Alþýðublaðið - 30.12.1983, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 30. desember 1983
r-FUTSTJORNARGREIN-
Blikur á lofti í alþjóðamálum
Dökkar blikureru á lofti í alþjóðastjórnmálum
um þessar mundir. Ekki verður sagt, að miðað
hafi í rétta átt I neinum meginatriðum á því ári
sem nú erað kveðja — 1983. Hins vegarmáfull-
yrða, að valdsmenn þá, sem mestu ráða um
framvindu alþjóðastjórnmála I heiminum, hafi
boriö verulega af leið og þar meö skapað aukiö
hættuástand fyrir alla íbúa jarðarinnar.
Hvort sem litiö ertil austurs eðavesturs feta
ráðamenn sig nær helstefnu og vargöld með
gerðum slnum, en tala um leið fjálglega um
nauðsyn spennuslökunar og friðsamlegra
lausna á deilumálum.
I austri malarsovéski björninn undirsig þraut-
pýnda þjóð Afghanistan, sem I fjögur ár hefur
orðið að búa við erlenda fhlutun um máiefni
sín. Svo er nú komiö, að hátt á fjóröu milljón
manna hefur yfirgefið heimaland sitt undan
geltandi byssum „verndarans" I noröri. Vitan-
lega tala Sovétmenn um það nú, að þeir muni
draga herlið sitt út úr Afghanistan um leið og
„eðlilegt ástand“ sé komiö á I landinu.
Sovétmönnum hefur tekist að koma á „eðli-
legu ástandi" I Póllandi, þar sem hin frjálsa
verkalýðshreyfing hefur, að því er virðist, verið
kveðin I kútinn. Stjórnvöld I Póllandi láta nú
kné fylgja kviði; frjáls rithöfundasamtök og
önnur óháð félög eru um þessar mundir fyrir
rannsóknarrétti pólskra rétttrúarkommúnista.
Brýnt er að endurhæfa þá, sem villst hafa af
leið. Um leið og þetta gerist er hin dauöa hönd
austræns efnahagskerfis að sá feigö sinni I
efnahags- og atvinnulíf Pólverja. Og við send-
um þeim mat.
Hinum megin á jarðkringlunni — I Mið-Ame-
ríku standa Bandarfkjamenn að villimannlegri
útrýmingu og böðulsverkum, sem lengi hefur
einkennt þá I þeirri heimsálfu. Þeir sjá vitfirrt-
um glæpamönnum I Mið-Amerikurlkjum eins
og El Salvador og Guatemala fyrir vopnum til
að herja á landsmenn sfna. Yfir fimmtíu þús-
und óbreyttir borgarar hafa þegar fallið I valinn
I El Salvador á síðustu fjórum árum. Mörg þús-
und manns eru „horfnir“. í fangelsum sitja þar
tiltölulega fáir, en það segir ef til vill mest um
áhrifarlkar aðgerðir stjórnvalda gegn landslýð,
þar sem handtökur og fangelsanir hundruð
manna eru daglegt brauð.
Engin réttlæting er til fyrir þeim voðaverkum,
sem unnin eru I Mið-Ameríku á hverjum einasta
degi ársins. Ábyrgð þeirra þjóða, sem taka þátt
I hernaðarbandalagi með Bandaríkjunum er
einnig mikil. Löngu er tímabært að aðildar-
þjóðir Atlantshafsbandalagsins tali I þessu
efni tæpitungulaust við stjórn Reagans I
Bandaríkjunum. Engin leið er fyrir V-Evrópu-
þjóðirnar, sem kenna sig við lýðræði og mann-
úð, að verja glæpi stjórnar Reagans i Mið-Ame-
rlku, sem viðgengist hafa allt of lengi.
En fleiri dökkar blikur eru í alþjóðamálum
um þessarmundir. Ekki þarf stóran neistatii að
tendra mikið bál I Mið-Austurlöndum. Þar staf-
ar heimsbyggðinni mikil hætta af öfgamönn-
um til hægri og vinstri, sem skirrast ekki við að
draga að sér athygli með fólskuverkum gegn
almenningi I þessum iöndum. Stórfelld hætta
stafar einnig af útþenslustefnu öfgaklerka I
íran, sem leita nú hófanna um landvinninga I
nágrannarlkjunum.
Síðast en ekki slst er þróun I kjarnorkuvígbún-
aði stórháskaleg. Ekki þarf að fjölyröa um víxl-
spor stórveldanna I því efni á árinu 1983.
