Tíminn - 19.02.1967, Blaðsíða 1

Mtwm
BLAÐ II
BÞG-Reykjavík, laugarday.
Heldur Indira velii?
Um síðustu helgi lá Indira
Gandhi, forsætosráðherra Ind-
lands á sjúkráhúsi eftir að
hnullungssteini hafði verið kast
að í andlit hennar á framboðs-
fundi. Seinni hluta næstu viku
verður sennilega úr þvi skorið,
hwrt líta megi á þennan atburð
sem endanlegt kveðjutákn af
hálfu indversku þjóðarinnar,
Enda þótt nær vist sé talið, að
Kongress-flokkurinn, núverandi
stjórnarflokkur halrii meiri-
hluta i indverska þinginu eftir
kosningarnar, sem hófust á mið-
vikudag, er ekki eins víst, að
lndira Gandlhi sitji áfram í stóli
forsætisráðíherra.
' Kosningar munu standa yfir
í heila viku og má varla rninna
vera, þegar stærsta lýðveidi
heims kýs sér stjórn. Tuttugu
ár eru síðan Indland varð lýð-
veldi. 250 milljónir manna hifa
kosningarétt og margar milljón
ir manna ganga nú í fyrsta sinn
að kjörborðinu. Um helmingur
kosningabærra manna er inn-
an við 35 ára aldur. Indland
Íiptist í 17 sambandsríki með
gin þingum og er talið, að
stjórnarflokkurinn undir for-
ystu Indira Gandhi muni tapa
meirihluta í nokkrum þeirra,
enda þótt meirihluti haldist á
þjóðþinginu. Á miðvikudag
hófst kosning í átta samba.nds-
ríkjanna, en ekki er búizt við,
að fyrstu atkvæðatölur fari að
berast fyrr en á þriðjudag. Kosn
ingabaráttan hefur að þessu
sinni verið óvenjulega hörð og
illskeytt og hefur Indira sjálf
ekki farið varhluta af hita kosn-
ingabaráttunnar.
Aðalst j órnarandstöðuf lokk-
arnir eru tveir, báðir hægrisinn-
aðir. Swatantra-flokkurinn er
fylgjandi einkaframtaki í við-
skiptalífinu og Jan-Sangh-
flokkurinn byggir á erfð Hind-
úa-trúarinnar. Þá má ekki
gleyma kommúnistaflokknum,
og hlaut rétt tæp 10% atkvæða
í síðustu kosningum. Kongxess-
flokkurinn situr á þingi með
44,72% atkvæða að baki sér.
Kjörnir verða nú 520 þingmenn
í neðri deild þjóðþingsins og
3563 þingmenn í sambandsríkj-
unum eða fylkjunum. Kosninga
aldurinn á Indlandi er 21 ár.
Indira Gandhi er rétt fimmtug
að aldri. Aðalkeppinautur henn
ar er vafalaust Morari Desai,
sem einnig keppti við hana um
forsætisráðherraembættið, eftir
lát Shastri.
En það er víðar kosninga-
skjálfti í mönnum en á índ-
landi. Gaulleistar og kommún-
istar eru þegar farnir af stað
í Frakklandi, en þar verða
kosningar í tvennu lagi, 6. og
12. marz næst komandi. De
Gaulle er að grafa upp stríðsöx-
ina og hvetur nú sína menn til
dáða. Andre Bord, innanríkis-
ráðherra Frakka skýrði frá því
á miðvikudag, að hvor þessara
2jp flokka myndi bjóða fram
470 menn, en alls berjast 2244
frambjóðendur um 465 sæti
þjóðþingsins. Flokbur Francois
Mitterrands hefur útnefnt 416
frambjóðendur, en flokkur Jean
Lecanuets 351 frambjóðenda.
Báðir eru þetta vinstri floickar.
Athygli vekur, að Jacques
Soustelle, fyrrverandi ráðhmra
en nú landflótta, hefur lýst því
yfir með ræðu á segulbandi,
sem kynnt hefur verið á biaða-
mapnafundi í París, að hann
muni bjóða sig fram fyrir Lyon
í kosningunum.
