Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.1994, Side 5

til í endurminningu liðsmanna. Ein sagan er
á þá leið að Gerlach hafí meðal annars miðað
skammbyssu á Cutler. í annarri segir að frú
Gerlach hafí staðið við að skara í eldinn og
hafí Cutler látið alla hefðbundna kurteisi lönd
og leið og slegið hana niður svo að ekki þurfti
meira til. En hvað sem líður smáatriðum voru
allir húsbúar teknir höndum. Mikið bjargaðist
af leyndarskjölum þótt sum væru sviðin af
eldi og rök af slökkvifroðu og komust leyni-
þjónustumenn þar í feitt. Lander liðþjálfí setti
upp loftskeytatæki í einu svefnherbergjanna.
Cutler kallaði til stjómstöðvarinnar og lét
vita að áhlaupið hefði gengið að óskum. En
stríðsfangamir vom færðir niður á bryggjVi.
Fearless hafði lagt frá undir eins og hann
var búinn að skila þeim fyrstu á land og lagð-
ist næst að Glasgow og sótti það sem eftir
var af fylkinu. Um það leyti vom Reykvíking-
ar famir að tínast niður að höfn. Sumir höfðu
verið á leið til vinnu, aðrir höfðu heyrt undar-
leg hljóð neðan úr bæ og komið fyrir forvitni
sakir. Auk þeirra vora nokkrir breskir þegnar
og fór ræðismaður Breta fyrir þeim. Hann
þreif í höndina á fyrsta liðsforingja sem fyrir
honum varð, bauð hann velkominn og benti
honum á bílaflota, leigubíla og vömbíla, sem
stóðu þama á hafnarbakkanum. Hafði ræðis-
maðurinn pantað þá án þess að geta þess
hvað um væri að vera. Undirfylkin fylktu sér
nú og hröðuðu sér hvert á sinn ákveðna stað
í bænum. Það voru nokkrir gististaðir, sím-
stöðin, loftskeytastöðin, pakkhús og því um
líkt. Allt var þetta tekið vandræðalaust. Her-
flokkar vom sendir eftir Þjóðveijum þeim sem
gmnaðir vom um njósnir. Deild úr undirfylki
D hélt norður í land til að handsama fleiri
og fór hún sjóleiðina.
Herfylkið hafði ekki haft önnur samgöngu-
tæki meðferðis en þijú vélhjól og þau til-
heyrðu eiginlega merkjamönnunum. Nú hafði
ræðismaðurinn bætt úr þessu. Deild úr undir-
fylki B var ekið inn í land og var ákvörðunar-
staðurinn fámenn byggð sem Kaldalnes
nefndist. (Hér er að líkindum átt við Kaldaðar-
nes við Ölfusá, þar sem herstöð var síðan og
flugvöllur. Lesbók.) Tundurspillamir Fearless
og Foxhound voru í stöðugum flutningum
allan daginn og feijuðu vistir, skotfæri og
annan búnað. Var þessu skipað upp á bryggju
og það síðan flutt áfram til þeirra herstöðva
sem upp vom komnar og gekk það greiðfega.
Um kvöldið var liðið búið að hreiðra um sig
og ná á sitt vald öllum þeim stöðum sem
taka átti.
Nick Williams ofursti hafði brýnt fyrir liðs-
mönnum að sýna íslendingum kurteisi og til-
litssemi hvernig sem á stæði og vom þau til-
mæli virt út í æsar. Stjómmálamenn og emb-
ættismenn tóku innrásinni með ró og voru
hinir samvinnuþýðustu, allir nema lögreglu-
stjórinn í Reykjavík („sem virtist vera hallur
undir nasista" eins og segir svo ískyggilega
í dagbók herfylkisins). Þeir lögðu fúslega til
húsnæði og flutningatæki. Alþýða manna brá
ekki heldur skapi og var innrásarmönnum
hin vinsamlegasta. Hún var þó til vandræða
að einu leyti. Landgönguliðar áttu nefnilega
bágt með að komast leiðar sinnar fyrir áhorf-
endum. Jimmy Wakeling, starfandi kapteinn,
minnist vem sinnar á íslandi enn með ánægju.
