Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1981, Blaðsíða 13

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
I. YFid- C.AUC.- UB. veiK- UP MA'Li' VERC INR LTÚ Kfl ííYw- OJHM- STÆÞ IH FJALL ÚMMe
r w. (*£TA £KKI L£ Slé '0 L K S A R iffl [mi • U R ra L A
r A F F R '£ T T « © ra X R
'W o S Burt vís- t u r T 7 K N ra © A
Xs P«0UA
rflR- IN M H o R F « N N ■ T A L D I s 1 1 R
Pcl k- /MN íflM- Hir. X R I N iSS I t> I HEWnR BC-ÓM T '0 R HLT- ÓMfl A
L Oota fO u N A R MANNi- HRFH LAtlWll N T X L UNO- ie- JFAPA R 10 T
S N \ £> £LP I- vio- u«J. U L ii U i A KHC.M MNTA A M A
Mir. ftFR Á jN u M t> I'ICUR U R R A TW X M A N
R T ÍKOTT- JPNU> R '0 F A N SPÍRfl 5AUR JT U R N K Dl/fL- UR A
L'1”1 'o T T R u K K A F e K««L- V e «
A F A R N 6 I T Aj ARMUR K L K. R
H'jtrs- £N0IN& A f U N D I N HPWD- ÍÖMUM SUÍT T b K U M áeeiN ip- Æ
I L L JT K'ven- i>ý,R I N N A R.k* IÐ L A N £
5 L A 0. I N t* DV F £ N O £ A
ríkjandi fjölskylduvandamál, eða hvort heilbrigöis- ot hann birtist í hátterni alkóhólistans, sem vegna almenn leiðir af sér margþættan vanda í samskipt- öllum stéttum
fóva
u W
L IVC-
Al'AS-
HLUTI
FDd-
MÐ-
ua
ewo-
I Si (X
Heitið
+
ÖURT
UT-
« fvo -
u

StoPP-
Aði
'I
ELiMA
(ÁStiJI
&bK
ÍTAFUR
(SLÉ’ÐT-
ALTfFlR
ritwc-
1 £>
VoTKA
l'ik-
MVlS-
HLUT I
$vtr-
o'graoi
-4-
Blomib
?f>A-
oTTrt-
FÉlikOl
a<ir-
OTIÐ
V V K
HAZrZrtA
ser t n
Rvic-
KdKoJ

KÆ£>-
I
SkaRT-
Cl«IP-
UfL
'OfTfl
VÆCL
A©1
BiáT A
N IfeLllL
tíu.©
FLEWfJ
UNA
TRuftfi-
ORöClÍS
Hæð
ReMfJAM
gsrrua
SUDA í
5LIPR
ÞKtt-
TAK-
CfJ DU(L
5íTfJW (-
(.ecrtR
fTtK
•íífeiR
EIFl S
-jr*

,V<
Blaut-
Rl
Í-OKKA
'IL'RT
DM-
ELTA
dizeiM
IR
(9-
SÆR-
Ðfi

C>

Klípu
TAka
seii-
H LT.
SKoÐUtf
BfLTI
BER.
K’OEA'-
MAFW
EMDfMfj
5P1L
Hl5o'm
koftfJS
K««.L-
fullmna
VCÉ-'

