Lesbók Morgunblaðsins - 13.09.1986, Blaðsíða 5

þá bátsmaðurinn talsvert. Skipið komst á
flot aftur. Enginn leki hafði komið að því,
en vélin stöðvaðist við áreksturinn. Voru
nú sett upp tvö segl, forsegl og fokka. Kl.
5.45 steytti skipið á skeri að nýju og brotn-
aði mjög mikið, svo að það tók þegar að
sökkva. Var þá sýnt hvernig fara mundi og
gaf skipstjóri þá skipun um að nú yrði hver
maður að bjarga sér.
Náði í LANDGÖNGUSTIGANN
Bátum var nú skotið fyrir borð, en ýmist
brotnuðu þeir eða sukku samstundis. Mér
sýndist þá sem allir skipveijar væru með
björgunarbelti og nokkrir höfðu auk þess
stráhringa um handleggina. Ég ætlaði fyrst
að fara í stóra bátinn, en hann mölbrotnaði
við skipshliðina. Komst ég þá í doríu við
þriðja mann, en skammt frá skipinu sökk
hún undir okkur. Áður en ég iagði af stað
frá borði fór ég úr stígvélunum og sneri
um öllum vösum og varð það mér til láns
nú er ég varð að halda mér uppi á sundi.
En sundkunnátta hefði þó komið að litlu liði
í hinu ógurlega holskeflubrimi, ef ég hefði
ekki verið með björgunarhring. Ég sá hvar
rekald flaut á sjónum og náði í það. Þetta
var einhver viðarbútur og fleytti ég mér á
honum um stund. En þá bar að mér land-
göngustiga skipsins. Sleppti ég þá rekaldinu
og náði í stigann. Fór ég undir hann til
þess að láta hann hlífa mér við boðaföllunum
og hélt mér í efstu rimina. í þessum svifum
sá ég nokkra af félögum mínum betjast við
dauðann þama í brimganginum. Einn þeirra
náði í hinn enda stigans og skreið uppá
hann. Eftir stutta stund kom ólag og sleit
manninn af stiganum og sá ég hann ekki
framar. Ég var nú þarna aleinn og hafði
ekki hugmynd um hvar ég var staddur né
heldur hvort land var nærri. Sjórinn var
kaldur. Veðurgnýrinn og brimskellirnir um-
hverfis mig voru eins og ægileg þruma. En
ég var ekki hræddur. Lífshvötin varð óttan-
um yfirsterkari og ég hugsaði um það eitt
að halda sem fastast í stigann. Ekki veit
ég hve lengi ég hef verið að velkjast þann-
ig er ég sá land. Þá var ég viss um að ég
mundi bjargast, en síðan man ég ekkert
fyrr en ég vaknaði eins og af draumi hér
inni í Straumfirði við það að fólk var að
stumra yfir mér og reyna að koma ofan í
mig heitu kaffi. Um dr. Charcot og skip-
stjórann veit ég það seinast, að þeir stóðu
æðrulausir á stjórnpalli hins sökkvandi
skips. Jú, eins atviks verð ég að geta, því
það sýnir hvem mann dr. Charcot hafði að
geyma. Þegar við vomm hjá Grænlandi í
sumar, var það einn góðan veðurdag að
már kom og settist á skipið. Hann var svo
gæfur, að ég náði honum með höndunum.
Töldum við að hann óskaði þess sjálfur að
gerast félagi okkar og buðum hann hjartan-
iega velkominn í hópinn. Venjulega var
hann hafður í búri, en stundum höfðum við
hann iausan í sal yfirmanna. Hentum við
oft hið mesta gaman að honum, einkum
eftir að við komumst að því, að honum þótti
koníak gott. Stakk hann stundum nefinu
niður í glösin hjá okkur og sötraði og varð
þá óvenjulega fjömgur og kotroskinn og
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13. SEPTEMBER 1986 5
verið Gróttuviti sem við sáum, heldur Akra-
nesviti. Veðrið hafði hrakið skipið miklu
meira en nokkum gmnaði. Klukkan 4 fór
ég af verði og háttaði. En mér varð ekki
svefnsamt. I mér var einhver óskiljanlegur
órói og kvíði, svo að ég klæddi mig aftur
og var kominn upp á þiljur kl. 5. Þá vom
brotsjóir allt umhverfís skipið. Um stundar-
fjórðungi síðar tók það niðri og slasaðist
Pourquoi Pas? var fagurt skip og svo styrkt til siglinga í ís, að það
átti ekki að geta brotnað.
skipið á móti fárviðri og sjó. Sá kostur hef-
ur einn verið fyrir hendi að snúa við, enda
var það gert. Tæknin á það til að bregðast
þegar sízt skyldi og næst biluðu loftskeyta-
tækin; skipið varð sambandslaust.