Í endurminningu hans er krökkt af ljóshærð-
um stúlkum, kaffíhús hafa ijómakökur á
borðum, sígild þýsk tónlist hljómar úr útvarp-
inu, harðfiskur fæst í hverri búð, menn ferð-
ast mikið í leigubílum og lífskjörin eru að
flestu leyti mjög góð. Og mjög þótti honum
koma til þess að hús í Reykjavík vom hituð
með hveravatni.
Að sjálfsögðu reið á því að vera á varð-
bergi. Þjóðveijar hefðu getað reynt innrás.
En af því varð ekki. Þegar vika var liðin fékk
herfylkið skipun um að búast til heimferðar.
í staðinn kom stórfylki úr fótgönguliðinu á
tveimur skipum, Lancastria og Franconia, og
tók við allri gæslu. Enn var vistum og bún-
aði hlaðið og skipað um borð. Flokkar sem
farið höfðu út á land vom kallaðir aftur í
bæinn. Previte lautinant, foringi flokksdeild-
arinnar sem farið hafði norður í land að leita
Þjóðveija, kom aftur með einn fanga og vom
fangamir þá orðnir sextíu og fímm alls. Að
skilnaði var efnt í fótboltalið. Keppti lið her-
fylkisins við íslenskt lið og vann með tveimur
mörkum gegn einu. Svo skiptust menn á
kveðjum og ámaðaróskum. Herliðinu, háum
sem og lágum, var hælt í blöðum og útvarpi
fyrir drengilega framgöngu í hvívetna. Aðeins
einn fjölmiðill var með nöldur og leiðindi. Það
var blað kommúnista og hafði svo sem verið
von á því. Breska sendiherranum sagðist svo
frá að fslendingar kynnu landgönguliðinu
miklar þakkir fyrir góða framkomu. Nick
Williams ofursti hældi herfylkinu fyrir það
að enginn blettur hefði á skjöld þess fallið,
aldrei hefði komið til neinna árekstra. Og svo
hélt 2. Konunglega landgöngufylkið um borð
í Lancastria og Franconia. Lander liðþjálfí
og nokkrir merkjamenn urðu einir eftir til
aðstoðar í höfuðstöðvunum nýju í Reykjavík.
Innrásarliðið hafði skilað sínu.
Höfundurinn býr í Englandi.
Stefnumót við
Móður Meeru
Eftir ÁGÚSTU STEFÁNSDÓTTUR
MÓÐIR Meera.
FYRIR um það bil einu ári fór
ég í ferðalag. Þegar ég kom
heim úr þessari ferð, voru
margir sem spurðu mig
hvemig ferðin hefði verið, en ég svar-
aði fáu. En núna, ári síðar, finn ég
þörf hjá mér til þess að skrifa litla
sögu um þessa ferð.
Ég hafði ekkert heyrt minnst á
Móður Meera fyrr en ég kom heim
úr sumarfríinu. Þá beið mín bréf frá
manni úti í heimi, sem ég heyri mjög
sjaldan frá. í bréfinu er þessi kunn-
ingi minn óðamála út af einhverri ind-
verskri konu, sem býr í Þýskalandi,
og er kölluð Móðir Meera (Míra).
Næstu daga og vikur var eins og allir
væru að tala um eða spyija um þessa
konu, hvert sem ég fór og hvem sem
ég talaði við. Þannig síaðist hún inn
í huga minn. I fyrstu var ég forvitin,
en á stuttum tíma, var ég orðin altek-
in af löngun til að hitta hana.
Nú verð ég að skjóta því inn í hér,
að trúarhugmyndir Indveija vom mér
alls ekki ókunnar, frá fyrri tíð, þegar
ég átti indverskan gúrú og elti hann
út um víðan völl.' Ég minntist þess nú,
að eitt af því sem hefur alltaf heillað
mig mest á Indlandi er sá sess sem
móðirin skipar í þjóðarsáliimi og er
sprottinn upp úr andlegri hugmynda-
fræði landsins. Kona, sem hefur náð
fullorðins aldri, er kölluð móðir, í virð-
ingarskyni, hvort sem hún hefur eign-
ast böm eður ei. Móðirin er einfald-
lega tákn fyrir þá sem fæða og næra aðra
í sem víðustum skilningi. Sá einstaklingur,
sem er gæddur þessum eiginleikum, að geta
gefið af sér í ríkara mæli en aðrir, á alger-
lega óeigingjaman hátt, er eins og móðirin.