'OSflM-
st-æsik
VdmbiR
.^0
x<.
-V-
um fjölskyldunnar innbyröis. Margra ára
rannsóknir hafa sýnt fram á, að eiginkonur
og fjölskyldur alkóhólista bregða fyrir sig
sömu varnarháttum. Þaer beita hömlum,
telja sér trú um réttmæti eigin gerða og
gera mótaðilanum upp eigin tilfinningar.
Þær taka að sér hlutverk „verndarans",
„eftirlitsmannsins", „ákærandans” eða
„fyrirgreiöslumannsins", og taka á sig æ
meira af ábyrgö alkóhólistans, uns að því
rekur aö þær geta flokkast sem „samalkó-
hólistar". Þaö er áhugavert í þessu sam-
bandi, aö AA-, Alanon- og Alateensam-
tökin eru sama sinnis, aö fjölskyldan þurfi
einnig á hjálp að halda.
Ewing og Fox skrifuðu 1968 að „hjónab-
and alkóhólistans væri homeostafic
mechanism sem veitir kröftugt viönám
gegn breytingum" þar sem hegöun annars
makans er undir ströngu eftirliti hins. Af því
leiðir, að viðleitni einnar persónu til að
breyta dæmigerðri hegðun sinni ógnar
jafnvæginu í fjölskyldunni og vekur upp
nýjar tilraunir hjá makanum til aö viðhalda
óbreyttu ástandi. Þegar sýnt er, að sam-
skíptin milli alkóhólista og fjölskyldu þeirra
er ekki einstefnuferli, verður augljóst aö
reikna þarf með nánustu fjölskyldu í
meðferöinni til að auka líkurnar á árangri.
Þetta á sér nú stað í mörgum meðferöar-
stöðvum. í Henwood hefur svo verið síðan
starfsemin hófst 1968 og í auknum mæli
síðan 1976, þegar fjölskyldunámskeiðun-
um var komið á fót.
Henwood er meðferðarheimili fyrir fólk
sem þjáist af alkóhólisma og ofneyslu
vímuefna. Það stendur í fögru sveitaum-
hverfi tíu kílómetra utan við Edmonton í
Albertafylki í Kanada. Starfsemin nýtur
fjárstuðnings fylkisstjórnarinnar og heyrir
undir Alberta Alcoholism and Drug Abuse
Commission (Áfengis- og fíkniefnanefnd
Albertafylkis). Hugmyndin að baki starf-
seminni í Henwood er sú, aö alkóhólismi sé
óumdeilanlega sjúkdómur samkvæmt
læknisfræðilegri viðurkenningu, sjúkdómur
sem einkennist af líkamlegum, sálrænum
og félagslegum þáttum í uppruna sínum og
þróun. Ennfremur aö alkóhólismi sé meðal
mestu vandamála samfélagsins á sviöi
er að þeir komi af frjálsum vilja, jaflvel þótt
það gerist oft undir nokkrum þrýstingi, og
séu líkamlega og andlega færir um að taka
þátt í starfinu. Það byggist á hóprrieðferð,
einstaklingsbundinni ráðgjöf, fyrirlestrum,
afþreyingu (tómstundaiöju), slökunaræf-
ingum og kynnum af AA-samtökunum.
Dvalargestir okkar eru oft sjúklingar, sem
eiga við meiriháttar vandamál að stríða og
hefur mistekist aö ná árangri á göngudeild-
um eða öðrum endurhæfingarstöðvum.
Nýjasta könnun okkar á árangri meöferðar
gaf til kynna, að um 52% höfðu ekki neitt
áfengis (eöa annarra vímuefna). Auk þess
höföu 30% sýnt framför í umgengni sinni
við áfengi og lifðu ánægjulegra lífi.
Fjölskyldur hafa ætíð verið hvattar til að
taka þátt í hinni 28 daga dagskrá. Hér áður
fyrr gátu þær komið hvenær sem var.
Ráögjafinn, sem hafði með sjúklinginn að
gera, tók þá á móti þeim og síðán gátu þær
gengiö inn í hina reglubundnu dagskrá
ásamt sjúklingnum. Þetta hafði í för með
sér, að sjúklingurinn hafði oft lítinn tíma til
að hyggja að sjálfum sér áður en fariö var
aö fást við samskiptaöröugleika og hélt
áfram í ósjálfstæöistilfinninguna, sem við
vorum að reyna að breyta. Þetta orsakaði
einnig, að samkvæmni skorti í fram-
kvæmdinni, og við höfðum ekki tækifæri til
að fræða fjölskylduna um ofneysluna áður
en hún fór í ráðgjöf og hópmeðferð. Þannig
færðist áherslan yfir á hinn tiltekna sjúkling
í stað þess aö laða fjölskylduna með
hægðinni til að koma og skoða sín eigin
vandamál, og athuga hvernig þau hafa
áhrif á heildarástandiö. Árið 1976 var
ákveðiö aö endurskipuieggja fjölskyldu-
starfsskrána. Sökum þess aö við höfðum
ætíð verið þeirrar skoðunar aö alkóhólist-
inn ætti að taka sjálfstæða ákvörðun um
að fara í meðferð við sjúkleika sínum,
ákváöum við að koma á fót sérstöku
þriggja daga dvalarnámskeiði fyrir fjöl-
skylduna, eftir að alkóhólistinn haföi veriö
tvær vikur í meðferð. Að þessum þremur
dögum liönum er fjölskyldan hvött til að
taka þátt í hinni reglubundnu starfsskrá
meö sérstakri áherslu á fjölskyldumeöferö
og hjúskaparráögjöf. Myndsegulbandstæki
eru mikið notuð við hjúskaparfræðsluna,
enda reynast þau vel til að sýna hjónunum
