Lesbók Morgunblaðsins - 06.06.1992, Blaðsíða 3

IF-gPáHf
H [g H [o| [ö] 0 [g E H [5] [g m [g ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjór-
ar: Matthías Johannessen, Styrmir Gunn-
arsson. Ritstjórnarfulltr.: Gisli Sigurðs-
son. Ritstjórn: Aðalstraeti 6. Sími 691100.
Nytjaskógur
er ekki bara timbur í ókominni framtíð, heldur
umhverfi, óbitinn gróður í vexti, skjól, land þar sem
fólki líður vel, segir Björn Jónsson, skólastjóri, í
grein sem hann hefur skrifað og heitir „Hin magra
jörð“. Þar fjallar hann um eigin ræktunarstarf aust-
ur í Skaftafellssýslu.
Forsídan
í dag verður opnuð í Hafnarborg í Hafnarfirði eins-
konar yfirlitssýning á verkum tveggja hafnfirzkra
listamanna, hjónanna Gests Þorgrímssonar og Sig-
rúnar Guðjónsdóttur, eða Gests og Rifnu eins og
þau eru oftast kölluð. Þetta er boðssýning á vegum
Hafnarborgar og spannar hún verk listamannanna
allt aftur til 1947. Þar verður, auk þess eldra, nýr
skúlptúr eftir Gest og málaðar náttúrustemmningar
eftir Rúnu, talsvert ólíkar fyrri verkum hennar.
Ljósm.Lesbók/KGA
Draumur
manns tengist alltaf draumgjafa á annarri plánetu,
sagði dr. Helgi Pjeturss í fræðum sínum og enn eru
margir sem aðhyllast þau, en sumir með smá eigin
breytingum eins og Þorbjörn Ásgeirsson, sem skrif-
ar grein: Frumlífsjörð og framlífsheimar.
Ráðhúsið
í Reykjavík er orðin staðreynd við Tjörnina og nú
þýðir lítið að deila um, hvar það hefði átt að vera,
eða hvernig það hefði átt að líta út. Til þess að
gera úttekt á húsinu frá faglegu, listrænu og einnig
frá leikmannssjónarmiði, hafa tveir arkitektar, list-
fræðingur og blaðamaður rýnt í Ráðhúsið.
OMAR KHAYYÁM
Rubáiyát
- Brot -
MAGNÚSÁSGEIRSSON þýddi
I.
Upp! Vak! í húmsins hvolfskál Morgvnn nýr
þeim hnetti varp, er sérhver stjarna flýr.
Og sjá! Úr austri björt og hæfin hönd
um háturn soldáns vað úr geislum snýr.
II.
Er Dögun vinstri hendi á himin brá,
ég heyrði í draumi æpt úr kránni: „Sjá,
á lífsins staupum lækkar, börnin góð!
Ó, lyftið þeim, á meðan færi er á!“
III.
Er haninn gól, við drykkjuhússins hlið
stóð hópur úti og kallaði: „Opnið þið!
Við erum, bræður, hér á hraðri ferð.
og hver, sem burtu fer, snýr aldrei við!“
IV.
Við nýjár glæðast gamlar þrjár í lund.
Þá gengur djúplynd sál á þagnar fund,
er Móses bregður Ijósri hendi á loft
úr laufi, og Jesús andar milt frá grund.
V.
Víst týndist írams blómi í sandsins sæ
og sjögyrt spáker Jamshýðs fór á glæ.
En enn á bökkum elfar lundur vex
og ennþá roðnar drúfa í sól og blæ.
VI.
Enn kliðar, þótt sé harpa Davíðs hljóð,
á helgitungu næturgalans Ijóð:
„ Vín! Vín! Vín! Vín! Vín! Rautt vín!“ yfír rós,
unz roðnar hennar fölva lífsins glóð.
VII.
Kom, fyll þitt glas! Lát velta á vorsins eld
þinn vetrarsnjáða yfírbótarfeld!
Sjá, Tíminn, það er fugl, sem fíýgur hratt,
hann flýgur máske úr augsýn þér í kveld!
