Lesbók Morgunblaðsins - 06.06.1992, Blaðsíða 6

A R K 1 T E K T M u R
Reykjavík hefur loksins eignast ráðhús, og eru höfundar þess arkitektarnir Margrét
Harðardóttir og Stevel Christer, sem sigruðu í samkeppni um húsið. Ráðhús í Reykja-
vík hafði lengi verið á döfinni og hugmyndirnar voru orðnar margvíslegar. Ein var til
að mynda þannig, að Ráðhúsið yrði látið mynda brú yfir miðja Tjörnina. Um fátt eru
íslendingar eins ósammála og byggingar og Ráðhúsið hefur fengið sinn skerf af mjög
neikvæðri gagnrýni, jafnvel áður en hægt var að sjá hvernig það liti út. Óhætt er að
segja, að byggingum sem setja svip á borgina hefur ekki verið fagnað; að minnsta
kosti ber meira á þeim, sem fordæma þær yfirleitt sem óþarfa. Ekki hefur tíðkast hér
að nýjar, opinberar byggingar væru teknar út og um þær skrifuð gagnrýni, svo sem
sjálfsagt þykir um leiksýningar og myndlistarsýningar. Ekki er hér verið að fara af
stað með gagnrýni á nýjan arkitektúr, sem yrði fastur liður, heldur þótti bæði rétt-
mætt og forvitnilegt að sjá hvernig tveir arkitektar líta á húsið, einn listfræðingur og
í hópinn slæst blaðamaður Lesbókar, sem hefur skrifað að staðaldri um arkitektúr í
Lesbók mörg undanfarin ár. Tryggvi Tryggvason, arkitekt, hefur starfað erlendis og
rekur nú sína eigin arkitektastofu og hefur skrifað um sérgrein sína, t.d. í nýjasta
tölublað tímaritsins Arkitektúr og skipulag. Gunnlaugur Baldursson, arkitekt, hefur
unh árabil starfað úti í Þýzkalandi, en fylgst vel með hér ogskrifað um byggingarlist hér
í Lesbók. Listfræðingurinn í hópnum er Guðbjörg Kristjánsdóttir, lærð í sérgrein sinni
í Frakklandi og hefur skrifað um arkitektúr, m.a. um póstmódernisma í tímaritið
Guðbjörg Krístjánsdóttir
listfræðingur
Óður til
Tjarnarinnar
Loksins hafa Reykvíkingar eignast
langþráð ráðhús sem í raun hefur ver-
ið beðið eftir í hartnær heila öld. Reykja-
vík hefur fengið nýja táknmynd, miðbær-
inn nýtt aðdráttarafl og þá kjölfestu sem
hann hefur löngum skort. Lengi hafa
menn haft augastað á norðurenda Tjarnar-
innar undir ráðhús. Sá staður er kjörinn
vegna þess að Tjörnin er miðja Reykjavík-
ur, og það er tignarlegt að horfa á hús
yfir vatn. Ókosturinn er hins vegar sá að
tæplega er nógu rúmt um ráðhús við Tjarn-
arendann vegna bygginga sem þar eru
fyrir.
Ráðhús eiga sér langa sögu. Hlutverk
þeirra er í sjálfu sér svipað alls staðar og
því myndaðist snemma ákveðin hefð í ráð-
húsbyggingum. Ráðhús eru reisuleg hús
sem skera sig úr. Þau standa við stór torg
og laða að sér margvíslega starfsemi og
mannlíf vegna þess að þau eru miðstöðvar
stjórnunar.
Ekki verður með sanni sagt að hefðin
hafi ráðið ferðinni við hönnun Ráðhúss
Reykjavíkur eins og sést best af því að
við húsið er ekkert ráðhústorg og svalir
borgarstjórans vísa út á Tjörnina. Þess í
stað hefur höfuðáhersla verið lögð á að
Arkitektúr og skipulag. GS.
Tveir arkitektar,
listfræðingur og
blaðamaður skoða
Ráðhúsið og reyna að
meta kosti þess og galla.
Vesturhlið Ráðhússins. Gluggi borgarstjórnarsalarins er á enda áhnunnar til
vinstri.
Ráðhúsið séð yfir Tjörnina. Ljósm.Lesbók/JúIíus.
byggingin falli vel að umhverfinu og því
sem ef til vill mætti kalla staðaranda.