Handtökuskipun vofir yfir
Soustelle, jafnskjótt og hann
stígur fæti á franska grund, en
lögreglan leitar hans vegna
gruns um þátttöku hans i sain-
særi gegn frönsku stjórninni á
meðan Alsír-deilan stóð sem
hæst. Soustelle studdi de Gaule
á sínum tíma, en vinslit urðu
vegna Alsír-málsins.
Á miðvikudag voru svo þing-
kosningar í Hollandi, eftir leið-
inlega kosningabaráttu, og setti
óánægja með hið litlausa kosn-
ingaform mark sitt á þá baráttu.
24 stjórnmálaflokkar kepptu um
150 sæti í neðri deild þingsins.
Stærri flokkarnir 11 byggðu
kosningabaráttuna eingöngu á
ýmsum innanlandsdeilumálum,
svo sem skattamálum.
Eins og við var búizt unnu
smáflokkarnir míkið á í kosning
unum, en stærstu flokkarnir
tveir, Kaþólski flokkurinn og
Jafnaðarmannaflokkurinn töp-
uðu fylgi. Sá fyrmefndi tapaði
8 af 50 þingsætum, en sá síð
arnefndi 6 af 43. Nýr ílokkur
D—66 vann mikinn sigur, fékk
7 þingmenn kjörna. D stendur
fyrir orðið demókrat, þ. e. lýð-
ræði, en 66 er fyrir 1966 og
merkir stoínunarár flokksins.
Bændaflokkurinn vann einnig
mjög á, hafði 3 menn á þingi,
en fékk nú 7 þingmenn kjöma.
Til þessa hefur starfsstjórn
farið með völdin og heldur
þeim, þar til ný stjórn verður
mynduð, en síðasti forsætisráð
herra var J. Ziljstra.
Sigurvegarinn í kosningunum,
flokkurinn D-66 hafði umbætur
á kosningalöggjöfinni á stefnu-
skrá sinni. Hann er aðallega
studdur af menntamönnum
landsins.
Mikill innanlandságreiningur
er í Hollandi og hafia kaþólikk
ar og jafnaðarmenn deilt mjög
sín í milli. Ríkir þv: enn mikil
óvissa um myndun nýrrar
stjórnar og allt útlit fyrir, að
starfsstjórnin sitji enn um
sinn.
Or3 og athafnir
Fyrir liggur leyniáætlun, sem
leitt getur til friðar í Vietnam,
jafnvel einhverra næstu daga.
Eittlhvað á þessa lt'; mælti Wil-
son, forsætisráðherra Breta, er
hann á þriðjudag gerði brezka
þinginu grein fyrir viðræðum
sinum og Kosygin. forsætisráð-
herra Sovétríkjanna. En þar
sem hér var um að ræða leyni
áætlun fengum við auðvitað
ekki frekar en brezku þingmenn
irnir að vita neitt um, í hverju
hún væri fólgin. Þótti mörgum
hraustlega mælt af Wilson, sér-
staklega þegar haft er í huga,
að í hinni sameiginlegu yfir
lýsingu þeirra um viðræður
kom greinilega fram mikill skoð
anaágreiningur varðandi Viet-
nam og full staðfesting á þeirii
skoðun stjórnm.fréttarit/ara að
ekki myndi sá árangur nást í
viðræðum þeirra .itn þetta mál,
sem menn nöfðu þó vonað.
Kosygin hafði lýst þvi yfir, að
stjórn hans liti eins á og Hanoi-
stjórn, að ekki væru friðarvið
ræður hugsanlegar, nema Banda
ríkjamenn ..ættu alveg loftárás-
um og öðrum hernaðaraðgerð-
um gegn Norður-Vietnam. Því
voru vonir manna meiri um að
friðarviðræður tækjust, um sið-
ustu helgi, að þá stóð enn
vopnahlé í Vietnaro og Banda-
ríkjamenn hófu ekki þegar í
stað árásir, er þvi lauk. En svo
kom reiðarslagið á þriðjudag.