Hún sem elskar og nærir bamið sitt, er í
æðra veldi hún, sem elskar allt mannkynið,
og hún sem elskar allar lífverur alheimsins.
Þessar hugmyndir, að óeigingjörn þjónusta
og ástin sem fylgir móðurhlutverkinu sé
dyggð og eftirsóknarverðir eiginleikar, vöktu
athygli mína á Indlandi. Þær eru náttúrlega
í hrópandi andstöðu við ríkjandi viðhorf á
Vesturlöndum og ekki síst héma, í okkar litla
þjóðfélagi. Því hér em það hefðbundnir kar-
leiginleikar, sem em í hávegum hafðir, hvort
sem er hjá konum eða körlum. Af hvaða
orsökum þetta kann að vera veit ég ekki.
Getur það verið loftslagið? Eða hörð lífsbar-
áttan? Ég veit það ekki. Ekki er samt hægt
að segja að loftslagið sé milt víðast hvar á
Indlandi og lífsbaráttan er mörgum sinnum
harðari þar en hér, ef eitthvað er, samt er
allt mikið hægara og rólegra þar. Það hlýtur
því að vera andlegur hugarheimur þjóðanna
sem gerir muninn.
En svo ég víki aftur að ferðasögu minni.
Ég hafði fyllst svo mikilli löngun til að hitta
þessa konu, að ég ákvað að ég skyldi fara.
Það fyrsta sem ég gerði var að hringja þang-
að út og parita tíma fyrir sjö manns í byijun
desember. Ég þóttist viss um að ég fyndi svo
marga til að koma með mér. Erfiðara mál
var hvernig ég átti að fjármagna ferðina.
Ég átti enga peninga í bankabók eða falda
undir kodda heima hjá mér. Engin ráð voru
sjáanleg. Ég hafði samt mjög sterka tilfinn-
ingu fyrir því að ég myndi komast út, svo
ég hálfgert beið eftir kraftaverki. í byijun
október gerðist það, að ég eignaðist 65 þús-
und krónur úr alveg óvæntri átt og var það
alveg nóg fyrir ferðinni og uppihaldi í fjóra
daga. Þannig að hjálpin sem ég vonaðist
eftir kom alveg ótvírætt.
Hópurinn sem ætlaði að fara, hittist áður
en við gengum endanlega frá ferðaáætlun-
inni, yfir kaffí og kökubita á Hótel Borg. Þar
var ákveðið, að við skyldum vera tvær nætur
í Trier og fara svo á lítið sveitagistiheimili
nálægt þar sem Meera býr í þá tvo daga sem
við gátum fengið að hitta hana. Þannig gátum
við gert jólainnkaupin í leiðinni. Ég lét ekki
mikið á því bera, en mér leist mátulega vel á
að blanda andlegri pílagilmsferð saman við
jólainnkaupaferð! En hvað um það, það gæti
orðið gaman að þessu, hugsaði ég. Þetta var
spennandi, að fara bara burt frá öllu saman
í góðum vina hópi, og eiginmaðurinn ásamt
mömmu ætluðu að sjá um drengina. Betra
gat það ekki verið, og þau gátu örugglega
öll lifað án mín í fjóra daga!
