Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.1990, Qupperneq 11

L egg í lófa mimi,mimi
Undarlegur heimur sem við búum í — að við skulum
ekki mega gefa sveltandi fólki ölmusu — en neyðumst oft
að borga þjórfé til þeirra sem eru spilltir af fégræðgi!
Regindjúp er á milli betlara í Indlandi og einkennisklæddra dyra-
varða í fínni hótelum í New York, en báðir biðja um að láta leggja
í lófa sinn, lófa sinn. Og hvaða áhrif hefur það að miskunna sig
yfir einn betlara í Indlandi — eða borga ekki þjórfé í New York?
Hver ferðamaður býr í hag — eða óhag — fyrir þann sem á eftir
kemur. Það er eins gott vita hvenær „þarf“ að leggja í framréttan
lófa og hvenær það „má alls ekki!“
„L'áttu sem þú sjáir þau ekki,“ | þrengja sér upp að mér. Þeir heimta
sagði leiðsögukonan við mig. réttlæti, réttlæti. Fyrst ég gat gef-
Hvernig gat ég horft yfir þessi
andlit sem spruttu upp úr strætinu,
þrýstu sér upp að rúðunum strax
og bíliinn nam staðar? Ennþá man
ég litla stúlkubarnið með hrokknu
lokkana, tötralegu konuna sem bar
með sér að hafa aldrei fengið fylli
sína, einhenta manninn — utan-
garðsfólkið á strætum Bombay,
sem gengur undir aðgerðir „til að
skapa örkuml" til að vekja vorkunn
og fá peninga hjá ferðamönnum
eins og mér!
Og andlitin sóttu að mér við
Rauða virkið í Delhí, við „minnis-
varða mikillar ástar“ Taj Majhal,
alls staðar þar sem ferðamenn voru
saman í hópum. Virðulegir eldri
menn í Indlandi nota gjarnan
áhrifamikla aðferð: „Ég er heilagur
maður, frú,“ eða „þú borgar inn á
seinna líf þitt, ef þú leggur í lófa
minn . . .!“ Og þeir eru svo-sann-
færandi — svo líkir postulum með
sitt síða hvíta skegg og hár, í il-
skóm með tötrana hangandi utan
á sér — að ég rétti einum smápen-
ing. Á samri stundu er ég um-
kringd af útréttum lófum sem
ið einum, hlaut ég að geta gefið
hinum! Um tíma leit út fyrir að
þyrfti að kalla á lögregluna til að
ná mér út úr hópnum! Ég hafði
brotið hina gullnu reglu ferða-
manns í framandi löndum „að gefa
ekki ölmusu!"
Uppi í fjallahéruðum Himalaya
hrópaði fólkið „pen, pen“ ef ég
leyfði mér að munda myndavél.
Leiðsögukonan sagði, að rétt áður
hefði verið hópur hér að kvik-
mynda, sem gaf penna e.ftir hveija
myndatöku! Á hrísgijónaekrunum
var vinnufólkið brosmilt meðan á
myndatöku stóð, en þrengdi sér að
mér á eftir „með útrétta lófa“. I
Afríku standa betlarar álengdar og
horfa á ferðamenn sitja að snæð-
ingi og koma síðan eins og hræfugl-
ar og leggjast á matarafganga.
Ferðamenn hafa hneykslast á leið-
sögufólki sem bannar þeim að gefa
betlurum matarafganga sína. En
auðvitað er þessu fólki fyrir bestu
að verða sjálfbjarga — að treysta
ekki á ölmusur frá ferðamönnum.
Skrítin veröld, að heilu þjóðirnar
skuli lifa á góðgerðarstarfsemi og
ölmusu! Mikil er ábyrgð okkar
ferðamanna að gera þetta fólk ekki
háð okkur.
í múhameðstrúarlöndum hefur
orðið „baksheesh" sérstaka þýð-
ingu. Eitt af 5 boðorðum í múham-
eðstrú er að gefa ölmusu til hinna
fátæku, „deila páskalambinu". En
ferðamenn komast fljótt á snoðir
um að „gefðu hlutdeild í auðæfum
þínum“ hefur víðtæka merkingu,
þegar jafnvel virðulegir kaupmenn
' rétta fram lófann og segja „bakshe-
esh“! Að gefa til hinna fátæku er
aldagömul hefð. En hinn mikli
férðamannastraumur til vanþró-
aðra landa hefur orsakað spillingu.
Við vitum ekki nema að við séum
að ýta undir vanþróun með ölmusu-
gjöfum. Gefið helst ekki ölmusu.
Ef ykkur finnst þið endilega þurfa
að ge*a það hafið þá samráð við
staðarfólk!
Á 19. öld innleiddu Bret'ar þann
slæma vana í nýlendum sínum að
borga þjórfé. Og um allan heim
mæta ferðamenh nú framréttum
lófum! Víða á alþjóðlegum flugstöð-
um betjast burðarkarlar um far-
angur ferðamanna — og biðja síðan
um meira og meira í lófann. Utan-
dyra taka leigubílstjórar við van-
svefta flugfarþegum, illa höldnum
af tímatnismun. Prúttað er um far-
gjald og bílstjórar bíða eftir þjórfé
ofan á gjaldskyldu. Við hóteland-
dyri standa einkennisklæddir dyra-
verðir, sem flýta sér að opna bíl-
og hóteldyr — bíða síðan eftir pen-
ingi í lófann. Reyndar fúlsa dyra-
vet'ðir á fínni hótelum New York
við smámynt, vilja aðeins 10 doll-
araseðla! — Hvað skyldu þeir ann-
ars hafa í kaup?
