Tíminn - 13.12.1966, Qupperneq 8

8
ÞINGFRETTIR
TfMINN
ÞINGFRÉTTIR
ÞRIÐJUDAGUR 13. desember 1966
YFIRVERDLAGSNEFND
INS SETT Á STOFN
Hún verður skipuð 7 ráðherrum, sem allir fá ærið að starfa
Framhald af hls. 1
grein svohljóðandi nýr máls
liður: „Leyfi t>l slíkrar verð
hækkunar skal vcra háð sam-
þykki ríkisstjórnarinnar“, þ. c.
að allar verðhækkanir skuli
bera undir ríkisstjórnina. Full
trúar Framsóknarflokksins í
fjárhagsnefnd, Skúli Guðmunds
son og Einar Ágústsson voru
andvígir þessari tillögu. f ræðu,
sem Skúli Guðmundsson flutti
í dag lýsti hann því, hvernig
þessi tillaga ríkisstjórnarinnar
myndi verða í framkvæmd.
Bjami Benediktsson, forsætis-
ráðherra, flutti í kvöld breytinga
tillögu við frumvarpið svohljóð-
andi.
„Við 1. gr. mgr orðist svo:
Fyrirmæli fyrri málsgr. þessar
ar gr. taka á hliðstæðan hátt til
seldrar þjónustu og framlags, í
hvaða formi sem er, þar á meðal
til hvers konar þjónustu og fram
lags, sem ríki, sveitatfélög og
stofnanir þeirra. svo og aðrir opin
berir aðilar, láta í té gegn gjaldi."
Sagði ráðherrann, að lögspeking
ar hefðu taliQ. þessa viðbót nauð-
synlega til að taka af tvímæli.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar um
heimild til verðstöðvunar var til
annarrar umræðu í neðri deild í
gær. Meirihluti fjárhagsnefndar
mælti með samþykkt frumvarps-
ins með þeirri breytingu sem
lögð var tíl að undirlagi nkis-
stjómarinnar, að allar verðhækk-
anir skyldu háðar samþykki ríkis-
stjómarinnar. Davíð Ólaísson
hafði framsögu fyrir áliti meiri-
hlutans og taldi verðfaU á út-
flutningsvörum aðalforsendur fyr-
ir flutningi frumvarpsins. Þær for-
sendur væru ekki brottfallnar þótt
verðlag hefði nú hækkað mjög
verulega því verðið gæti vel lækk
að aftur.
Skúli Guðmundsson hafði fram-
sögu fyrir nefndaráliti 1. minni-
hluta fjárhagsnefndar, Sk. G. og
Einar Ágústsson, og fara hér á
eftir katflar úr ræðu Skúla. Ann-
arra ræðna verður að geta síðiar.
Sfcúli sagði m.a.:
Það var fyrir 7 árum, sem núv.
stjórnarflokkar tóku að sér í fé-
lagi að stýra málum þjóðarinnar.
Þeir höfðu að vísu gert það í eitt
ár 1959, en þá voru Alþfl.-menn
einir í stjórn, en nutu stuðnings
Sjálfstfl. í kosningunum haustið
1959 sögðust Aiþýðuflokksmenn
vera búnir að stöðva dýrtíðina og
þeir fóru fram á stuðning kjós-
endanna í landinu til þess að halda
verðlaginu niðri , ðbreyttu, án
þess að leggja nokkra nýja /skatta
á þjóðina. Einhverjir hafa líklega
lagt trúnað á að þeir mundu gera
þetta, ef þeir hefðu aðstöðu til.
En þeir hinir samu vöknuðu við
vondan draum, eftir að samsteypu
stjórnin var mynduð rétt fyrir
árslokin 1959. Þá hækfeaði skjótt
allt verðlag stórkostlega. Þá reis
hærri dýrtíðaralda en áður hafði
sést hér og hún hefur haldið á-
frarn að hæfeka með gífurlegum
hraða alla tíð síðan. Það var mikið
og margt, sem átti að gena samikv.
fyrirheitum stjómarinnar, koma
atvinnuvegum landsmanna á heil
brigðan grundvöll og öllum rekstri
þjóðarbúsins. í aths. með efnahags
málafrv. sínu í febrúar 1960 fcvaðst
ríkisstj. ætla að innleiða verzlunar
frelsi, en leysa höft af landsmönn-
um. Á einum stað sagði svo:
Á ÞINGPALLI
Ingólfur Jónsson, landbúnaðarráðherra, mælti fyrir frumvarpi um
Framleiðnisjóð landbúnaðarins. Frumvap þetta er flutt í samkomu-
lagi við Stéttarsamband bænda en ríkisstjórnin varð við kröfu Stétt-
arsambandsins um að stofná slíkan sjóð í samkomulaginu um búvöru
verðið í haust. Áður hefur verið gerð grein fyrir efni þessa frum-
varps og athugasemdum þess hér í blaðinu.
