Alþýðublaðið - 05.09.1984, Blaðsíða 4

Útgefandi: Blað h.f.
Stjórnmálaritstjóri og ábm.: Guómundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvík, 3. hæð.
Sími:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Miðvikudagur 5. september 1984 Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
alþýðu-
EnnúLM
Áskriftarsíminn
er 81866
Baldvin Jónsson skrifar;_
Hugleiðing
um orku-
sölu til ísal
Það hefur nokkuð botið á því að
mönnum þykir lítt ganga með við-
ræður þær, sem nú hafa staðið yfir
um rúmlega árs skeið við ísal, um
hækkuð orkuverð m.m. Það má vel
vera að of litlar upplýsingar hafi
verið gefnar um gang mála, og því
fari menn að gera sér í hugarlund að
erfitt sé að sækja málið á hendur
hinum erlendu aðilum, en sannleik-
urinn er sá, að hér er um nokkuð
flókið mál að ræða og viðamikið og
alls ekki æskilegt að umræður og
deilur séu um það i fjölmiðlum á
meðan það er á viðræðustigi. Ég tel
þó að það sé til bóta aö lýsa því,
hvernig staðið er að málinu og
hverjir séu að vinna að því og mun
ég því með nokkrum linum reyna að
lýsa þessu.
Upphaflegi orku-
sölusamningurinn
Orkusölusamningurinn við ísal
var gerður fyrir tæpum 20 árum, og
var þetta viðamesti samningur sem
gerður var um orkusölu við Lands-
virkjun. Samningurinn var gerður
til 25 ára og fyrstu árin var verðið
ákveðið 3 mills. Við samningsgerð-
ina aðstoðuðu innlendir og erlendir
sérfræðingar, og var verðið miðað
við verð á alþjóðamarkaði. Fram-
boð var þá töluvert á raforku og
ýmis fríðindi boðin til að fá hin
stóru iðnfyrirtæki til að fjárfesta í
iðnverum.
Formannapakkinn er næsta
hermdargjöf stjórnarinnar tii
almennings. Er búist við litl-
um dýrðum er umbúöirnar
verða rifnar utan af pakkanu.
Á þessum tíma var kjarnorkan
að ryðja sér til rúms, til framleiðslu
á raforku, og töldu margir að þetta
myndi verða framtíðarlausnin í
þessum efnum og jafnframt sú
ódýrasta.
Mikill áhugi var hér á landi að
reisa stórvirkjun við Búrfell og með
samningnum við ísal var þetta gert
mögulegt, því að án hans hefði
þetta orkuver verið of stórt fyrir
innlendan markað og án hans hefði
ekki fengist hagstætt lán til fram-
kvæmdanna.
Þá má geta þess að tekjur af þess-
ari orkusölu greiddu virkjunar-
kostnað ásamt línum, a.m.k. hlut-
fallslega við notkunina.
Ekki var þá séð fyrir hina svo-
kölluðu olíukreppu né óðaverð-
bólgu þá er henni fylgdi, sem byrj-
aði á áttunda áratugnum og sem
setti efnahagslíf okkar úr skorðum.
Orkusölusamningurinn varð því
ekki eins hagstæður og upphaflega
var áætlað, og á miðjum þeim ára-
tug var þess farið á leit, að hann yrði
leiðréttur. Viðsemjendur okkar féll-
ust á viðræður um endurskoðun og
1975 fékkst þá sú breyting á samn-
ingnum, að verðið skyldi hækka
eftir ákveðnum reglum, m.a. með
hliðsjón af álverði. Varð það til þess
að verðið hækkaði upp í 6,5 mills
eða um rúmlega 100%.
Bráðabirgða-
samkomulagið
ið fram á endurskoðun á samningn-
um af okkar hálfu, og á síðasta ári
lauk þeim viðræðum með bráða-
birgðasamkomulagi, þar sem verð-
ið var hækkað í 9,5 mills og jafn-
framt ákveðið að viðræður héldu
áfram til frekari endurskoðunar.
Forsendur samkomulagsins um
áframhaldandi viðræður byggjast á
eftirfarandi meginatriðum:
1. Taka skal mið af orkuverði til ál-
Baldvin Jónsson, formaður við-
rœðunefndar Landsvirkjunar í
orkusöluviðrœðunum við ísal.
iðnaðar í Evrópu og Ameríku.
2. Taka skal tillit til samkeppnisað-
stöðu álframleiðslu á íslandi.
3. Semja skal um nýja verðbreyt-
ingaformúlu.
4. Semja skal um stækkun álversins
í Straumsvík um tvo kerskála
sem svarar til 80.000 tonna aukn-
ingu í framleiðslugetu bræðsl-
unnar.
5. Semja skal um samningstíma og
endurskoðun.
Að framangreindu bráðabirgða-
samkomulagi stóð nefnd skipuð af
ríkisstjórninni, undir forsæti dr.
Jóhannesar Nordal, en í nefndinni
með honum eru þeir dr. Gunnar G.
Schram, alþingismaður, og Guð-
mundur G. Þórarinsson, verkfræð-
ingur.
Samkvæmt lögum um Lands-
virkjun skal stjórn hennar vera með
í ráðum þegar um orkusölu er að
ræða, og því kaus hún þrjá stjórn-
armenn til að taka þátt í þeim þætti
viðræðnanna. Stjórnarmenn þessir
eru Birgir ísl. Gunnarsson, alþing-
ismaður, Böðvar Bragason, sýslu-
maður, og undirritaður, sem var
kosinn formaður þessarar nefndar.