hvernig samskiptaviðbrögðum þeirra er
háttað. Þótt flestir hinna tuttugu ráðgjafa
okkar styðjist við kenningar Virginíu Satir í
fjölskyldumeðferðinni, eru sum okkar m.a.
nýlega búin að fá áhuga á aðferðum
Milan-hópsins („long-brief“ therapy) og
Paul Watzlawicks, og verið er aö kanna
þessar aðferðir nánar.
Markmiö þriggja daga námskeiösins er
að stuöla að bættum samskiptum innan
fjölskyldunnar með því að láta fjölskyldunni
í té þekkingu á þróun ofneyslunnar og
áhrifum hennar á alkóhólistann og fjöl-
skyldu hans. Námskeiðið verður að láta
fjölskyldunni í té upplýsingar um hátterni
sitt í samskiptunum (Communication patt-
ern) og vísa á nýjar leiöir. Meðal annars er
rætt um hvernig alkóhólistinn þróar með sé
varnaraðferðir til aö vernda sársaukafullar,
bældar tilfinningar og hvernig fjölskyldan
býr viö þann tvískinnung, sem stafar af
óþægilegum áhrifum vegna hinna bældu
tilfinninga annars vegar, og af hinum
augljósu varnarviðbrögðum hins vegar,
sem knýja fjölskylduna líka til aö bæla
niður tilfinningar og að mynda varnir, sem
orðið geta að óviðráðanlegri áráttu. Þannig
rofna tengslin við raunveruleikann, og á
sama hátt og árátta alkóhólistans eykst
gagnvart áfenginu, þannig eykst árátta
fjölskyldunnar gagnvart hátterni alkóhólist-
ans. Námskeiöiö þarf að veita fjölskyldunni
tækifæri til að þjálfa nýja framkomu og efla
skilning á heilbrigðum lífsháttum. Umfram
allt þarf að gefa fjölskyldunni tækifæri til
að blanda geði við aðra, sem búa við
svipaöar aðstæður. Gera þarf fjölskyldunni
Ijóst að hún hafi áður tekist á við vandann
eftir bestu meiningu, og auka þannig
sjálfsvirðingu hennar og sjálfstraust. Þess-
um markmiðum hefur veriö náö meö
fyrirlestrum, kvikmyndum, hópmeöferð,
umræðum og ráðgjöf. Fyrsta daginn er
venjulega fjallaö um grundvallarupplýs-
ingar um áfengi og áhrif þess á ofneytand-
ann og fjölskyldu hans, og tækifæri gefst
samtímis til aö kanna drykkjuhegöun
alkóhólistans og viðbrögð fjölskyldunnar
við þeirri hegðun. Öðrum deginum er
venjulega variö til að athuga fjölskyldur
alkóhólista sem þátttakendur í óstarfhæfu
samneyti og til að rannsaka hvernig
samskiptum þeirra er háttað. Tækifæri
gefst til að þjálfa farsælli leiöir meö
æfingum og hlutverkaskipan. Þriðja daginn
er athyglinni beint að einstaklingnum með
fræöslu og æfingum sem varða sjálfsvitund
og sjálfsvirðingu. Hópmeðferð er útskýrð
og leiðbeiningar gefnar um þátttöku í
sjúklingahópnum. Hún felst í því að sækja
fyrirlestar og hópmeðferðartíma, hjúskap-
ar- eöa fjölskylduráögjöf, ásamt þátttöku í
öllu venjulegu afþreyingar- og samkvæmis-
starfi í Henwood.
Um það bil 75% þeirra, sem tekið hafa
þátt í fjölskyldunámskeiðinu voru makar
eða nákomin skyldmenni. 15% voru börn
og 10% voru aðrir nákomnir, svo sem
mæður, feður, bræður, systur, og jafnvel
vinnuveitendur. Við teljum ráðlegt aö börn
séu orðin tólf ára áður en þau taka þátt í
öllu námskeiðinu, þótt komiö hafi verið
meö yngri börn á sérstaka fjölskyldufundi i
einn dag. 95% maka voru konur og 60%
barnanna voru telpur. Fjöldi þátttakenda á
hverju námskeiði hefur verið frá fimm til
átján, en að meðaltali tólf. í könnun á
fjögurra mánaða tímabili, sem valiö var af
handahófi, voru alls 225 sjúklingar. Af þeim
voru 95 sjúklingar giftir og 62 makar þeirra
sóttu allt námskeiöið eða hluta þess, eða
65% giftra sjúklinga fengu maka sína með í
starfiö.
Fjölskyldunámskeiöiö í Henwood hefur
veriö árangursríkt og gert þátttakendum
kleift að eiga hlutdeild í meðferð sjúklinga.
Á námskeiðinu hafa verið gefnar grundvall-
arupplýsingar um áfengi og afleiöingar
þess, það hefur veitt þátttakendum tæki-
færi til sjálfsrannsóknar og þroska og leitt
mikið af reiöinni og kvíðanum sem þeir
báru í brjósti við komuna í nýjan farveg.
Einnig hefur það aukiö skilning þátttak-
enda á viðbrögöum sínum við drykkjusk-
apnum og látið í té tækifæri til að reyna
nýja umgengni í öruggu og styðjandi
umhverfi. Þetta hefur búið þátttakendur í
fjölskyldunámskeiðinu undir að taka fullan
þátt í starfinu með sjúklingunum í Hen-
wood. Niðurstöður spurningalista, sem
aðstandendur skila fyrir og eftir meðferð,
svo og lofsverð ummæli þeirra, gefa til
kynna hve nálægt viö höfum komist settu
markmiöi.
13