Alþýðublaðið - 05.10.1983, Qupperneq 4

alþýðu'
EELJLM
Miðvikudagur 5. öktóber 1983
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjóri og ábm. Guðmundur Árni Stefánsson.
Blaðamenn: Þráinn Hallerímsson og Friðrik Þór Guðmundsson.
Auglýsingastjórí: Helma Jóhannesdóttir
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Reykjavík, sími 81866.
Setning og umbrot: Alprent hf. Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn
er 81866
Frá ráöstefnu Alþýðuflokkskvenna um launamái:
Á sláandi tekjumismun kynjanna
má finna ýmsar skýringar
Ég ætia aó byrja þessa tölu á því
að lýsa heimildum mínum en síðan
verður helstu niðurstöðum varð-
andi tekjur kvenna lýst og byggist
umfjöllunin á samanburði milli
karla og kvenna.
Þegar skráning skattframtala og
launamiðla allra landsmanna hófst
hjá Skýrsluvélum ríkisins og
Reykjavíkurborgar árið 1980 opn-
uðust möguleikar á ýmiss konar úr-
vinnslu þessara gagna sem ekki
voru fyrir hendi áður.
Launamiðarnir eru sérstaklega
heppilegir til athugana á vinnu-
markaðinum því á þeim er m.a.
skráð vinnuframlag hvers einstak-
lings mælt í vinnuvikum, en i úr-
vinnslu er síðan vinnuvikum breytt
í ársverk eða mannár sem svarar til
Stjórnarfundur Sine-deildar-
innar í Lundi, Svíþjóð, haldinn
23/9 1983, ályktaði:
1) Ljósteraðdregisthefuraðhefja
útborgun haustlána til námsmanna
erlendis. Skv. auglýsingum sjóðs-
stjórnar LÍN skal útborgun hefjast
15. september, og ber námsmönn-
um að miða umsóknir sínar og skil
fylgigagna við það. Ajlur dráttur á
útborgun lána kemur námsmönn-
um erlendis mjög illa og orsakar
erfiðleika og óvissu um framfærslu.
Við viljum mótmæla þessum töfum
og væntum þess að LÍN bæti ráð
sitt í framtíðinni.
2) Stjórn Sine-deildarinnar í Lundi
vill minna á könnun á framfærslu-
kostnaði í Svíþjóð sem unnin var á
vegum deildarinnar sl. vetur. Þar
kom fram að framfærslumat LÍN
fyrir Svíþjóð er of lágt. Við hvetj-
Sunnudaginn 16. október gengst
Samband Alþýðuflokkskvenna fyr-
ir opinni ráðstefnu um konuna og
heilbrigðismálin. Á ráðstefnunni
munu sérfræðingar og leikmenn
flytja erindi um hinar ýmsu hliðar
heilbrigðiskerfisins þar sem konum
er veitt læknis og upplýsingaþjón-
usta, en að þeim loknum munu
framsögumenn bera saman bækur
sínar í pallborðsumræðum. Ráð-
stefnan mun standa allan sunnu-
daginn og er opin öllum áhugasöm-
um konum og körlum um þetta
efni. Þegar Alþýðublaðið kannaði
undirbúning ráðstefnunnar í gær,
kom í Ijós að honum miðar vel og
Ijóst aö geysimikill áhugi er á þessu
efni meöal kvenna.
Á ráðstefnunni verða flutt níu er-
indi. Regína Stefnisdóttir, hjúkr-
unarfræðingur og kennari fjallar
52 vikna. Þessi mælieining er þó
ekki gallalaus. Vinni einstaklingur
40 stunda vinnuviku allt árið telst
hann skila 52 vinnuvikum en það
sama gildir um þann sem vinnur t.d.
50 stunda vinnuviku. Vinni hins
vegar einstaklingur hálfan daginn
allt árið telst hann skila hálfu árs-
verki. Heimildin Iýsir þannig ein-
faldlega hvað heilsársmaður hefur í
tekjur en gefur engar upplýsingar
um hversu mikið hann hafði fyrir
því að alfla teknanna.
í áætlanadeild Framkvæmda-
stofnunar hefur ávallt verið mikill
áhugi á vinnumarkaðsrannsóknum
og átti það sér langan aðdraganda
að ráðist var í þessa úrvinnslu en
niðurstöður hafa birtst í skýrslun-
um „Vinnumarkaðurinn 1980“ og
um LIN til að taka afstöðu til
könnunarinnar og leggja hana til
grundvallar við útreikninga náms-
lána til námsmanna í Svíþjóð. Á
vegum Sine í Lundi er nú unnið að
öflun frekari gagna um þessi mál og
munu þau verða send hlutaðeigandi
aðiljum á næstunni.