Omar Khayyám (10507-1122) var persneskt skáld, stjörrjufræð-
ingur og stærðfræðingur og samdi m.a. rit um algebru, sem var
þekkt um alla Evrópu á miðöldum. Nú er hann þekktastur fyrir
Ijóðið, sem hér birtist og Magnús Ásgeirsson þýddi 1935.
Þér morðingjar
Asíðastliðnu hausti var
haldin í Róm ráðstefna
um eiturlyfjaneyslu og
áfengissýki og sátu
hana heilbrigðisráðherr-
ar og 2.000 sérfræðing-
ar frá 100 löndum, Cu-
ellar aðalritari Samein-
uðu þjóðanna, Zamora forseti Bolivíu og fjór-
ir sendiherrar þeirra erlendu þjóða í Vatíkan-
inu sem harðast eru leiknar af eiturlyfjaböl-
inu.
Á þessari ráðstefnu bar Fiorenzo Angelini
kardínáli, formaður þess ráðs í Páfagarði sem
fjallar um aðstoð kirkjunnar við heilbrigðis-
stéttir, fram kröfu um að ríkisstjórnir láti
breyta lögum á þann veg að eiturlyfjasalar
verði dæmdir til lífstíðarfangelsis sem
morðingjar, þar sem neysla eiturlyfja eyði-
leggi fólk andlega og líkamlega og flýti fyr-
ir dauða þess.
Við íslendingar héldum lengi vel að engin
hætta væri á alvarlegri eiturlyfjaneyslu hér
á landi. Óhófleg áfengisneysla hafði verið
landlæg og valdið ómældum sorgum og tjóni
og þegar fyrst fór að bóla á hassneyslu sögðu
menn að þetta væri alveg meinlaust efni,
stórum hættuminna en brennivínið og ekki
vanabindandi. Meira að segja málgagn stúd-
enta bar fram þá kröfu á forsíðu 1. desemb-
er eitt árið að hassið yrði gefið frjálst. Menn
höfðu þá ekki áttað sig á því að haSsneyslan
var fyrsta skrefið út í almenna eiturlyfjan-
eyslu og þar með eyðileggingu iíkama og
sálar. Það skal fúslega niðurkennt að sumum
eiturlyfjaneytendum hefur tekist að bijóta
af sér viðjar eiturlyfjanna, eins og sumurri
áfengissjúklingum hefur líka tekist, en það
breytir ekki þeirri staðreynd að verulegur
hluti þessara sjúklinga sekkur dýpra og dýpra
í eymdina og á sér sjaldan viðreisnar von,
enda halda eiturlyfjasalar óspart að þeim
efnunum. Nú er það helst að skilja á fíkniefn-
alögreglunni að eiturlyfjainnflutningurinn sé
orðinn að stórflóði og ekki náist í nema fáa
af þeim mönnum sem ieggja sig niður við
að eyðileggja líf annarra, sér til hagnaðar.
Þegar svo einhvetjir eru staðnir að verki við
innflutning eiturlyfja lítur út fyrir að hverri
lygasögu þeirra sé trúað, þeim er klappað
vingjarnlega á bakið og sagt: „Nú máttu
alls ekki gera þetta aftur,“ og svo er þeim
sleppt meðan málið er rannsakað sem tekur
að jafnaði mánuði eða ár og dómarnir eru
að lokum svo vægir að brotamennirnir hugsa
sig ekki tvisvar um að halda áfram sömu iðju.
Fyrir nokkrum árum voru níu eiturlyfja-
smyglarar staðnir að verki í Líbanon. Þar
var ekki efnt til neinnar rannsóknar enda
var hennar ekki þörf. Þeir voru einfaldlega
leiddir út fyrir vegg og skotnir.