Atlantshafsbandalagið hefur gefið Sovét-
mönnum kost á að fækka kjarnorkueldflaug-
um slnum I Evrópu allt frá árinu 1979. Þrátt fyrir
þessar óskir hafa Sovétmenn haldið áfram vit-
firringslegri kjamorkuuppbyggingu á sama
tímaog gereyðingargetavopnannaermargföld
miðað við það sem þarf til að drepa alla íbúa
Evrópu. Ákvörðun NATO um að koma upp fleiri
eldflaugum I Evrópu er af sama toga spunnin.
Hún er ekki sigur fyrir Atlantshafsbandalagið
heidur mikill ósigur fyrir alla V-Evrópubúa.
Fjölgun kjarnorkuvopna er ekki annað en
heimska við núverandi aðstæður.
Af öllum þessum atriðum I alþjóðastjórnmál-
um eigum við íslendingar að læra. Við erum
ekki einangrað eyland lengur með fjarlægðina
að vörn og sókn. Fyrst og fremst eigum við að
móta utanrlkisstefnu okkar með dómgreind
okkar sjálfra, en hllta þarekki forsögn herfor-
ingja og herskárra stjórnmálamanna úti I
heimi. Með það I huga skulum við meta stöðu
okkar I heiminum á komandi ári. Þ.H.
RITSTJORNARGREIN*
Horft um öxl og fram á veg
Það ár sem senn kveður hef-
ur á margan hátt verið við-
burðarlkt. Á innlendum stjórn-
málavettvangi hafa mörg stór-
tlöindi gerst, sem munu hafa
áhrif á gang mála á næsta ári
og lengur.
Þar ber fyrst að geta um
hörmulegan viöskilnað ríkis-
stjórnar sjálfstæöismanna,
Alþýðubandalags og Fram-
sóknarflokks sl. vor. Kosning-
ar fóru fram ( aprfl og niöur-
stöður urðu þær helstar, að ný
og áðuróþekkt framboð hlutu
umtalsverðan styrk meðal
kjósenda og nokkur þingsæti.
Þetta leiddi aftur til þess, að
llnur skýrðust sáralltiö I kosn-
ingunum; öllu frekar að flækj-
ur hins íslenska flokkakerfis
yrðu meiri og erfiðari viðfangs
en fyrr. Það breytti þó ekki þv(,
sem margir höfðu spáð, að
íhaldsflokkarnir tveir, Sjálf-
stæðisflokkur og Framsókn-
arflokkur, féllust (faðmaað af-
ioknum kosningum og mynd-
uðu dæmigeröa helminga-
skiptastjórn. Á ýmsu áttu
menn von, þegar þessir flokk-
ar mynduðu ríkisstjórn, enda
reynslan af stjórnarsamstarfi
þessara flokka tveggja ekki
góð; þeir hafa öllu jafna dregið
það versta fram hjá hvor öör-
um í sllku samstarfi. Engan
óaði þó viö þeirri hrottalegu
árás á lifskjör iaunafólks, sem
boðuð varog framkvæmd þeg-
ar á fyrstu dögum stjórnar-
samstarfsins. Upp úr pússi
stjórnarflokkanna var gripin
nakin leiftursóknarstefna
íhaldsins frá 1979, sem kjós-
endur höfnuðu þá alfarið. Rik-
isstjórnin ætlaði sér að rota
verðbólguna I fáum stórum
höggum og nota bök verka-
fólks sem stökkpall I þeirri at-
lögu. Þetta hefur svo gengið
eftir. Allan stjórnartimann hef-
ur ekkert lát verið á marghátt-
uðum kjaraskerðingum —
beinum og óbeinum. Þetta
hefur aftur leitt til þess að
verðbólgustigið hefur gengið
niður, en á sama tíma er öllum
Ijóst að svo harkalega hefur
verið gengið á kjör launafólks,
að stórir hópar fólks eru hrein-
lega á vonarvöl. Aðgerðir
stjórnvalda gegn verðbólgu
hafaeinvörðungu verið fólgnar
I launaniðurskurði; hinir raun-
verulegu verðbólguhvatar, svo
sem dellufjárfestingar og
gegndarlaust sjóðasukk, t.d. I
höfuðatvinnuvegunum, hafa
verið látnir óáreittir.
Engum duldist það, að til rót-
tækra aögerða yrði aö grlpa
eftir viðskilnað fyrri rlkis-
stjórnar. Veröbólgan komin I
þriggja stafa tölu og á fljúg-
andi uppleið, viðskiptahallinn
ógnvænlegur og erlendar
skuldir hreinlega orðnar
hættulegar efnahagslegu
sjálfstæði þjóðarinnar. Þann
tíma sem Alþýðuflokkurinn
átti hlut að máli f tilraunum til
stjórnarmyndunar lagöi hann
höfuðáherslu á þaö, að það
yrði að grípa til róttækra og
víðtækra aðgerða — aðgeröa
sem snertu hin fjölmörgu sviö
efnahags- og atvinnullfs. Al-
þýðuflokksmenn vöruðu ein-
dregið við þeirri leið, sem rlkis-
stjórnin slöan fetaði, að ein-
vörðungu yrði ráöist á iaunin
til þess að snúa ofan af verð-
bólguásnum; sllkt hefði veriö
reynt áður og væri ekkert ann-
Grímsbær óskar öllum
sínum viðskiptavinum
gleðilegs nýs árs og þakkar
viðskiptin á liðnu ári.
