Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1996, Qupperneq 6

E ▼ —* F ▼ 4-
Smelltu ó bóicstafina?
Meginlandsplata. Undir hana fer
önnur úthafsplatnanna. Undir
bókstafnum G sér einnig í landgrunn
meginlandsins sem snardýpkar í
troginuF.
Flekaskil / flekamót
Myndin sýnir ímyndaðan þverskurð af
flekaskilum og flekamótum. Meö því a&
smella með músinni á bókstafina er hægt að
fá nánari upplýsingar um viðkomandi hluta
myndarinnar. Eina og f mörgum öðrum
3kýringarmyndumeru hlutföll ekki rétten
það er gert til að draga betur fram ákveðin
einkenni.
Siguróur Davíósson, kennari í Hjallaskóla í Kópavogi, hefur setió vió tölvung
síng í nokkur ór og nú er hann búinn aó þróa kennsluforrit um jgrófræói is-
iands og einnig kennsluforritió Mólfræóigreiningu. Forritin veróa mest notuó
í skólum, en hver sem er ætti aó getg haft gf þeim gagn og ánægju.
RAINER MARIA RILKE
HLÉBARÐ-
INN
í Grasgarðin-
um í París
Sveinbjörn Rafnsson
þýddi.
Svo þreytt hans sjón af röðum
stæltra stafa
að staðnæmst ekki fær við
nokkur skil,
svo virðist þúsund stafi heimur
hafa
og handan þúsund stafa ekkert
til.
Hinn þýði gangur þjálla, styrkra
skrefa,
í þröngum, kröppum hringum
stöðugt flýr,
sem aflsins dans má eina miðju
gefa,
hvar inni slævður viljaþróttur
býr.
En stundum bregður örstutt
hvörmum auga
og opnast hljótt - þá fer inn
myndblik eitt,
fer inn um limu hljóðra, hertra
tauga,
í hjartastað og verður ekki neitt.
DER
PANTHER
lm Jardin des
Plantes, Paris
Sein Btíck ist vom Voriibergehn des
Stabe
so mud geworden, daS er nichts mehr
hait.
Ihm ist, als ob es tausend Stábe gábe
und hinter tausend Stábe keine Welt.
Der weiche Gang geschmeidig starker
Schritte,
der sich im allerkleinsten Kreise dreht,
ist wie ein Tanz von Kraft um eine Mitte,
in der betáubt ein groSe Wille steht.
Nur manchmal schiebt der Vorhang der
Pupille
sich lautlos auf -. Dann geht ein Bild
hinein,
geht durch der Glieder angespannte
Stille -
und hört im Herzen auf zu sein.
I Lesbók Morgunblaðsins, 24. ágúst
1996 birtist þýóing á íslensku á hinu
fræga þýska Ijóði Der Panther eftir
Rainer Maria Rilke, en Ijóóið birtist
fyrst í Ijóðabók hans Neue Gedichte
(Ný kvæði) árið 1907. Margir skóla-
gengnir Islendingar kannast við þetta
Ijóð úr Þýzkum lesköflum Ingvars Brynj-
ólfssonar, Akureyri 1948, bls. 398.
Þar sem þýðingin féll ekki i smekk
minn tók ég fram þessa gömlu þýsku-
kennslubók og las kvæðið á þýsku að
nýju eftir 33 ár með íslensku tiþering-
unum úr tímum i menntaskóla hjá Ing-
vari heitnum. Það var Ijúfur lestur og
minntist ég þá hve Ingvar var okkur
góður kennari og sýndi okkur margt
meðal hins fegursta í þýskri menning-
ararfleifð. Ut úr þessum endurnýjuðu
vinarkynnum varó meðfylgjandi íslensk
þýðing min á Ijóðinu til. Leyfi ég Les-
bók Morgunblaðsins að birta hana
endurgjaldslaust ásamt þessu bréfi.
Heiti Ijóðsins, Der Panther, er hér
þýtt Hlébarðinn, þótt þæði Tveggja
postula saga Jóns og Jakobs og Krist-
ján Fjallaskáld tali um panþer eóa
; panþerdýr.
Með vinsemd,
i Sveinbjörn Rafnsson.
SIGURÐUR Davíðsson, kennari
í Hjallaskóla er f hópi þeirra
sem varið hafa dijúgum tíma
í námsefnisgerð og getur tal-
ist íslenskur brautryðjandi í
hönnun kennsluforrita. Hann
er Vestmannaeyingur, búsett-
ur í Kópavogi og er giftur
Margréti Gunnarsdóttur sem er tónmennta-
kennari og bókasafnsfræðinemi. Þau eiga tvö
börn. Á heimili þeirra hefur Sigurður komið
sér upp tölvukrók þar sem hann situr löngum
stundum við gerð kennsluforrita og vefsíðna
fyrir Alnetið. Þegar Sigurður hafði kennt í
nokkur ár fannst honum tölvutæknin vera
farin „að banka á dyrnar“ en svipað og
margir aðrir skólamenn hóf hann að lesa sér
til um tölvur og notkun þeirra.
