Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1993, Page 6

Stúlka með klút. Trérista 1953
Konur
Braga
Braga Ásgeirssyni er margt til lista lagt, svo
margt að mönnum hefur hæglegayfírsést sam-
hengið í myndlist hans. Á vettvangi málaralist-
ar einum liggja eftir hann strangflatarverk,
verk með expressiónísku sniði, áferðarríkar
Bragi Ásgeirsson við grafíkkennsiu í
Myndlista- og handíðaskólanum 1972.
í grafíkmyndum Braga
birtist greinilegast það
stef sem honum virðist
hjartfólgnast gegn um
fjölbreyttan feril - konan.
landslagsstemmur, blönduð verk, bæði að
efni og inntaki svo og myndverk sem fara
bil beggja milli málaralistar og höggmynda-
listar. Bragi er einnig þekktur fyrir glæsi-
legar teikningar sínar, flestar hlutlægar og
fígúratífar, en þar hefur hann einnig hlaup-
ið út undan sér, borið þær vatnslitum eða
breytt þeim með öðrum hættj. Þá er ónefnd
sú listgrein sem Listasafn íslands vill nú
vekja sérstaka athygli á með yfírlitssýn-
ingu, nefnilega grafíklistin. Þar hefur Bragi
einnig forðast sérhæfingu eins og heitan
eldinn, eins og sést á því að meðal grafík-
verka hans eru tréristur, málmætingar,
akvatintur, steinþrykk, sáídþrykk og ein-
þrykk. Myndefnið í grafíkinni er ekki síður
ijölbreytt; spannar yfir portrettmyndir, þar
með taldar sjálfsmyndir, tilbrigði um kven-
mannslíkamann, ljóðrænar hugdettur í hálf-
gerðum afstraktstíl, kaldranalegar súrreal-
ískar stemmur, hreinræktuð afstraktverk,
myndir úr atvinnulífinu, dýramyndir með
táknrænu ívafi, lýsingar við skáldskap (t.d.
Jóns Helgasonar og Matthíasar Johannes-
sen) og sitthvað fleira. Engu að síður er
það í grafíkmyndum Braga sem greinileg-
ast birtist það stef sem listamanninum virð-
ist hjartfólgnast og hefur gefíð honum
mest ef litið er yfir fjölbreyttan feril hans
allan. Hér á ég við konur Braga.
Lostafull TÁLKVENDI
Hver sem tæknin er, hvert sem myndefn-
ið er, þá er konan honum yfírleitt viðmiðun
og fyrirmynd, alfa og ómega. Fyrstu grafík-
myndir hans, gerðar 1952, eru af konum
og konur koma fyrir í steinþrykksmyndum
sem hann gerði nú fyrir skömmu í Kaup-
mannahöfn í tilefni sýningar sinnar.
Nú þykjast sjálfsagt einhverjir kannast
við þessar konur Braga; eru þetta ekki lo-
stafullu tálkvendin sem birtust í graf-
íkmöppunum sem listamaðurinn gaf út um
árið og hneyksluðu teprur af báðum kynj-
um? Konumar í myndum Braga eru að
sönnu ekki með margbrotinn persónuleika
og mikla sálardýpt, heldur eru þær fyrst
og síðast kynverur, eins og konumar í
myndum Jóns Engilberts, sem var einn af
lærifeðrum Braga. En konur Braga eru
Kona og fugl. Sáldþrykk 1959
Granadakona. Trérista 1953
heldur ekki leikfang nokkurs karlmanns,
heldur skapanomir og ástargyðjur, sterki
aðilinn í samskiptum kynjanna í krafti kyn-
þokka síns og lífsorku. Hvergi í myndum
Braga er að finna þá hlutgervingu kvenlíka-
mans sem birtist í klámritum og er óbrigð-
ult einkenni kvenfyrirlitningar. í þau fáu
skipti sem Bragi gerir opinskáar ástarlífs-
myndir, sjá til dæmis steinþrykkin „Eroica“
(1983 ) og „Snertingin" (1984), verður
kímnin og sköpunargleðin ástarbrímanum
yfirsterkari. Fyrmefnda grafíkmyndin er
sennilega blautlegust þessara ástarlífs-
mynda, sýnir umbúðalaust það sem nefnt
hefur verið „stóðlíf‘, en er þó ekki nærgöng-
ulli en svo að bankamaður nokkur var bú-
inn að festa kaup á eintaki til að hafa uppi
í stofnun sinni, kannski viðtalsherbergi,
þegar hann rak augun í helstu áhersluatr-
iði myndarinnar. Og rifti kaupunum - með
semingi þó, að því listamaðurinn segir.
Brjóstumkennanlegir
Karlmenn
Að sjálfsmyndum Braga undanteknum
koma karlmenn sárasjaldan fyrir í grafík-
myndum hans og eru þá fremur bijóstum-
kennanlegir. Annað hvort era þeir kirfílega
í skugga kvenna („Fjölskyldan", 1958,
„Ástríður“, 1983), eða þá að þeir taka á
sig mynd óvætta eða leiksoppa („Jötun-
inn“, 1956, „Víga-Saga“, 1953, „Hinn
blindi“, 1953). Sama er raunar uppi á ten-
ingnum í hlutbundinni málaralist Braga.
„Kynvera“ er rúmgott hugtak, eins og sést
á grafíkmyndum Braga. Fyrst í stað, það
er á skólaárum hans í Ósló, 1952-53, ein-
kennast viðhorf hans til kvenna af háleitum
hugsjónum. Grafíkmyndir hans af konum
eru tæpast með jarðsamband heldur snúast
upp í upphafnar ímyndir hins kvenlega,
túlkanir í þokkafullum og eilítið viðkvæmn-