Frásögn Gonidecs
Eugene Gonidec aðstoðarstýrimaður varð
einn til frásagnar um það sem átti sér stað
á skipinu eftir að það sigldi frá Reykjavík.
Hann komst einn af eftir mikla mannraun,
en þegar hann fór að hressast eftir góða
aðhlynningu í Straumfirði leysti hann frá
skjóðunni og Árni Ola skráði eftirfarandi:
„Skipið fór frá Reykjavík laust eftir há-
degi á þriðjudag og var komið vestur fyrir
Garðskaga kl. 6 er ég fór af verði. Þá var
komið versta veður. Nokkm síðar var ákveð-
ið að snúa við og halda til Reykjavíkur.
Rétt á eftir biluðu loftskeytatækin, svo að
skipið gat ekki haft neitt samband við loft-
skeytastöðina í Reykjavík, né heldur við
önnur skip.
Veit ég svo ekki hvað gerðist fyrr en ég
kom aftur á vörð kl. 12 á miðnætti. Þá var
talið að skipið mundi vera 13-14 sjómílur
vestur af Gróttu. Var þá komið aftakaveð-
ur, stýrið var í ólagi og mjög erfitt að halda
stefnunni og vissum við að skipið mundi
hrekja undan vindi. Þeir dr. Charcot og Le
Conniat. skipstjóri vom báðir á stjórnpalli
og hurfu þaðan ekki fyrr en yfir lauk. Um
kl. 3 um nóttina sást ljós og ætluðu þeir
að það mundi vera Gróttuviti. Var þá stefn-
unni breytt til norðurs, til þess að sigla
nógu djúpt fyrir nesið. Þetta var feigðarflan-
ið. Þarna var stefna tekin beint í opinn
dauðann, því ég veit nú, að það hefur ekki
Dr. Charcot og kona hans ásamt fleiri skipverjum við kaffidrykkju
á þilfari Pourquoi Pas? sumarið 1912.
Hjónin í Straumfirði 1936:
Þórdís Jónasdóttir og Guð-
jón Sigurðsson.
baðaði út vængjunum eins og hann vildi
leggja allan heiminn undir sig. Þessi góði
vinur okkar var nú einn í búri niðri í skip-
inu og enginn mundi eftir honum á hættu-
stundinni — nema dr. Charcot. Þegar
skipstjóri gaf skipun um að hver skyldi reyna
að bjarga sér, gekk dr. Charcot rakleitt nið-
ur í skipið og sótti mávinn. Hélt hann á
honum ofurlitla stund og mér fannst hann
kveðja mávinn með þessum orðum: „Vertu
sæll, vinur. Hér skiljast leiðir. Nú ertu fremri
oss öllum, því þú getur bjargað þér þótt vér
hinir fömmst. Vertu sæll og berðu kveðju
hinna dauðavígðu félaga þinna svo vítt sem
þú flýgur." Svo sleppi hann fuglinum, en
márinn greip flugið og var brátt horfinn út
í sortann."
Lýkur þar fráspgn Gonidecs. Ekki þarf
að efast um, að Árni Óla hefur skráð frá-
sögnina rétt samkvæmt þýðingu Péturs Þ.J.
Gunnarssonar kaupmanns, sem var með í
ferðinni á strandstaðinn. Á þessu er þó eins-
konar helgisagnarblær, einkum þegar
kemur að frásögninni um mávinn. En Goni-
dec er ekki úr sögunni; síðar verður sagt
frá björgun hans og annarri ferð, ísem hann
fór síðar á strandstaðinn.
INGIBJÖRG Á HOFSTÖÐUM
SEGIR FRÁ
Nú þegar rétt 50 ár em umliðin em að-
eins fjórar manneskjur eftirlifandi af þeim
sem komu í Straumfjörð þennan eftirminni-
lega dag og hefur Lesbókin hitt þau öll að
máli. Þau eru Ingibjörg Friðgeirsdóttir á
Hofstöðum í Álftaneshreppi, áttræð á þessu
ári, Jón H. Jónsson á Miðhúsum í sömu
sveit, 88 ára á þessu ári, Einar Sigmunds-
son frá Krossnesi, áttræður og býr í
Borgamesi, og loks Finnbogi Rútur Valde-
marsson, landskunnur maður og þá ritstjóri
Alþýðublaðsins. Hann verður áttræður á
þessu ári.
Þegar mig bar að garði á Hofstöðum bjóst
ég satt að segja ekki við því að hitta að
máli konu, sem hefur ólíkt meira af eld-
móði og íjöri æskunnar en margar þær sem
eru hálfri öld yngri. Að ræða við Ingibjörgu
Bærínti í Straumfirði. Hér bjuggu þau Þórdís og Guðjón og húsið
var komið 1936.