Borg Sameinuðu
þjóöanna — Áætlað er aö þeim veröi
lokiö í byrjun ársins 1979, hún mun hýsa
ýmsar stofnanir á vegum Sameinuðu
þjóöanna — sumar veröa fluttar þangaö
frá New York og Genf — og einnig veröur
þar stór ráðstefnu-miöstöö. Auk þess er
Vín viöræðustaöur á milli Nato og
Varsjárbandalagsins um „Gagnkvæmt
hernaöarjafnvægi í Evrópu" og
samastaður olíuframleiöslulandanna.
Þaö er ómögulegt aö endurreisa hina
gullnu daga frá árunum 1814—‘15, þegar
Metternich prins var gestgjafi stórvelda
Evrópu meöan þingið í Vín gerði nýjan
uppdrátt af Evrópu eftir stríö Napoleons.
En hinir erlendu gestir sem stefnt er
saman í borginni um þessar mundir eru
orðnir innilegir aðdáendur hennar. „Vín er
vöknuö”, segir Marie-Therese Nobel,
spönsk starfsstúlka hjá lönaöarþróunar-
stofnun Sameinuöu þjóðanna. „Hún er
stórborg Evrópu meö stórkostlegt
menningarlíf, heimsborgaraleg, umkringd
óspilltri náttúru, örugg og fögur borg, sem
hefur haldiö mannkyninu í réttu hlutfalli“.
Hver sú borg sem hefur náö þessu
takmarki, þarf ekki aö láta sig dreyma um
keisaraveldi.