Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1984, Qupperneq 3

T-EgPáW
®@®[Ö][y]®[Í][L](A][öl[8][Il[N][8l
Otgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavlk. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Glsli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Simi 10100.
Matter-
horn
er frægasta fjall í
Sviss, enda bæði
tignarlegt og áhrifa-
mikið. Þangað er
ferðinni heitið í öðr-
um áfanga þeirrar
leiðarlýsingar sem
hófst í síðasta blaði
og segir frá hring-
ferð um Sviss f
einkabíl — með smá-
hliðarspori inn í ít-
alíu.
1984
árgerðin af bílunum er að sjálfsögðu
betri en nokkur önnur árgerð, því sí-
fellt er verið að gera bílana tæknilega
betri. Jón B. Þorbjörnsson, sem er við
nám í bílaverkfræði, segir frá nokkrum
nýjum.
Goyerskur
nefnir Baltasar röð stórra
mynda, sem málaðar eru í
anda spænska málarans Goya
og eru á sýningunni á Kjar-
valsstöðum, sem opnuð verður
í dag. Þetta eru háð- og ádeilu-
myndir, þar sem ýmsum úr
listaheiminum hér eru send
Sæla
að standa upp frá taflborðinu eftir að hafa unnið, já meira
að segja ólýsanleg sæla, segir einn af okkar kunnustu
skákmönnum, Margeir Pétursson, og hann segir raunar
margt fleira í viðtali við Illuga Jökulsson.
FORSÍÐUMYNDIN:
Busavigsla I MA. Málverk eftir Baltasar á Kjarvalsstaðasýningu. Sjá nánar á bls. 6.
HEIÐREKUR GUÐMUNDSSON
Garðljóð
Oðum grænkar leigulóðin,
loks er blessað vorið komið
með sinn ilm og skúraskin.
Sólin dreifir hátt af himni
hlýjum geislum milli trjánna,
gerir engan greinarmun.
Fyrir langalöngu síðan
lék mér á því hugur mestur:
erfa land og eignast það.
En kannski getur leiguliði
léttar búið sig að heiman,
lausar tengdur stund og stað.
Stoðar ei, er allt um þrýtur,
óðalsréttur, dýrir munir,
gildir sjóðir, glæsihöll.
Síðast verður ekkert eftir
annað en sálin, lítið þroskuð,
hinzta von og eign þín öll.
Þingsályktunar-
tillaga um sögu
okkar og tungu
Fyrr í vetur átti ég viðræður
við nokkra krakka úr fram-
haldsskóla og komst að
raun um mér til mikillar
furðu, að þau höfðu enga
hugmynd um, hver Jónas
Hallgrímsson hefði verið.
Einhver þeirra kannaðist
að vísu við hendinguna: „Sáuð þið hana
systur rnina", en þegar minnzt var á Gunn-
arshólma eða Óhræsið mætti mér einber
spurn.
Svona óþyrmilegar uppgötvanir geta
hæglega leitt til hvatvíslegra skýringa. Er
hér ekki komin enn ein sönnun þess að
skólarnir gegni ekki hlutverki sinu. Og
hvernig getur fólk komizt upp í fram-
haldsskóla án þess að vita deili á ástsæl-
asta skáldi þjóðarinnar? En varla er málið
svona einfalt. Mér er fullkunnugt um að í
grunnskólanum læra börn ljóð eftir Jónas,
Steingrím, Davíð og Tómas. Þau eru látin
fara með þau í móðurmálstímum og
syngja þau í söngtímum. En einhverra
hluta vegna hripar þessi kunnátta niður
þegar frá líður. Trúlega er þar einhverju
öðru um að kenna en skólanum.
Þegar ég lít til minnar eigin bernsku
minnist ég þess að hafa vitað sitthvað um
Jónas Hallgrímsson löngu áður en ég
heyrði hans getið i skólanum. í þá daga
var hinn svokallaði menningararfur ekk-
ert gamalt góss, sem bundið var í náms-
skrár skólanna til þess eins að taka fram á
tyllidögum. Hann var daglegur kostur
fólksins í landinu. Fólk raulaði ættjarðar-
lög fyrir munni sér, meðan það gekk að
störfum. Sumir foreldrar lásu íslendinga-
sögur eða þjóðsögur fyrir börn sín og afar
og ömmur geymdu ómælda sjóði sagna og
kvæða. Flestir lögðu sig í framkróka við að
leiðrétta málfar barna þegar þurfa þótti,
en það þótti goðgá að misþyrma tungunni.
Þá var algengt að börn úr þéttbýli færu til
sumardvalar út á land, þar sem aldagamlir
atvinnuhættir höfðu varðveitzt og kæmu
heim sýnu fróðari en áður um sögu, menn-
ingu og tungutak íslenzku þjóðarinnar.
Viðleitni skólanna við að hlúa að menning-
ararfinum og ávaxta hann átti sér því
hvarvetna stoð í daglegu lífi.
Sá jarðvegur sem börn okkar og ungl-
ingar eru sprottin upp úr er gerólíkur. Þar
skiptir mestu, að þau hafa sáralítið sam-
neyti við fulltíða fólk eða roskið, en una
sér við sameiginleg áhugamál, sem oft eru
háð tíðaranda og tízku. Fáir hirða um að
leiðrétta málfar þeirra, gauka að þeim vís-
um og kvæðum og opna augu þeirra fyrir
þjóðmenningunni, sem við tókum sjálf í
arf.
Það er því ekki að undra að menn séu
farnir að óttast um menningararfinn, og
margt hefur verið skrifað í vetur um bág-
borna þekkingu unga fólksins í sögu þjóð-
ar sinnar og tungu. Alþingismönnum
rennur blóðið til skyldunnar, og nú flytja
þeir þingsályktunartillögur um að varð-
veita beri sögu og tungu með aukinni
kennslu, og er þá ekki í kot vísað, því að
sjálfan heimsfriðinn virðist eiga að
treysta þannig. En því miður verður málið
ekki leyst á svo einfaldan hátt. Menning og
tunga hefur aldrei verið flutt milli kyn-
slóða í formi þingsályktunartillagna. Þó
okkur beri að gleðjast yfir því að þing-
menn hafi áhuga á fleiru en efnahagsmál-
um þurfum við að gera okkur það ljóst, að
hvorki Alþingi né skólar geta búið svo um
hnútana að komandi kynslóðir á íslandi
viti deili á Jóni Sigurðssyni og Jónasi
Hallgrímssyni. Hin svokallaði menningar-
arfur verður ekki annað en rykfallinn
forngripur, ef ekki tekst að gæða hann
inntaki og glæða tilfinningu unga fólksins
fyrir honum. Þannig mun hann flytjast
milli kynslóða áreynslulaust og án vald-
boðs. Ef frækornin, sem skólinn sáir, falla
i grýtta jörð munu þau ekki spíra. En það
hef ég fyrir satt að sá sé helzti þrándur í
götu ljóðakennslu í skólum, að á mörgum
heimilum séu aldrei lesin ljóð og raunar
óvíða ljóðabækur til.
GlIÐKÚM EGILSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. APRlL 1984 3