Nefndirnar hafa haldið allmarga
fundi saman, en þegar fundir eru
með okkar viðsemjendum skipt-
umst við Landsvirkjunarmenn á að
sitja þá fundi.
Sérfræðingavinna
Mikil vinna hefur verið innt af
hendi undanfarna mánuði í gagna-
og upplýsingasöfnun, og hafa
nefndarmenn notið aðstoðar ým-
issa sérfræðinga. Fyrst skal telja
verkfræðingadeildLandsvirkjunar,
sem m.a. er áskrifandi að ritum um
þetta efni sem gefið er út af Chase
Econometrics. Tveir erlendir sér-
fræðingar hafa starfað með nefnd-
inni, Robert Adams, sem er banda-
rískur, en hinn er breskur, James F.
King að nafni.
Viðsemjendur okkar hafa einnig
haft sína sérfræðinga og lagt fram
sín gögn, og auðvitað komu fram
skiptar skoðanir hvernig meta skuli
þessi gögn, en á undanförnum
fundum hefur verið reynt að
minnka þennan mun og að komast
að samkomulagi um ágreinings-
atriðin.
Lokastig umræðna
Framangreind atriði eru nú á
lokastigi umræðna og ætti ekki að
vera langt í það, að sjá fyrir endann
á þeim.
Hér hefur ekki verið skýrt frá
einstökum atriðum, og hafa nefnd-
armenn metið það svo, að á þessu
viðræðustigi sé það heppilegast að
skýra ekki frá þeim opinberlega.
Umræðurnar hafa farið fram af
meiri hreinskilni og opnum huga,
þar sem báðir aðilar hafa getað
treyst því, að ekki sé rokið i fjöl-
miðla með umræðuefnið, og er
þetta því vænlegra til árangurs.
Baldvin Jónsson
Um átta árum síðar var aftur far-
MOLAR
Gamall siður
endurvakinn
Margir minnast eflaust enn þeirra
tíma, þegar öll sveitin gat hlerað
samtöl. Margar skemmtilegar
sögur hafa spunnist um það og
skulu þær ekki tíundaðar hér.
Finnst eflaust mörgurri eftirsjá í
að þessi skemmtun skuli aflögð í
flestum héruðum landsins. En nú
hefur Póstur og sími ákveðið að
bæta úr þessu hallærisástandi. Nú
bjóða þeir fólki að hlera samtöl,
og það ekki af lakari gerðinni.
Þeir eru ekki að bjóða uppá hlust-
un áþaðþegar Jón bóndi á Þúfu
pantár sæðingu fyrir hana Auð-
humlu. Nei, nú á öld geimferða
dugir ekkert minna en að sperra
upp eyrun og hlusta á samtöl
geimfara við stjórnstöð á jörðu.
Með því að hringja í síma
90-1-900-410-6272 geta símnot-
endur á íslandi fylgst með samtöl-
um áhafnarinnar í bandarísku
geimferjunni Discovery við
stjórnstöð. En það er betra að
hafa hraðann á því áætlað er að
geimferjan Iendi miðvikudaginn
5. september.
Drukkinn simpasi.
I stutta stund skruppu eigendur
simpansapa burt og skildu apann
einan eftir í íbúðinni. Apinn gerði
sér þá lítið fyrir og þambaði einn
pela af vodka og tvær bjórflösk-
ur. Sem vonlegt er varð hann harla
hress. Hann henti sér út um lok-
aðan glugga, réðst á nágrannann
og beit hann í stórutána og leitaði
á lögreglukonu, sem var að reyna
að róa hann niður. Hún slapp með
smá skrámur undan faðmlögun-
um.
•
Söngvari í fangelsi.
Sænski söngvarinn Joakim Thá-
ström, sem Islendingar kynntust í
Laugardalshöll á listahátíð í sum-
ar, þar sem hann söng með
sænsku hljómsveitinni Imperiet,
hefur neitað að gegna herþjón-
ustu og verður honum því stungið
í steininn. Þeir sem vilja mótmæla
þessari meðferð á Joakim geta
skrifað sænsku stjórninni.
•
Endurtekning
91 ári seinna.
Árið 1893 héldu lítið þekktir er-
lendir málarar sýningu í Kaup-
mannahöfn. Það voru þeir von
Gogh, sem sýndi 29 málverk og
Gauguin sem sýndi 51 málverk,
tíu þeirra hafði hann nýlokið við
að mála á Tahiti. Nú 91 ári seinna
ætlar galleríið Ordrupsgaard,
steinsnar utan við Kaupmanna-
höfn að sýna hversu frábær sýn-
ing þetta var. Þeir hafa nú fengið
flestar myndirnar lánaðar og ætla
að endurtaka sýninguna. Það er
listasöguprófessorinn Merete
Bodelsen, sem hefur annast allan
undirbúning. Þetta hefur ekki
gengið erfiðleikalaust fyrir sig,
því það er enginn hægðarleikur
að safna saman verkum úr hinni
og þessari áttinni. Það hefur samt
tekist með tveim undantekning-
um, en tvö verk reyndust ómögu-
legt að fá lánuð, annað þeirra var
í Köln og hitt í Moskvu. Árið 1893
seldist engin af myndum van
Gogh, þó verðið væri í kringum
800 íslenskar krónur en tvö af
verkum Gauguin seldust, enda
var hann af dönsku bergi brotinn.
Sýningin núna mun kosta dálag-
legan skilding. Er það almenn
skoðun að ódýrara hefði verið að
kaupa allar myndirnar fyrir 91
ári, en leigja þær nú.