Strax og við vomm lent í Lúxemborg náð-
um við í bílaleigubflinn og ókum af stað til
Trier. Þegar við höfðum fundið hótelið okkar
byijaði strax búðarrápið. Buxur, pils, peysur
og jakkar voru mátaðir, Edlskonar drasl var
handfjatlað og skoðað. Velt var vöngum yfír
hvort þetta eða hitt myndi passa á krakkana
og hvort væri flottara. Næsti dagur var fram-
hald af þessu sama; sem sagt var hugurinn
alveg sokkinn ofaní efnisveruleikann og lítið
pláss fyrir andlegar hugleiðingar eða inn-
blástur. Ég vildi nú ekki láta þetta eyði-
leggja eða skyggja á megintilgang ferðarinn-
ar, svo ég ákvað að draga mig í hlé, og líta
svolítið inn á við. En það var erfiðleikum háð
í svona litlum hópi. Eina ráðið var, fannst
mér, að sveija þagnareið. Ég ákvað, að segja
ekki orð allan næsta dag og borða aðeins
fijótandi fæðu. Það var fyrri dagurinn sem
við máttum hitta Móður Meeru. Ég þagði
því allan daginn, þar til um kvöldið eftir
fundinn. Ég hafði áður reynt þögn í nokkra
daga og fundist það styrkja og kyrra hugann
og hjálpa mjög mikið til við að hugleiða.
Enda fann ég það, að hugleiðslan kom eins
og af sjálfu sér þennan daginn. Hinir í hópn-
um bmgðust við með undmn og jafnvel pirr-
ing í fyrstu, og reyndu að stríða mér, svo
ég léti af þessari „vitleysu", en sættu sig við
sérviskuna í mér þegar á leið. Kannski hafa
sumir líka verið fegnir að þurfa ekki að hlusta
á sífellt blaðrið í mér.
Stutt frá gistiheimilinu var gömul hlaðin
Maríu-kirkja. Við vissum ekki af henni, vin-
kona mín og ég, fyrr en við gengum beint
að henni þennan dag. Þar inni var andrúms-
loftið svo þrungið af tilbeiðslu og fallegum
tilfínningum, að ég varð fyrir vemlegum
áhrifum þar inni. Ég skynjaði í fyrsta skipti
hvað María guðsmóðir er yndisleg og mikil-
vægur þáttur í kristinni trú. Það er sorglegt
hvað lútherska kirkjan hefur gert lítið úr
móðurinni og hlutverki hennar. Eftir heim-
sóknina í kirkjuna fannst mér ég vera tilbúin
að fara á fund hinnar helgu Móður. Ég hafði
einhveijar væntingar, en samt vissi ég ekki
við hveiju ég átti að búast. Mér leið vel og
fannst ég vera í nokkuð góðu andlegu
ástandi. Vaninn er að þeir sem ætla að hitta
Móður Meeru safnist saman á torgi, nálægt
húsinu hennar, og bíði eftir leiðsögumanni,
sem fylgir hópnum að húsinu hennar. Þau
sem voru að koma í fyrsta skipti, gengu
fremst, og áttu rétt á að fá bestu sætin. Við
náðum í sæti þar sem við gátum séð Meeru
allan tímann, en ekki mjög framarlega samt.
Einn og einn í einu gekk upp til Meera, þar
sem hún sat, og heilsuðu að austrænum sið.
Þá tók hún um höfuð viðkomandi og hélt í
kjöltu sér. Hvað var að gerast á meðan, var
allavega hulið venjulegum mennskum aug-
um,- en eitthvað var það og alls ekki
það sama hjá öllum, það var augljóst
af viðbrögðum fólksins. Síðan lyfti hún
andliti viðkomandi upp til móts við
sitt og horfði beint í augun. Ekki var
heldur hægt að sjá hvað var að gerast
þá, og greinilegt var, að allt fór fram
á innri sviðum hvers og eins. Allan
tímann sem ég sat þarna inni, var ég
bæði spennt og afslöppuð í senn, en
mér fannst ég vera tilbúin að taka á
móti blessun fagurrar og guðlegrar
vem. Þegar við horfðumst í augUm,
reýndi ég í fyrstu að horfa hana og
sjá hana, en ég fann fljótt, að það var
hún sem var að „sjá“ mig og hún sá
mig alla, alveg inní sálina. Þetta skynj-
aði ég allt á svipstundu og það sem
meira var, að alveg sama hvað hún sá
í mér, hvort heldur það var myrkrið í
mér eða ljósið, þá var engin dómur
yfir mér kveðinn. Hjá venjulegu- fólki
má sjá í augum þess votta fyrir vænt-
ingum, fordómum eða fyrirfram
ákveðnum hugmydum. En þama voru
augu, sem endurspegluðu dýpt án
nokkurra skugga, og þau beindust að
mér. Ég fann að þetta var nýtt og
óvænt, en eitthvað sém ég hafði lengi
beðið eftir. Þegar ég kom aftur í sæt-
ið mitt, lokaði ég augunum og hélt
áfram að hugleiða. Þá heyrði ég greini-
lega inní höfðinu á mér, röddu sem
segir við mig: „Komdu eins og bam,
komdu eins og barn.“
Seinna um kvöldið hætti ég í þagn-
arbindindi mínu. Allir í hópnum voru hátt
uppi og hrifnir af Meeru, en við töluðum
samt ekki mikið um hvað hver fyrir sig hafði
upplifað, og var greinilegt að allir vildu eiga
það fyrir sig.