Grímsbær við Bústaðaveg
að en skammtímaúrræði og
hailærisredding. Alþýöuflokk-
urinn vildi uppskurð á sjóða-
kerfinu I landinu, hugarfars-
breytingu hvað varðar fjárfest-
ingastefnuna og margháttað-
ar strúktúrbreytingar I stjórn-
kerfinu. Fyrir þessum hug-
myndum Alþýðuflokksins var
ekki hljómgrunnur; stjórnar-
flokkarnir einbllndu á kaup-
skerðingu og aftur kaupskerð-
ingu, sem allra meina bót og
Alþýðubandalagið eins og
fyrri daginn, sló úr og í og vildi
i hvorugan fótinn stlga.
Það er engin ástæöa til að
leyna því, að þótt síðari hluti
þessa árs hafi verið launafólki
þungur I skauti, þá bendir allt
til þess aó hið næsta ár verði
ekki síður erfitt. Rfkisstjórnin
hefur boðað áframhaldandi
láglaunapólitik; laun munu
ekki hækkaaö neinu marki allt
næsta ár, sumir ráðherranna
segja þau ails ekkert mega
hækka. Á sama tima er skatt-
byrðin aukin, gert er ráð fyrir
gjaldskrárhækkunum opin-
berra stofnana og einnig hitt,
að umtalsverð verðbólga er
enn til staðar og hana eiga
launþegar að bera bótalaust.
Og stjórnarherrarnir ýja ekki
einu sinni að þvl að fólki verði
bætt á einn eða neinn hátt all-
ar þær kaupmáttarskerðingar,
sem það hefur mátt þola allan
slðari hluta þessa árs. Það er
því Ijóst að á meðan rlkisstjórn
Steingríms Hermannssonar
heldur óbreyttum kúrs I efna-
hags- og atvinnumálum, þá
mun enn harðna á dalnum hjá
hinum almenna launþega á
næstu misserum.
O.
g hér hefur þó ekki verið
minnst á þá erfiðleika sem
steðja aö Islensku atvinnullfi
og hafa meðal annars birst I
stórauknu atvinnuleysi síð-
ustu mánuði. Því miðurvirðast
engin þau teikn á lofti sem
boða bjartari tíma I þeim efn-
um. íslenskur sjávarútvegur
mátti allra slst við því nú á gíf-
urlegum erfiðleikatlmum út-
gerðarog fiskvinnslu, að jafn-
svört skýrsla um ástand þorsk-
stofnsins yrði sá kaldi raun-
veruleiki, sem við blasir. Þegar
ofan á bætist úrræðaleysi og
um margt fumkennd viðbrögð
stjórnvalda, þáverðurekki séð
annað, en áframhaldandi erfið-
leikar með talsverðu atvinnu-
leysi verði viövarandi í fs-
lensku atvinnulífi á næsta ári.
Gengi Alþýðuf lokksins I sið-
ustu kosningum var slakt.
Jafnaöarmenn reyna ekki að
draga fjööur yfir þá staðreynd.
Kosningaúrslit urðu þeim mik-
il vonbrigði. Ýmsar skýringar
má tilfæra, en mjög sennilega
hefur nýtt framboð Bandaiags
jafnaðarmanna, haft lamandi
áhrif á aukinn vöxt og viö-
gangs flokksins I þeim kosn-
ingum. Það hefur þvl að ýmsu
leyti verið á brattann að sækja
fyrir Alþýðuflokkinn á þessu
ári. Alþýðuflokkurinn hefur
hins vegar áður gengið I gegn-
um erfiöleikatimabil. Hann
mun gera það aftur nú, enda
sjaldan meiri þörf fyrir sterk-
an, samhentan og raunveru-
legan flokk jafnaöarmanna en
einmitt nú, þegar verkafólk á I
vök að verjast gegn fjandsam-
legri rlkisstjórn. Tlminn mun
leiða í Ijós á næstu vikum og
mánuðum, aö I þeirri baráttu er
Alþýöuflokkurinn hin eina
sanna brjóstvörn lauhafólks.
Með þeim orðum Sendir Al-
þýðublað lesendum sinum og
landsmönnum öllum hugheil-
ar árnaðaróskir með von um
farsælt nýtt ár. -GÁS