Tíminn - 04.02.1967, Blaðsíða 8

Tíminn - 04.02.1967, Blaðsíða 8
8 TÍMINN LAUGARDAGUR 4. febrúar 1967 Guðmundur Jósafatsson frá Brandsstöðum: altikaferðin í bók- menntum samtíðarinnar Eg var í þeim hópi, sem átti þess kost að renna augum yfir ör- lítinn hluta þessa óviðjafnanlega safns- Sú stund, sem ég dvaldi þar, nam aðeins 42 mínútum. Þessi litla stund nægir mér þó til að eiga það an einhverjar allra dásamlegustu minningar mínar frá ferðinni, og er þá sannarlega langt til jafnað. Mér svíður því sárt að vita með vissu að þessu einstæða safni, skyldi lokað fyrir íslendingum, af íslenzkri flónsku. Mér svíður og að sjá þessa tilraun til að þvo hana af þeim og klína þessu á aðra. Þar er vissulega lifað eftir heilræðinu: „þurkaðu ekki á þér, 'þegar ein- hver stendur hjá þér.“ Hitt eru fréttirnar frá Rússlandi. Eg nenni eKki að elta það, sem Mbl. segir um þessi mál 27. okt. og 16- nóv. og ætti það þó skilið að vera rifjað upp. En ég stilli mig ekki um að minna á það, sem Tíminn segir 30. okt. „Nokkur brögð voru að því að fólk óttaðist frekju og ágengni sov ézkra tollyfirvalda, ekki svo að skilja að ætlunin væri að hefja stórfellt smygl inn í Rússland, heldur hafa menn skiljanlega ímugust á flóknum formsatriðum og nærgöngulum spurningum, og þau rússnesku ku vera úr hófi ^ tortryggin og ósvífin . . . þegar I til kastanna kom var engin toll-1 skoðun, menn áttu bara að | skrifa á miða, hversu mikinn gjald eyrir þeir hefðu með sér í land . . .“ „. . . Við sáum enga dæmigerða táninga og það var greinilegt að enginn Karnabær hafði verig sett ur upp á Jalta, og af klæðaburði kvenþjóðarinnar má ráða, að hún hefur litla hugmynd um hvað er að gerast í tízkuheiminum . . Það, sem hér segir um rússnesk tollyfirvöld sýnist athyglisvert, „þau ku vera úr hófi tortryggin og ósvífin", en svo játað örfáum lín- um síðar að „þegar til kastanna kom var engin tollskoðun." Hvað heitir þessi málflutningur? Er það ,tortryggni“ að hnísfjst ekki í farangur okkar, „ósvífni“ að virða hann ekki viðlits? Mér sýnist lítið hallast á um málflutninginn og ísienzkuna á þessum tilvitnuðu setn ingum, —- hvorugt muni íslending um eða íslenzkri blaðamennsku til sæmdar. „Af klæðaburði kvenþjóðarinnar má ráða-nð hún hefur litla hug- mynd um hvað er að gerast í tízkuheiminum." Það 'er rétt, að vi ðokkur horfði önnur fatagerð, en við sjáum nú á götum Rvík- ur. En ég trúi ekki að yfir klæða- burði reykvískra kvenna svífi nú sá sannleikans andi, sem leiði ís- lenzkar konur í allan sannleika um klæðaburð framtíðarinnar. Mér ýirtist klæðnaður rússneskra kvenna samstæður og látlaus. Eg leit svo á, að það, sem yið mér horfði væri rússnesk tízka, rússn eskur siður í klæðaburði kvenna, enda blasti hann við okkur á skip inu. Það þurfti ekki fræðimann til að sjá, ag þar voru ekki ráðandi þeir hættir í klæðaburði kvenna, sem sóttir eru til Parísar. En hváð sannaði það um þekkingu rúss- nezkra kvenna á háttum tízku jiifra í París? Hér verður enginn dómur lagður á hvor tízkan er fremri enda mun sá samanburður tvíræður. Einn munur var augjós: Pils rússnesku kvennanna tóku yfirleitt í sokkabandsstað, en pils þeirra íslenzku kvenna, sem bezt fylgja tízkunni