Daginn eftir_ var ákveðið að fara enn í
verslunarferð. Ég var ekki spennt fyrir því,
en valdi þó, að fara með, frekar en að vera
ein allan daginn og bíða eftir þeim. Og auð-
vitað lenti ég á kafi í efnishyggjunni, í búð-
arrápi og hömlulausu áti. Ólíkt deginum áður
leið mér nú ekki mjög vel, átti erfitt með
að einbeita huganum og fannst ég hafa
óhreinkað mig dálítið.
Um kvöldið fómm við eins og áður á torg-
ið. í þetta sinn kom ég ekki hrein og tær,
búin að hreinsa mig og hugleiða allan dag-
inn. Nú kom ég bara eins og ég er, ófullkom-
ið og ósjálfbjarga manneskjubarn og m.a.s.
flakandi í þeim sámm sem lífið hafði veitt
mér. Þannig leið mér allavega. Þegar ég kom
til hennar og beygði höfuðið í kjöltu hennar
var eins og stífla væri að bresta inní mér.
Allt, sem ég hafði gengið með á herðunum
fram að þessari stundu, vildi nú komast út.
Hún hélt dágóða stund um höfuð mér og svo
þegar ég leit upp og mætti beinu augnaráði
hennar í þetta sinn. var það öðruvísi en kvöld-
ið áður. Hún horfði á mig og ég vissi að hún
þekkti mig vel og hún fann það sem ég fann,
og skildi, og gaf mér ást sem kom frá djúp-
um stað í sálinni. Þegar ég kom aftur í sæt-
ið mitt, mnnu tár óhindrað og í stríðum
straumum niður kinnarnar á mér. Og ég
grét það sem eftir var af fundi okkar þetta
kvöld hjá Móður Meera. Ekki af því að mér
liði illa heldur mnnu tárin bara viðstöðulaust
eins og flóðbylgja, þegar stífla brestur. Mér
leið eins og baminu, sem leitar ásjár hjá
móður sinni þegar því líður illar. Móðirin
tekur barnið til sin og með kærleika sínum
fullvissar hún bamið um, að það eigi alltaf
skjól í og hjá sér, sama hvað gengur á í storm-
um lífsins.
Löngu gleymd tilfinning öryggis og trausts
á æðri mátt kærleikans gagntók mig. Það
sem átti sér stað þarna, var lengi að geijast
í mér. Það er í svo mikilli andstöðu við dag-
legt líf og lífsbaráttu hversdagsins, að innri
skoðunar og friðar er þörf, til að kalla fram
minninguna. En það er ótrúlega gott, að
vera orðin fullorðin, en finna að maður er
samt barn hinnar miklu Móður,- sem elskar
allt og alla án nokkurra skilyrða.
Móðir Meera er fædd á Indlandi árið 1960,
en býr nú í litlu sveitaþorpi í Þýskalandi.
Hún er ein af birtingum hinnar heilgöu Móð-
ur. Hún tekur á móti fólki fjögur kvöld í viku
í þögn.
Höfundur er ung stúlka í Hafnarfirði.
•rY
LESBÓK MORGUNIBLAÐSINS 19. NÓVEMBER 1994 ' 5