■ír Skúli Guðmundsson sagði, að frumvarpið væri spor í rétta átt, en
of stutt. Framsóknarmenn hefðu flutt á undanförnum þingum frum-
vörp um sérstaka Framleiðnilánadeild fyrst vig Framkvæmdabank-
ann og síðan við Framkvæmdasjóð Seðlabankans. Þetta frumsarp
hefur ekki náð fram að ganga. Nú hefur ríkisstjórnin tekið lítinn^Mtt
af því frumvarpi og er efekert nema gott um það að segja, en hér
er aðeins um þátt af því máli að ræða, en frumvarp Framsóknar-
manna var um öfluga starfsemi fyrir allar atvinnugreinar,- þar á meðal
landbúnað, á þessu sviði. Ekki væri nú ætlað að leggja mikið fé í
þett, sem væru 10 milljónir á ári næstu 3 ár. Þá sagði Skúli, að frum-
varp þetta væri flutt samkvæmt samkomulagi sem gert hefði verið
við Stéttarsamband bænda og vildi hann því.spyrja, hvort vinnslu
stöðvar landbúnaðarins myndu fá þær 20 milljónir, sem um ræddi í
frumvarpinu fyrir áramót eins og lofað hefði verið.
■fr Ingólfur Jónsson sagði, að áherzla yrði lögð á það að afgreiða
þetta frumvarp fyrir jólahlé þingsins.
fr Lúðvík Jósefsson sagði, að frumvarpið stefndi í rétta átt en fjár-
veitingamar væru skornar við nögl. Ósamþykkur setningu í grein-
argerð um það að þessi aðstoð megi efeki verða til framleiðsluaukning-
ar í landbúnaði.
■fr Ingólfur Jónsson sagðist einnig ósamþykkur þessari setningu og
ætti hún niður að falla. Meginmáli skipti þó efni frumvarpsins sjálfs.
„Hötftin tafcmarka eðlilega sam-
keppni í innflutningsiverzluninni
og stuðla' þannig beinlinis að
hærra vöruverði og minni þjón-
ustu við neytendur en ella mundi.
Það er efeki á færi neins verð-
liagsetftirlits að haimla á móti þessu
hversu gagnlegt sem verðlagseftir
lit annars kann að vera.“
í maí 1960 voru sett fyrir for-
göngu stjómartflofekanna lög um
verðlagsmál. Samkvæmt þeim lög-
um eru í verðlagsnefnd' 5 þing-
fcjömir menn.
Þrír af þeirn eru stjórnartfloikfcs
menn. Þeir hafa þar meiri hl. og
auk þess er svo formaðurinn ráðu-
neytisstj. í viðskmrn., svo að rík-
isstj. og hennar flokfcar hafa þar
mikil völd. En nefndin fer ekfci
með verðlagseftirlit. Það gerir
verðlagsstjórinn og hann heyrir
beint undir viðskiptamálaráðh.
Hann hefur 27 þjóna sér til að-
stoðar við eftirlitið og talið er
að kostnaður við það hafi árið
1965 numið um 4.5 millj. kr.
En hvernig hefur svo framkvæmd-
in á þessu verðlagseftirliti verjð
hjá hæstv. viðskiptam.rh., verðlags
stjóra hans og öllum þeim, sem
þar að starfa Eg held, að það sé
óhætt að fullyrða, að hún hafi
verið ákatflega slæleg sú fram-
fcvæmd. T.d. hafa þeir sleppt að
líta eftir söluverði á íbúðariiúsum.
Það er talið og það er víst rétt,
að ve|rð á einni íbúð af meðal-
stærð sé komið upp í l.millj. kr.
Þetta er langstærsti liðurinn í
framfærslufcostnaðinum fyrir vax-
andi fjölda manna, sérstaldega
fyrir unga fólkið, sem er að byggja
upp heimili sín og reyndar fyrir
alla aðra, sem þurfa að byggja
yfir sig, langerfiðasti liðurinn í
kostnaðinum við að lifa.