Ég held ekki að þeir smákrimmar sem hér
eru teknir fyrir eiturlyfjasmygl séu aðal-
mennirnir í allri þeirri eiturlyfjasölu sem hér
viðgengst, heldur sé hún fjármögnuð, hér
eins og annars staðar, af fjársterkum mönn-
um sem aldrei koma fram í dagsljósið og
sjaldan næst til, enda neyta þeir yfirleitt
ekki eiturlyfja sjálfir. Það eru slíkir óþokkar
sem þyrftu þó helst að nást og finnst mér
að heita ætti háum verðlaunum og nafnleynd
þeim sem komið gætu upp um slíka menn,
ef menn skyldi kalla.
Við öllu eiturlyfjasmygli og sölu ættu að
liggja þungar refsingar, ævilöng fangelsisvist
fyrir alvarleg brot og ætti refsing að hefjast
um leið og sök glæpamannsins er sýnilega
ótvíræð. Full ástæða er til að þvinga slíka
brotamenn til nauðungarvinnu, þeir eiga ekki
heimtingu á neinni miskunn því þeir hafa
ekki sjálfir sýnt öðrum miskunn og þeir eru
ekki of góðir til að gera eitthvað gagnlegt
upp í allt það tjón sem þeir hafa valdið.
Ekki svo að skilja að ég haldi að menn batni
við refsingar enda getur engin refsing bætt
fórnarlambinu það tjón sem það hefur orðið
fyrir, heldur er það skýlaus krafa almennings
að saklaust fólk, og allra helst börn og ung-
menni, sé verndað eftir því sem hægt er fyr-
ir skuggaverkum slíkra glæpamanna.
Mönnum finnst sjálfsagt að refsa þeim
mönnum sem stela peningum og svíkja eigur
annarra út lir þeim. Víst er það illt verk en
peninga er alltaf hægt að afla á ný ef þeir
tapast. Eyðileggingu sálar og líkama er hins-
vegar aldrei hægt að bæta til fulls. Refsing-
ar fyrir eiturlyfjasmygl og sölu, svo og fyrir
nauðgun barna, eiga að vera margfalt harð-
ari og þyngri en fyrir þjófnað og svik, sbr.
hina ágætu rabb-grein Ágnesar Bragadóttur
í Lesbók Morgunblaðsins 25. apríl sl. Birting
mynda af glæpahyski þessu ætti að vera sjálf-
sögð og það miklu fremur en birting mynda
af þjófum og svindlurum, svo að fólk geti
varast það í daglegu lífi.
Margir 'telja að eiturlyfjasmygl og sala sé
nú orðin það háþróuð atvinnugrein í heim-
inum að vonlaust sé að binda endi á hana.
Því hefur komið fram sú tillaga og verið studd
af ýmsum að eiturlyf verði gefin algerlega
fijáls, menn eigi að geta gengið inn í næsta
apótek og keypt sér þar fyrir sanngjarnt
verð það lyf sem þeir vilja helst nota til að
eyðileggja sig. Með því sé hægt að kippa
stoðunum undan smygli og okursölu ly-
fjanna. Það kann að vera að þetta sé eina
leiðin til að sigrast á eiturlyfjasölunni, þótt
það setji að manni hroll við að heyra slíka
tillögu. En sömu menn telja að með tímanum
mundu þá ekki aðrir kaupa eiturlyf en þeir
sem hefðu tekið þá ákvörðun að vera dópist-
ar. Fólk hefur verið frætt um það frá barn-
æsku, í skólum og á heimilum, hvert verði
hlutskipti eiturlyfjaneytandans, en ef það
vill engu að síður lifa slíku lífí verður það
sjálfsagt að ráða, en þá ætti ekki heldur að
eyða opinberu fé til að sinna því, þegar það
er komið í ræsið.
Eins og sakir standa er mest aðkallandi
að herða að miklum mun viðurlög fyrir slík
brot og láta af þeirri heimskulegu vatnsgraut-
armiskunnsemi sem nú virðist vera allsráð-
andi þar sem um eiturlyfjasala, svo og barna-
nauðgara, er að ræða. Þá á að taka tafar-
laust úr umferð, ævilangt ef um miklar sak-
ir er að ræða.
TORFI ÓLAFSSON.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 6. JÚNÍ1992 3