Ráðhúsbyggingin skiptist í tvennt, borg-
arstjórnarhús í norðri og skrifstofuhús í
suðri. Nyrðra húsið er formfast og lokað
en syðra húsið létt og opið og viss mynd-
breyting á sér stað í heildinni því syðra
húsið springur út og opnast í átt að Tjörn-
inni. Tengsl vatns og byggingar geta vart
orðið nánari, vatnið flýtur undir suðaustur-
horn syðra hússins og súlur, sem bera
uppi þakið, rísa upp úr vatninu framan
við það. Form súlnanna er sótt í stífur á
vængjum sjóflugvéla og þakið sem þær
bera minnir í lögun og útliti á flugvéla-
væng. Þegar lykillinn að líkingarmálinu
er fundinn verða ýmsir aðrir þættir í bygg-
ingunni ljósir. Línur á göflum syðra húss-
ins eru bogadregnar og vísa upp á við til
beggja hliða þannig að byggingin virðist
fljóta á vatninu. Brúin frá austurgafli
syðra hússins líkist landgangi og fleiri
smáatriði í sama dúr mætti tína til. Hug-
myndin um vatnið og flotið er að ýmsu
leyti skemmtileg. Hins vegar má velta
fyrir sér hvort form ráðhússins séu ekki
of stórgerð til að hæfa fínleikanum sem
er eitt megineinkenni Tjarnarinnar og
gömlu húsanna sem við hana standa. Eng-
in ástæða er til að óttast að fíngerð form
hefðu orðið til þess að ráðhúsið félli um
of inn í umhverfið og missti við það þann
tilkomumikla blæ sem því ber vissulega
að hafa, því að húsið dregur að sér næga
athygli með því einu að ganga út í vatnið.
Það verður aftur á móti að segjast húsinu
til mikils hróss að birtuspilið sem myndast
á framhlið þess í sólskini, og fengið er
með því að opna þakvænginn er fallegt
og hæfir einkar vel náttúrulegri birtu
Tjárnarinnar.
Tenging ráðhússins við borgina norðan-
megin hefur ekki tekist sem skyldi og
verður hún að teljast einn meginókosturinn
við bygginguna. Norðurhlið borgar-
stjórnarhússins er iokuð og Iítt aðlaðandi.
Vestan við það er grunn smátjöm sem
grófir steinveggir rísa upp úr og vatn seytl-
ar niður eftir. Ur þessari smátjörn rennur
vatnið eftir tveimur vatnsþróm milli hús-
anna út í Tjörnina. Þetta tilbúna „vatna-
svæði“ virkar gervilegt og spyrja má hvort
ekki hefði verið nær að færa bygginguna
lengra út í Tjörnina svo að það sem hér
er verið að útfæra með ærnum tilfæringum
hefði komið af sjálfu sér, nefnilega að
byggingin sé umflotin vatni. Aðalinngang-
ur í ráðhúsið er meðfram smátjöminni og
það verður að segjast eins og er að hann
er of rislítill, skuggsæll og drungalegur
tii að geta talist verðugur ráðhúsinngang-
ur sem samkvæmt hefð á að bjóða gesti
velkomna og vera einnig tilkomumikill og
virðulegur. Ur þessu er reynt að bæta með
súlum sem skotið er fram fyrir húsið. Það
bjargar talsverðu og tengir auk þess bak-
Borgarstjórnarsalur og fundarsalur Bor
Fallega teiknuð og vel unnin smáatriði
hlið hússins við framhliðina. Sú ofurá-
hersla sem lögð er á vatnið við innganginn
getur líka orkað tvímælis því í raun stend-
ur Tjörnin sem slík fyrir sínu og það getur
orðið leiðigjarnt að ofnota vatnið í henni.
Þegar inn í húsið er komið verður fyrir
eins konar gata. Ur henni sést yfir salinn
með íslandskortinu, móttökusalinn og
kaffistofuna. Gatan og salirnir mynda
prýðisgóða heild, sem er auðskilin og
aðlaðandi. Fagurt útsýni er yfir Tjörnina
úr sölunum frá eilítið mismunandi sjónar-
horni. Hér er vel tekið á móti gestum, því
að það er bæði tilkomumikið og spennandi
að vera svo nálægt Tjörninni og þessir
salir eiga efalítið eftir að njóta mikilla vin-
sælda jafnt hjá heimamönnum sem að-
6