Samfcv. skýrslum hagstofunnar
hefur byggingarvísitalan hæfckað
frá því 1959 og þar til í ofctóber
nú ( haust um 126%. En á sama
tíma, sem þessi gífuriega hækkun
hefur orðið á byggingarkostnaðin-
um, hetfur húsnæðisliðurinn í fram
færsluvísitölunni aðeins hækkað
um 40%.
Mjargir einstafclingar og mörg
fyrirtæki hafa atvinnu af því að
byiggja fbúðir og selja. Það er
efefeert etftirlit með starfsemi
þeirra aðila af hálfu verðlagseftir
litsins. Þeir eru heilagir í augum
ríkisstj. og verðlagsstjóra hennar,
eins og kýrnar hjó Indverjum.
Hvaða árangur er af etftirlitinu
með vöruverðinu? Hann er oft eng
inn. Það má netfna nýjasta dæmið
um það. Það er dönsku viðskipt-
in, sem lögreglumenn tveggja
landa hafa verið að rannsaka nú
að undanförnu. Það er talið, að
það hafi komið upp, að innflytj-
endur hér hafi lagt fram falsaðar
faktúrur hjá tollyfirvöldum, slopp
ið við að greiða þannig mikinn
hluta atf aðflutningsgjöldum, en
þeir bafa þó bætt þeim undan-
dregnu tollfjárhæðum við útsölu-
verð varanna.
Hvar voru þá eftirlitsmenn rík-
isstjórnarinnar? Hvar var sjálfur
toppurinn á því eftirliti. sjálfur
viðskiptamálaráðherrann? Hvar
var verðlagsstjóri hans og þjónar
þeirra. 27 að tölu? Hvar voru all-
ir þessir menn, sem áttu að líta
eftir verðlaginu í landinu? Sof-
andi á verðinum.
Sennilega hetfði þetta aldrei
komizt upp um þennan undan-
drátt á tollum o. fl. í þvi sam-
bandi, ef dansfcir lögreglumenn
hefðu ekki refeizt hingað til að
rekast í þessu. En hetfur ekfci eitt-
hvað þessu lífet gerzt oftar hér á
undanförnum árum. Spyr só, sem
ekki veit. Dansfciíslenzka rann-
sóknarmólið sýnir, að menn, er
sniðganga lögin, þurfa efeki svo
mjög að óttast verðlagsetftdrlitið
eins og því er nu háttað hér.
Gretti Ásmundarsyni þótti illt
að treysta merinni forðum. En
það er lamgtum langtum 'verra
fyrir fólk að treysta verðlagseftir-
liti rikisstj. nú á tímum. En marg
ir eru því miður of trúaðir á op-
inbera forsjón í þessu efni og
fleirum. Það væri áreiðanlega holl
ara fyrir almenning að leita fyrir
sér, hvar hægt er að gera kaupin
bezt heldur en tneysta á etftirlit
viðsfciptamálaróðherra og manna
hans. ■
Nú er ætlunin að halda verð-
laigiseftirliti áfram og jatfnvel auka
það. Þetta tel ég jafngilda viður-
kenningu rikisstj. á því, að hún
hetfir ekki gert það, sem hún loí-
aði í öndverðu að veita þjóðinni
viðskiptafrelsi.
Stjómin netfnir þetta frumvarp
sitt frv. til laga um heimild til
verðstöðvunar. En það getfur ekfci
vonir um verðstöðvun. Þama er
aðeins verið að sló ryfci í augu
manna. Það er fyrirBjóanllegt, að
fjóriög næsta árs, sem nú á að
afgreiða innan skamms, gera ráð
fyrir 20-30% meiri álögum á lands
lýðinn heldur en. fjárlög 1966.
Og svo hefur heyrzt að álögumar
hjá Reykjavífeurbæ, fjölmennasta
sveitartfélagi á landinu, muni
hæfeka um alt að því 20%. Það
getur engum vitibomum manni
dottið í hug, að það sé hægt að
stöðva allt anmað, alla dýriíðina
í þjóðfélaginu og láta þetta ganga
þannig, 20—30% hækfcun á ríkis-
útgjöldum á einu ári, eihvers stað-
ar hlýtur það að koma niður.