nú, munu ekki síð ari en svo að fingurhæð sé frá hnéskelinni að pilsfaldinum. Það mun því ekki nema spönn eftir, — það er að segja að lærinu, — sem Pilsið hylur. Eg játa að ég kann ekki að meta gildi þessa mis munar. Trúi því ekki að mannvit eða mannkostir kvenna verði metn- ir eftir því einu, hve sítt pilsið er. Og loks er það svo skipið „Þetta rússneska skip“, eins og það var kallað í Morgunblaðinu. Til þess að fá úr því skorið hversu það hefði gefizt í ferðinni, þurfti vitna við. Blaðamaður MÍ>1. kveðst birta „samtal við Margréti og Þórberg Þórðarson um Baltikaferðina", trú lega af því að vitað var um Þórberg áð svik verða ekki fund- in í hans munni, þegar eitthvað SÍÐARI HLUTI rússneskt á í hlut. En í stað þess að birta samtal við þau, birtir hann samtal þeirra. Samtalig sýn- ir að Margrét hefur byrjað ferð- ina með bænarákalli og er það alltaf „kristinn og fallegur siður.“ En þegar það kom í ljós, „að við vorum hvorki meira né minna en á neðsta farrými og sitt hvoru meg in á sama gangi“, virðist bæna- haldið hafa rokið út í veður og vind, „og klefarnir voru niður und ir kili“ bætir Þórbergur við. Þetta mun nærri því rétt því frá klefum þeirra hjóna niður i kjöl mun ekki nema rúm 22 fet. Lýsingin á klef- anum er ófögur. Þar vantaði allt, sem siðað fólk þurfti að hafa, enda virðist líðanin hafa verið lé- leg hjá „okkur sem bjuggum í Víti sem við kölluðum svo“, segir Margrét og Þórbergur bætir við: „og stundum var þessi afkimi kall- aður Helvíti“, „enda sváfum við allsberir undir éinu laki“ bætir hann ennfremur við. — Það verður að játast að það géngur ósvífni næst, að neyða hjón, sem svo ástúðugt er með, sem virðist me'ð þeim Margréti og ÞórHirgi, til að skilja að sæng í hartnær 5 vikur. En þessi harðýgði mun ekki hafa komið þeim eins illa og ætla mætti því Þórbergur játar: „Tilburðir í ástalifi voru þama dálitlir, en fæstir náðu endanlegu takmarki, því afkimar voru þarna fáir og ótryggir. Það hafa þá helst verið björgunarbátarnir uppi á háþil- förunum." Hann hefur lengi hug kvæmur verið. Eg lenti á sama þilfari og Þór- bergur og Margrét og hefi þó drjúgum aðra sögu að segja. Mér leið ágætlega, — undi sambýlinu við herbergisnautana hið bezta, þurfti aldrei á koppnum að halda nema fyrir Reykjanesið á suður leið og var þá þakklátur fyrir að hafa hann tiltækan. Eg hafði alltaf ærin tíma til að komast á setur mínar. Var þó það ver leikinn en þau hjón, að ég þurfti tvo stiga. Þau þurftu ekki nema einn. í klefanum voru ágæt loftskipti. En vissulega var heitt. Alla sólar- hringana, sem við vorum á Miðjarð arhafinu var b/tinn frá 23° til 31° C. Fram hjá hitanum varð ekki gengið, þrátt fyrir hina á- gætu loftræstingu skipsins. En hitinn þjáði mig aldrei. Eg hag- að klæðaburði mínum í samræmi við umhverfið, enda hefi ég orðið að beygja mig fyrir því alllanga | ævi, og gefist það vel. Eg kynntist allmörgum íslend- ingum körlum og konum, og öllum að ágætum. Eg var þarna í umsjá erlendra karla og kvenna, sem mér geðjaðist mjö,g vel að fyrir kurteisi þeirra, regluspmi og starfs hæfni. Eg hugsa því til þessa fólks með hlýju og þakklæti, þótt ég ætti þess ekki kost að kynnast því nema yfir múra