Sigurður keypti sína fyrstu tölvu árið 1988
og segja má að það hafi orðið ást við fyrstu
sýn. Tölvan kom fijótlega í stað blýantsins
og teikniborðsins.
Eftir nokkra tilraunatíma tók Sigurður að
nýta sér kosti tölvunnar við gerð kennsluefn-
is. Hann er um þessar mundir að leggja síð-
ustu hönd á aðra og endurbætta útgáfu
kennsluforrits um jarðfræði íslands fyrir
Macintosh og PC-tölvur. Vinnan tók nánast
hug hans allan meðan á henni stóð, en fyrst
og fremst var hún „skemmtileg og áhuga-
vekjandi". Nýja forritið kemur út í haust,
hjá Máli og menningu, nú á geisladiski en
ekki á venjulegum disklingi enda þarfnast
efni forritsins mikils rýmis.
Kennsluforritió Jaréf raeói íslands
„Með þessari nýju útgáfu forritsins eru
kostir margmiðlunar nýttir til fulls,“ segir
Sigurður. Forritið er í fullum litum og í því
eru margir kvikmyndabútar, skýringarmynd-
ir, ljósmyndir og teiknimyndir. í því er einn-
ig tónlist sem var sérstaklega samin fyrir
forritið. Það má einnig nefna innbyggða
hjálp, sem og orðskýringar á ýmsum hugtök-
EFTIR AGUSTINU JONSDOTTUR
SIGURÐUR Davíðsson kennari, höfundur
forritsins. Ljósm.greinarhöf.
um úr jarðfræði. Sá kostur er gefinn að fá
skýringartextann, sem birtist á skjánum, les-
inn en lesari er Margrét kona Sigurðar.
Kennsluforritið var að sjálfsögðu samið
með sýnidæmum úr hinni stórbrotnu náttúru
íslands og verður þess vegna sérstaklega
áhugavert. Helstu efnisþættir eru landrek,
jarðskjálftar, eldsumbrot, jarðhiti og mótun
landsins.
Sérstakur kostur við kennsluefni af þess-
ari tegund er að notendur geta bæði unnið
á sjálfstæðan hátt og á eigin hraða. Þeir
geta m.a. valið um að skoða kvikmyndabúta
sem tengjast viðkomandi efni með því að
smella á lituð orð í prentaða textanum sem
birtist á skjánum.
Vinnan við gerð einstakra þátta forritsins
tók mislangan tíma en myndvinnslan var þó
allra tímafrekust. Dæmi um flóknar skýring-
armyndir eru teiknimyndir sem sýna t.a.m.
hvernig eldfjöll byggjast upp og hverir gjósa.
Þeir sem vilja sjá hversu vel þeim hefur
gengið að tileinka sér efni forritsins geta
sjálfir tekið próf í helstu þáttum jarðfræðinn-
ar og fengið mat á árangrinum.
Kennslufraeóiforril i íslensku
Sigurður hefur, auk forritsins Jarðfræði
Islands, samið kennsluforritið Málfræðigrein-
ingu. Það kemur út í haust hjá Námsgagna-
stofnun fyrir Macintosh og PC-tölvur. Sigurð-
ur hefur áður sent frá sér forrit um orðflokka-
greiningu og er það fellt inn í nýja forritið.
Forritið er þyngdargreint þannig að það hent-
ar nemendum allt frá miðstigi grunnskóla
og upp í fyrstu áfanga framhaldsskóla. Mál-
fræðiforritið er að því leyti ólíkt jarðfræðifor-
ritinu að það er fyrst og fremst þjálfunarfor-
rit og nær til helstu grunnþátta formlegrar
máifræði. Notendur geta t.d. æft sig í að
greina kyn, tölu og fall nafnorða eða hátt,
persónu og mynd sagnorða, svo dæmi séu
tekin. í fáeinum atriðum er vikið nokkuð frá
hefðbundinni greiningu af því tagi sem al-
gengust hefur verið í grunnskóla og á einkum
rætur sínar að rekja til kennslubókar Björns
Guðfmnssonar. Það er reynt að sneiða hjá
aukaatriðum og afbrigðilegum orðum sem
bæta litlu við skilning nemenda á eðli orð-
flokka. Frávikin frá eldri greiningu eru með-
al annars til samræmis við Handbók um
málfræði eftir Höskuld Þráinsson en bókin
kom út á síðasta ári hjá Námsgagnastofnun.
í forritinu er sérstakur kennarahluti. Með
aðgangsorði geta kennarar bætt inn í forrit-
ið setningum, eytt eða breytt þeim, sem fyr-
ir eru. Einnig getur kennari skoðað árangur
allra nemenda sinna og prentað út upplýs-
ingar eða flutt þær í töflureikni til frekari
meðhöndlunar. Aðeins kennarinn sjálfur get-
ur eytt yfirlitsspjaldi nemanda. Sú útgáfa
forritsins sem fer á almennan markað verður
án kennarahluta.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 14. SEPTEMBER 1996