'Hitt er annað mál, að það er
hugsanlegt að stjóminni takist að
halda framtfærsluvisitölunni í skef j
um fram ytfir kos'tningar. Með því
t.d. að halda átfram að reifcna þar
aðeins lítið brot af húsnæðisfcostn-
aðinum hjó unga fólkinu og öll-
um öðrum, sem búa f nýjum eða
nýlegum húsum, og með því að
ausa stórtfé úr rikissjóði í niður-
greiðslur, miklu meira en áður
hetfur þekkst, með þvi að verja
stórfé úr ríkissjóði til þess að
halda sjávarútveginum og fisk-
vinnustöðvunum gangandi.
En þetta er emgin stöðvun á dýr-
tíðinni. Það þarf netfnilega meira
að gera til að stöðva dýtriðina,
heldur en að prenta upp lagafyr-
irmæli fró 1960 um verðlagsmál,
en þetta frv. er aðallega uppprent
un á eldri lögum.
Ef það væri nú svo einfalt að
framfcvæma verðstöðvun, þá mætti
spyrja, hvers vegna gerði hv. ríkis
stj. þetta ekki fyrir löngu?
Hvar ætlar ríkisstjórnin að taka
fé í stórfelldar niðurgreiðslur og
til að fleyta atvinnuvegunum á-
fram næstu misseri án þess
að auka álögur í einu eða öðru
formi og auka þar með dýrtíðina.
Þeir eiga eftir að svara þessari
Skúli Guðmundsson
spuminigu. Það er nefnilega ekki
rúm fyirir þessar mifclu greiðslur
í fjárliagatfrumvarpinu, sem nú ligg
ur fyrir í þinginu og vantar þar
mikið á.
Nú kann að verða spurt, hvers
vegna fylgið þið, Framsóknar-
menn tillögu, um að samþyfekja
frv., úr þvj að þið teljið allt skrátf-
ið um verðstöðvun fram borið /
blekkingars'kyni? Því er til að
svara að vegna þeirra hafta í
ýmsu fonmi, sem enn eru á verzl-
uninni getum við fallizt á, eins
og segir í nál. að stjórnin hafi
erm um sinn, heimild til verðlags-
eftirlits, hún hefur það nú þegar
í lögum og hefur alltaf haft, þó að
litlar líkur sé til að það verði
framkvæmt þannig af núverandi
rikisstj., að það komi að verulegu
gagni. Einnig er á það að líta,
að það e mýmæli í frv., að stjóm
in fái heimild. til að koma í veg
fyrir hæfcfeun útsvara og aðstöðu-
gjalds í sveitarfélögunum. Vafa-
laust em skiptar skoðanir um
þetta ókvæði í frv., og trúlegt,
að ýmsir sveitarstjórnarmenn séu
andvígir þessu, en ýmis gjöld,
einkum aðstöðugjöld, hvíla óeðíi-
lega þungt á gjaldendum í sumum
sveiíarfélögurn, — ég hef rætt um
það áður, hér á þessu þingi, — og
á því þartf að verða leiðrétting.
Við í fyrsta minnihluta getum því
tfallist á, að veita stjórninni um-
beðna heimild til íhlutunar um
málefni sveitarfélaganna fram á
næsta haust, o-g þess vegna mæl-
um við með frumvarpinu.
Þegar við, fulltrúar Framsfl. í
nefndinni, höfðum ákveðið að
styðja frv., gerðum við okkur
vonir um að samstaða fengist um
það í nefndinni, en þá kom sfcyndi
lega nýtt til sögunnar.
Fulltrúar stjórnarflokkanna
'komu með breytingartillögu og
sögðu að hún væri flutt samkv.
beiðni stjómarinnar. Það þótti
mér skrítið. Þetta var ein af þeim
fréttum, sem ég lét segja mér
þrem sinnum. Sá ég þó við nán-
ari athugun, að stjórninni var bet
ur til þess trúandi, heidur en sam
nefndarmönnum mínum í fjhn., að
flytja svona fráleita tiHögu inn
í þingið.
Þarna kemur fram, að ráðherr-
arnir sjálfir,. vilja fá að endur-
skoða verk verðlagsnefndarinnar
og áfcvarðanir hennar um að leyfa
verðhækkanir, hversu smávægijeg
ar sem þær eru. Þetta er fullkom-
ið' vantraust á verðlagsnefndina,
þar sem stjórnarflokfcsmenn eru
þó í meirihluta og þar sem sjálf-
ur ráðuneytisstjórinn í viðskmrn.
er formaður. Fullkomið vantraust
á þessa menn. Og úr því að hv.
ríkisstj. vantreystir þannig sínum
eigin mönnUm, þá getur hún ekki
vænst þess að við framsóknar-
Framhald á bls. 11. ;