3) Stjórn Sine-deildarinnar í Lundi
fordæmir hugmyndir fjármálaráð-
herra og menntamálaráðherra um
að skerða kjör námsmanna. Sér-
staklega mótmælum við þátttöku
LIN í kjaraskerðingaráformum
stjórnvalda, og neitum að fallast á
að útborgun lána eða hluta þeirra
verði frestað. Námsmenn hafa á
undanförnum árum fallist á ýmsar
málamiðlanir til að tryggja 100%
brúun umframfjárþarfar, og við lít-
um svo á að ekkert svigrúm sé til
frekari samninga um framfærslu-
málin. Námsmenn eru í dag stærsti
um líffæri kvenna og starfsemi
þeirra, en að því loknu mun Helga
Daníelsdóttir, yfirljósmóðir
mæðradeildar Heilsuverndarstöðv-
arinnar fjalla um meðgöngutíma
og fæðingu.
Tveir læknar, báðir sérfræðingar
í krabbameinslækningum gera
grein fyrir brjósta og móðurlífs-
krabbameini. Þetta eru læknarnir
Kristján Sigurðsson, yfirlæknir
Leitarstöðvar og Snorri Ingimars-
son.
„Geðheilsa kvenna á breytingar-
tímanum“ er efni sem Svanlaug
Árnadóttir, hjúkrunarfræðingur
ætlar að ræða en að því loknu mun
leikmaður segja frá reynslu sinni af
heilbrigðiskerfinu.
Þóra Fischer, sérfræðingur í
kvensjúkdómum mun m.a. fjalla
um fóstureyðingar, nýjar getnaðar-
„Vinnumarkaðurinn 1981“ ásamt
heftum af hagtölum landshluta.
í manntali fyrir árið 1960 kemur
fram að fjöldi kvenna á vinnu-
markaði hafi verið 16.742 og nam
atvinnuþátttakan 29,2%. Á tíma-
bilinu 1960—1980 er mér ekki
kunnugt um að birtar hafi verið
upplýsingar varðandi heildar fjölda
kvenna á vinnumarkaði né tekjur
þeirra, fyrr en með skýrslum Fram-
kvæmdastofnunar sem lýsa þessum
hlutum árið 1980 og 1981.
Árið 1980 voru um 65 þúsund
konur á vinnumarkaðinum en árið
1981 voru þær orðnar rúm 67 þús-
und en karlarnir voru rúm 80 þús-
und. Hér eru allir taldir með sem
höfðu einhverjar tekjur þessi ár
m.a. skólafólk og eru þessar tölur
láglaunahópur Iandsins og mega
ekki við neinum kjaraskerðingum.
Þau orð George Bush, varafor-
seta Bandaríkjanna að hugsanlega
yrðu frönsk og ensk kjarnavopn
tekin með í samningaviðræðum
varnir, gervifrjógvun og fl.
Páll Sigurðsson, ráðuneytisstjóri
í heilbrigðisráðuneyti mun svara
spurningunni: Hvernig er skipulagi
heilbrigðisþjónustu háttað á ís-
landi? Þá mun Árni Gunnarsson,
fyrrv. alþingismaður ræða hvernig
hægt er að hafa áhrif á forgangs-
verkefni innan heilbrigðisþjónust-
unnar.
Að framsöguerindum loknum
verða pallborðsumræður, þar sem
Gréta Aðalsteinsdóttir hjúkrunar-
fræðingur stjórnar umræðum
framsögumanna.
Þegar Alþýðublaðið ræddi í gær
við konur er undirbúa ráðstefnuna,
sögðu þær að greinilegt væri að
þetta efni ætlaði að falla í góðan
jarðveg, svo almennar undir tektir
hefðu þær fengið við kynningu á
ráðstefnunni meðal kvenna.
því ekki sambærilegar við manntöl
því þau miðast við ákveðinn tíma-
punkt, yfirleitt í Iok árs. Atvinnu-
þáttaka kvenna er skv. þessu um
78% árið 1980 og rúm 79% árið
1981. í vinnumarkaðsskýrslunum
var miðað við aðrar skilgreiningar
og varð það ofan á að telja aðeins
þá sem unnu meira en 13 vikur á ári
við útreikning á atvinnuþátttöku.
Þannig fæst að atvinnuþátttakan
hafi verið um 65% hjá konum og
87% hjá körlum á aldrinum 15—74
ára.
f einu ársverki eru 52 vinnuvikur
eins og fyrr er getið og er allur
tekjusamanburður miðaður við
meðaltekjur á ársverk í fyrrnefnd-
um skýrslum.