málleysisins. En vissulega var skipið gamalt. Það er 26 ára, — byggt fyrir Rússa í Amsterdam 1939—40, slapp með naumindum til Rússlands áður en Þjóðverjar brutust inn í Holland. En það var einkum tvennt. .sfiu- vakti athygli niína. Hið fyrra var hvéi-su hver kimi þess virtisf hag- anlega nýttur. En í því efni verð ég að játa mig orðinn á eftir tím- anum. Eg hefi enn 1 heiðri spar- semi og nýtni, hvar sem ég sé hana meðan ég sé ekki brydda á níðingshætti í skjóli þess. En hans varð ég hvergi var þar, en hefi stundum séð honum skjóta upp bak við takmarkalaust óhóf. Hið síðara var viðhald skips ins og öll umgengni. í því efni sá ég ekkert, sem ekki var til fyllstu sæmdar og hefði heilshug ar kosið, að hig sama mætti segja um hinn íslenzka skipastðl. ■ . Eg efa mjög að það verði sagt af fullum heilindum um allar þær líslenzku fleytur, sem fyrir augu | bera innan hafnargarða Reykjavík hljóðfall ágætrar hljómsveitar, er skipið lagði til. Og loks má benda á, að á skipinu var íslenzkt bóka- safn, sem átti yfir að ráða 230 bind um. Voru þar margar góðar bækur, enda var óspart leitað þangað. Þegar ég hefi verið ag virða fyr ir mér þann bókmenntaþátt, sem um okkur hefur skapazt og þá um leið um ferðina í heild, fer mér eins og smalamanninum þeg- ar hann sá á eftir rassgarnarenda merarinnar ofan í Þorkel hák, „ég undraðist . ■ . Eg undraðist þá ótrúlegu andúð í garð ferðalagsins, sem birtist í því sem að framan er skráð, og er þó ekki enn full- talið, því Morgunblaðið segir 2. nóv.: „Loks kom fregn um að lúsagangur væri um borð.“ Þetta er borið til baka í sömu grein og mó því ætla að blaðamaðurinn hafi innt af höndum hið ágæta starf að leita okkur lúsá. Svo mikilsvert heilbrigðisvottorð hefur varla ver- ið gefið út í bláinn. En það undrar mig líka. fyrst allar þessar ófrægingarsögur voru af okkur sagðar, hvers vegna var þagað yfir því, sem betur mátti fara- Tímitin segir 2. nóv: „Toílþjónar komu unt borð snemma morguns, og áð lokinni skoðun selflutti Akra borgin farþegana í tveimur hópum. Höfðu flestir gífurlegan farangur meðferðis • . . “ Vísir segir s. d. „Mannfjöldinn á hafnarbakkanum var mikill þegar Akraborgin lagðist að og i land gengu farþegar hlaðnir pökkum o; pinklum, því mikið var keypt . . .' Á kaupmennskuna hefur áðu: verið drepið eftir blöðunum, en i þáð minnast blöðin ekki einu orði að nokkurs hafi orðið vart í far angrl okkar, sem á einn eða ann- an hátt snerti þann þátt íslenzkrar löggjafar, sem gengur undir hei! inu tollskrá. Áætlað var, að töskur og bögglar farþeganna mundu lítið fyrir neðan tvö þúsund. Þessa sögu læt ég með innkaupsverði. Hitt er víst, að tollskoðuninni var lokið á furðulega skömmum tíma. Sást þó ekki votta fyrir svita á tollþjónunum þegar ég fór í land. Blöðin hefðu varla þagað yfir því, ef við hefðum gerzt sek í þessu efni. Þetta sýnir, — þrátt fyrir lýsnar og drykkjuskapinn, — að okkur er ekki alls varnað í sið- gæði, eða liggur þetta sakleysi að einhverju leyti í þjóðarsiðum? Athugasemd Þá liggur í augum uppi að Guðmundur Jósafatsson hefur verið í Baltika-ferðinni. Er ánægju legt þegar fólk getur lyft sér þannig upp með ferðalögum til hlýrri landa. Tíminn var svo heppinn