Staðfesting fékkst á því, að loft-
árásir væru hafnar og hafði þá
Kosygin rétt komið sér fyrir í
Kreml, eftir heimsóknina í
Bretlandi. Ekki liggja alveg á
hreinu ástæður Bandaríkja-
manna yfir þessum nýju árás-
um, sem voru hafnar gegn heit-
ustu vonum allra, sem vilja frið
í Vietnam. Utanríkisráðuneytið
gaf að vísu upp þá ástæðu, að
herflutningar af hálfu Norður-
Vietnama hefðu verið svo mikl-
ir meðan á vopnalhléinu stóð, að
Bandaríkjamenn hafi ekki átt
annan kost. Áður hafði hins
vegar verið gefin sú skýring,
að árásirnar hefðu ekki verið
hafnar þegar eftir vopnahlé,
vegna þess, að Kosygin var þá
enn í Bretlandi og hefði verið
beðið, þar til hann færi heim.
Er þá varla nema von, að sum-
ir hafi óskað þess, að Kosygin
hefði orðið t.d. veðurtepptur
nokkurn tíma, þar sem mögu-
leikarnir á friðarviðræðum
stóðu svo glöggt, að sögn Wil-
sons.
En hvað um það, því miður
virðast orð Wilsons ekki ætla
að verða áhrýnisorð, enda þótt
hver þjóðarleiðtoginn á fætur
öðrum hafi lýst sig fúsan til að
mið’la málum og jafnvel fara
til Hanoi, ef siiks yrði óskað.
Og oft hefur Johnson lýst því
yfir, að hann væri fús til að
ræða við hvern sem er, hvar
sem er og hvenær sem er, um
frið í Vietnam. Þeir, sem efast
um heilan hug á bak við þessi
ummæli, fannst það vatn á
myllu sína, að Bandaríkjamenn
hófu loftárásir á ný. Fyrir sitt
leiti hefur Hanoi-stjórnin lýst
því yfir, að þá fyrst séu mdgu-
leikar á friðarviðræðum, er
Bandaríkjamenn hafi látið af
öllum hernaðaraðgerðum gegn
Norður-Vietnam. En þótt Wil-
son hafi sagt, að hann efaðist
ekki um heilindi beggja aðila i
friðartali þeirra, er staðreyndin
því miður sú, að hvorugur aöili
tekur yfirlýsingar hins alvar-
lega og vill ekki trúa nema á
sé tekið. Það er langur vegur
milli orða og athaifna.
Fyrsti fundurinn
En mörg spjót standa á Wilson,
forsætisráðherra Breta þessa
dagana. Á þriðjudagskvöld fór
hann ásamt utanríkisráðherra
sínum George Brown í heim-
sókn til Þýzkalands til viðræðna
við Kiesinger, kanslara Vestur-
Þýzkalands. Á miðvikudag voru
fyrstu umræðufundir haldnir,
en Wilson og Kiesinger hafa
ekki hitzt síðan sá síðarnefndi
varð kanslari í desember síð-
asta ár. Aðalumræðuefnið var
að sjálfsögðu möguleikarnir á
aðils Breta að Efnahagsbanda-
lagi Evrópu og afstaða Vestur-
Þjóðverja til aðildiar Bretlands.
sÁ fimmtudag gerði Wilson
þinginu grein fyrir viðræðunum
og sagði þær hafa verið mjög
jákvæðar og hinu sama lýsti
Kiesinger yfir á blaðamanna-
fundi á föstudag. Wilson sagði,
að Vestur-Þjóðverjar styddu að-
iLd Breta fulls hugar, en marg
ir stjórnmálafréttaritarar eru
þó ekki eins vissir í þeirri sök.
Segja þeir Vestur-Þjóðverja
enn sigla milli skers og báru,
styðja aðild Breta á yfirborð-
inu, en jafnframt taka til ýtar-
legrar athugunar rök Frakka
gegn aðild Breta.
Framhald á bls. 23.
Fáar fregnir hafa vakið meiri óbugnað en liinar ægilegu loftárásir Bandaríkjamanna á svæðið, sem
kallað hefur verið járnþríhymingurinn í Victnam. Þúsundir manna voru neyddir til að yfirgefa
heimkj’nni sín, sein síðan var gereytt í vítislogum eldsprengja. Takmarkið var að skilja eftir
sviðna jörð. Á myndinni sést bandarískur hermaður fylgja nokkru af þessu ógæfusama fólki í flótta
mannabúðir. Aðallcga var um konur og börn að ræða. Mennirnir urðu eftir á vígvellinum.