I verstu tilvikum gæti herbergis-
bókun ekki verið til — eða versta
herbet'gi í hótelinu biði — ef ekki
væri laumað peningi í lófa undir
borð á hótelmóttöku! Og enn taka
við burðarþjónar upp á herbergi,
sem lyfta teppi af rúmi, draga frá
gardínur, setja sjónvarp í samband
(allt megnasti óþarfi!) aðeins til að
fá pening í lófa. Og verst er þetta
á fínni hótelum þar sem. þjónustu-
gjald er innifalið! Síðan er sest á
veitingahús, þar sem borð eru
kannski ekki laus nema „smá-
tækni“ sé beitt! Og hvað á svo að
leggja á borðið þegar staðið er upp?
Á ferðalögum reyni ég að forð-
ast að gefa þjórfé. Ég vil gefa þeim
sem eiga það skilið — til að sýna
að ég kunni að meta góða þjón-
ustu. í nokkrum tilfellum getur
þjórfé komið sér vel, þegar allt
annað þrýtur — eða það tryggir
góða þjónustu hjá þeim „spilltu"
sem ekki veita hana nema gegn
þjórfé! Svona eru ferðamenn búnir
að brjóta niður siðfet'ðiskennd um
allan heim!
Oddný Sv. Björgvins
Skrá yfir þjórfé og þjónustugjald í hinum ýmsu heimsborgum
Borg Leigubílar Veitingahús
Amsterdam þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Aþena þjónustugj. innif. 10%
Bangkok þjónustugj. innif. 15%
Peking ekkert þjórfé ekkert þjórfé
Briissel þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Chicago 10% 15%
Kaupmannahöf n þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Dublin 10% þjónustugj. innif. (efekki, þál0%)
Frankfurt 5-10% venja að borga aukalega þjórfé
Genf þjónustugj. innif. þjónustpgj. innif.
Glasgow 10% 10-15%
Helsinki þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Lissabon 10% 10%
London 10% 10-15%
Los Angeles 15% 15%
Madrid 5% 10%
Moskva þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
New York 15% 15-20%
Ósló þjónustgj. innif. þjónustugj. innif.
París 10-15% oftast innifalið
Rio de Janeiro 10% 10% (ef ekki innif.)
Róm * 10% venja að borga þjórfé aukalega
Singapore þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Stokkhólmur 10% þjónustugj. innif.
Tel Aviv 5-10% 10%
Tókíó þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Torontó þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.
Vín venja að borga þjórfé aukalega venja að borga þjórfé aukalega
Ziirich þjónustugj. innif. þjónustugj. innif.

Bestu flugvellir og flugfélög
Niðurstaða úr skoðanakönnun ferðablaðsins „Business Traveller“ fyrir árið 1990
Landamæri þurrkast út. Ríkisstjórnir falla. Pólitískar og efna-
hagslegar breytingar sliga heiminn. En allt er við það sama,
þegar kemur að ferðalögum, er aðalniðurstaða í skoðanakönnun
„Business Traveller" meðal lesanda í 50 löndum.
„Að geta reitt sig á þjónustuna“ er efst á blaði hjá lesend-
um. Áreiðanleiki, þægindi og lipur þjónusta, hvort sem um er
að ræða flugfélag, flugvöll, hótel eða bílaleigubíl. í stuttu
máli allt sem auðveldar ferðalög. Það er forvitnilegt að sjá
hvaða flugfélög og flugvellir fá bestu einkunn í þessari niður-
stöðu. Þó ber að taka tillit til að könnunin er gerð hjá viðskipta-
fólki á ferðalögum, sem heldur sig aðallega á viðskiptafarrými
viðkomandi flugfélaga og sérstökum biðstofum á flugvöllum.
Oruggasta
farangur sþj ónustan
1 (1) Singapore (Changi)
2 (3) Zúrich (Kloten)
3 (2) Amsterdam
(Schiphol)
4 (5) Frankfurt
5 (*) Genf
Lægri en 5
Lélegasta
farangursþjónustan
1 (1) NewYork (JFK)
2 (2) London (Heathrow)
3 (•) Bombay
4 (3) Los Angeles
5 (4) Miami
* Lægri en 5
Bestu flugfélögin
1 (1) British Airways
2 (2) Swissair
3 (3) Singapore Airlines
4 (4) Cathay Pacific
5 (7) Lufthansa
6 (=5). Thai International
=7 (=5) SAS
=7 (8) KLM
9 (9) Qantas
=10 (10) American Airlines
=10 '(*) Virgin Atlantic
(Lægri en 10)
Besti flugvöllur í Evrópu
1 (i) Amsterdam (Schiphol)
2 (2) Zúrich (Kloten)
3 (3) London (Heathrow)
4 (4) Frankfurt
5 (5) Kaupmannah. (Kastrup)
=6 (6) London (Gatwick)
=6 (7) París(CDG)
8 (8) Genf
9 (9) Manchester
10 (ío) Vín
Bestu fríhafnir
1 (i) Amsterdam
(Schiphol)
2 (2) Dubai
3 (3) Singapore (Changi)
4 (4) London (Ileathrow
5 (5) Kaupmannah.
(Kastrup)
6 (G) Abu Dhabi
=7 (8) Frankfurt
=7 (10) Shannon
=9 (*) London (Gatwick)
=9 (*) París (CDG)
* Lægri en 10
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 10. NÓVEMBER 1990 1 1