Karlar með 52% hærri
árstekjur 1981
Meðaltekjur kvenna voru þannig
55 þúsund árið 1980 en 85 þúsund
stórveldanna, hafa valdið mikilli
reiði meðal ráðamanna í Bretlandi
og Frakklandi á síðustu dögum.
Sérstaklega eru Frakkar gramir
varaforseta Bandaríkjanna og segja
að yfirlýsingar hans i þessu efni séu
hnífur í bak bandamanna Banda-
ríkjanna í Evrópu. Bandaríkin hafi
ætíð haldið því fram að samninga-
viðræður myndu standa milli stór-
veldanna einna um þeirra eigin
vopnabirgðir. Bæði Mitterrand
Frakklandsforseti og Margaret
Thatcher, forsætisráðherra Bret-
lands hafa verið stóryrt um þetta
mál á undanförnum dögum.
Umrædd orð voru höfð eftir
Bush á fimmtudag s.l. og strax dag-
inn eftir fylgdu yfirlýsingar frá
Mitterrand og Thatcher um að
óeðlilegt væri að stórveldin blönd-
uðu sér í varnarmál Evrópuþjóð-
anna með þessum hætti. Bandarík-
in voru þó ekki nefnd sérstaklega á
nafn', en augljóst við hvað var átt.
„Hver sú ráðstöfun sem miðar að
því að draga okkar kjarnorkuvopn
inn í Genfarviðræðurnar, er tilraun
til að draga málið úr réttum far-
vegi,“ sagði Margaret Thatcher.
Mitterrand sagði að Frakkar hefðu
fullan rétt til eigin kjarnorkuvarna
og önnur ríki hefðu þar engan í-
hlutunarrétt.
Eftir að viðbrögð forystumanna
Bretlands og Frakklands voru kom-
in fram, reýndu talsmenn Hvíta
Erindi Hannesar G.
Sigurðssonar,
hagfrœðings
árið 1981 og nam hækkunin milli
ára um 55%. Meðaltekjur karla
þessi ár voru 82 þúsund 1980 og 129
þúsund árið 1981 og nam hækkunin
57,3%. Á tímabilinu dró því nokk-
uð í sundur í tekjum milli kynj-
anna. Samkvæmt þessu hafa karlar
haft 49% hærri árstekjur en konur
árið 1980 og 52% hærri árstekjur
árið 1981.
Önnur leið til að lýsa þessu er að
bera saman hlutfall kvenna af
mannafla og hlutdeild þeirra í
heildar launagreiðslum. Konur
voru 37,2% af mældum í ársverk-
um árið 1981 en hlutur þeirra í
heildarlaunum var hins vegar
28,0%.
Þetta er sláandi tekjumismunur
en á honum má finna ýmsar skýr-
ingar bæði „tæknilegs“ eðlis og
þjóðfélagslegar. í fyrsta lagi vinna
karlar lengri vinnuviku en konur og
skýrir það launamismuninn að
stórum hluta. í skýrslunni „Vinnu-
markaðurinn 1980“ voru einnig
birtar niðurstöður af samkeyrslu
launamiðaskrárinnar og vinnu-
tímaúrtaks Kjararannsóknarnefnd-
ar og leiddi sú athugun í ljós þá nið-
urstöðu að launamismunur milli
kynjanna á unna klukkustund væri
22%. Þannig að af 49 prósentustiga
launamun skýrir lengri vinnutími
27 prósentustig en afganginn, 22%
launamun, skýrir mismunandi
dreifing kynjanna á störf og at-
vinnugreinar.
Hússins að draga úr áhrifum af
upphaflegum yfirlýsingum Bush,
varaforseta. Sagt var að Bush hefði
ekki átt við núverandi samninga-
viðræður í Genf, er hann talaði um
niðurskurð vopna Evrópuþjóð-
anna, heldur hefði hann átt við
fækkun vopna almennt í framtíð-
inni. Við þetta hefur Bush sjálfur
bætt því að hann hafi vitanlega ekki
átt við það að segja ætti Bretum og
Frökkum fyrir í þessu efni. Ekki
hefði hann heldur talið að færa eigi
Evrópuflaugarnar inn í samninga-
viðræður nú, heldur verði það gert
á síðari stigum viðræðna um sam-
drátt kjarnorkuvopna.
Sine-deildin í Lundi:
Fordæmir hugmyndir ráð-
herra um skerðingu
Opin ráðstefna Sambands Alþýðuflokkskvenna:
Konan og heilbrigðismálin
Framh. á 2. síðu
Frönsk og bresk kjarnavopn með í umrœðum
um Evrópuflaugarnar?
Yfirlýsingar George Bush
vekia reiði í Evrópu