að geta komið blaða- manni með í þessa sögufrægu ferð og var löngum fyrstur með ferða lýsingar. Tíminn sér ekki /ástæðu til að taka aftur neitt af því sem í þessum ferðalýsingum stóð. Þær leiðréttu stórar sögur, sem gengu um ferðina áður en nokkuð hafði verið skrifað um hana, og það getur t.d. ekki talizt skoðun blaðamanns, þótt hann lýsi fyrir- framskoðunum farþega á rúss- neskri tollgæzlu. Það er einungis góð blaðamennska að þegja ekki ýfir þvj sem talað er og haft um hönd í svona ferðalögum. Og blöð eru enn frjáls að því að skipa blaðamönnum sínum að segja frá, hvað svo sem einstaka manni kann að finnast um það frelsi. Ritstjóri. MINNING Ohfar Gui/énssoBi Bæ í Hrútafirði i ur. ■ En „jafnan er hálfsögð sagan | j ef einn segir: „Þó þau hjón væru I saman um söguna þ. e. þau segðu hana bæði, sannaðist þar vel að j „maður og kona eru eitt“. Þeim j kom vel saman um það sem áfátt j var. Þess, sem vel var um veru okk j ar í skipinu, var að litlu getið. Þau j gleymdu því, að viö áttum kost á kvikmyndum flesta dagana, sem við dvöldum þar, — nokkrum þeirra ágætum. Kvöldvökur voru hafðar þar allmörg kvöld og var þar ýmislegt til skemmtunar, þó söngur Karlakórs Reykjavíkur bæri þar tvímælalaust hæst. Hann söng 6 sinnum fyrir farþegana, alltaf við óblandna hrifningu þeirra er á hlýddu. Þess varð ekki vart á Baltika, að þeir félagar færu út af laginu þó það heyrðist til Rvíkur. Tveir kvartettar úr kórnum skemmtu, og áreiðanlega undantekningar ljtið mjög þakklát- um áheyrendum. Nokkur fræðsluer indi voru flutt sagnfræðileg og tengd þeim þjóðum, sem við heim- sóttum, stórfróðleg og prýðilega ■ flutt. Lesnir voru fyrir áheyrend um valdir kaflar úr ágætum ritum, sem mjög skemmtilega eru tengdir j einum þætti ferðarinnar. Öllum kvöldvökunum lauk með dansi við í dag fer fram, að Prestbakka' í Hrútafirði, jarðarför Ólafs Guð- jónssonar, bónda að Bæ í sömu sveit, en hann lézt í Landsspítal- anum 24. jan. s.l. Ólafur var Ifæddur í Heydal 1 Hrútalfirði 18. sept. 1901. Foreldrar hans voru: Guðjón Ólafsson, bóndi þar og kona hans Ingibjörg Sæmunds dóttir frá Hrafnadal Lýðssonar. Ólafur faðir Guðjóns bjó á Litlu-Hvalsá í Hrútafirði, og víð- ar í sömu sveit, hann var Ólúfs- son Bjarnasonar í Fróðarkoti, Snæfellsnesi. Ólafur ólst upp i föðurhúsum til fullorðinsára, og dvaldi í Hey dal til ársins 1923, en það ár fluttist hann með foreldrum sín- um að Miðhúsum í sömu sveit. Árið 1938 tók hann við búi í Mið húsum, er faðir hans lét af bú- skap en var í raun og veru búinn að reka þar búskap í allmörg ár í nafni föður sjns, en hann átti við mikla vanheilsu að stríða á seinni hluta ævi sinnar. í Mið- húsum bjó Ólafur til ársins 1946, að hann ásamt bróður 6Ínum, Benóný, keypti jörðina Bæ í Hrútafirði og bjó >ar til dauða- dags. Þau voru mörg Heydalssystkin in og var Ólafur með þeim eldri, það er því ekki ólíklegt að hann allt frá bernsku hafi vanizt tölu- verðri vinnu. Jörðin var afskekkt og því erfitt um alla aðdrætti og heimilið stór*. En með samstilltu átaki fjölskyldunnar komst allt vel af. Ekki naut Ólafur neinnar skóla göngu nema takmarkaðrar barna Framhald á bls. 13.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.