Alþýðublaðið - 05.09.1984, Blaðsíða 1

Formannapakkinn
til umfjöllunar
Verkfall opinberra starfsmanna:_
„Kröfur BSRB leiða
ekki af sér verðbólgu“
— sagði Haraldur Steinþórsson, framkvœmda-
stjóri BSRB í viðtali við Alþýðublaðið
Tillögur formanna stjórnar-
fiokkanna, Steingríms Hermanns-
sonar og Þorsteins Pálssonar,
munu nú að mestu fyrirliggjandi
eftir tíð fundahöld þeirra síðustu
vikur. Formannaviðræðurnar sner-
ust um hönnun nýs stjórnarsátt-
mála að sögn sjálfstæðismanna, en
framsóknarmenn vildu ekki taka
svo djúpt í árinni og sögðu á ferð-
inni aðeins hefðbundna endurskoð-
un og framtíðarvangaveltur tveggja
samstarfsflokka í ríkisstjórn.
Lítið hefur bitastætt frést af nið-
urstöðum formannanna, en tillögur
þeirra eru nú til umfjöllunar í þing-
fiokkum Framsóknarfiokksins og
Sjálfstæðisflokksins.
Heyrst hefur þó að Steingrímur
Hermannsson hafi verið liðlegur
hvað varðar tillögur Sjálfstæðis-
fiokksins um ákveðnar kerfisbreyt-
ingar á Framkvæmdastofnun og
landbúnaðarmálum. Er jafnvel tal-
ið að ýmsum framsóknarmönnum
þyki nóg um samstarfsvilja Stein-
gríms og áhuga hans á því að halda
þessari ríkisstjórn saman undir
hans forsæti.
Það kemur þó allt á daginn, eftir
að þingfiokkarnir hafa farið hönd-
um um formannapakkann.
Nú þegar, áður en tillögurnar
hafa verið gerðar opinberar, eru
stjórnarfiokkarnir farnir að leggja
mismunandi mat á innihald þeirra.
Sjónvarpsáhorfendur heyrðu í
sjónvarpsfréttum í gærkvöldi
nokkur gullkorn frá forsætisráð-
herra, en í fréttum í dagskrárlok,
síðar um kvöldið þá komu athuga-
semdir og leiðréttingar frá Friðrik
Sóphussyni við orð forsætisráð-
herra. Það verður því ekki annað
séð fyrirfram, en að stjórnarfiokk-
arnir leggi dálítið mismunandi mat
á innihald formannapakkans.
Talið er, að tillögurnar komi
fram í dagljósið í þessari viku, ef
þingfiokkarnir kyngja þeim. Álitið
er þó að fyrirstaða kunni að vera
nokkur meðal einstakra þing-
manna, sérstaklega í Framsóknar-
fiokknum. Af viðbrögðum nokk-
urra þingmanna framsóknar að
dæma, eftir ákvörðun um vaxta-
frelsið, er ljóst að ákveðnir þing-
menn framsóknar eru ekkert alltof
ánægðir með samkrullið við íhald-
ið í þessu stjórnarsamstarfi. Spurn-
ingin er hins vegar um vægi þessa
óánægjuhóps í Framsóknarfiokkn-
um þegar til kastanna kemur. Yfir-
leitt hafa þingmenn framsóknar
kyngt flestu því viðstöðulítið er frá
forsætisráðherra og formanni
fiokksins hefur komið.
I Alþýðublaðinu í gær greindum
við frá sainþykkt þingflokks Al-
þýðuflokksins, þar sem varað er við
að tengja raforkuverð til Alusuisse
álverði, en slík hugmynd mun nú
vera rædd af samninganefndinni ís-
lensku og fulltrúum Alusuisse.
í viðvörun Alþýðufiokksins segir
orðrétt: „Þingfiokkurinn varar við
því að tengja raforkuverðið álverði
þannig að sveifium í verði á áli,
verði veitt með fullum þunga inn í
íslenskt efnahagslíf.“
í fréttum sjónvarpsins í fyrradag
kom fram að skráð álverð í London
færi nú lækkandi. Þessi tíðindi
renna mjög stoðum undir þá skoð-
un að slíkir samningar, sem nú virð-
ast vera í bígerð, séu algjört glap-
ræði og til þess eins að gera íslenskt
efnahagslíf háð alþjóðlegum verð-
Fundur stjórnar og samninga-
nefndar BSRB, samþykkti á sam-
eiginlegum fundi sl. mánudag að
boða til verkfalls frá og með 19.
september.
Ríkissáttasemjara er skylt að
leggja fram sáttatillögu fyrir 14.
september og getur hann jafnframt
frestað verkfallinu um 15 daga.
Verði sáttatillögunni hafnað í alls-
herjaratkvæðagreiðslu, sem verður
að fara fram á tímabilinu, þá skell-
ur verkfall á í byrjun október. Ef
þátttaka í atkvæðagreiðslunni er
undir 50°/o telst tillagan samþykkt.
En þó svo að sáttasemjari komi
með tillögu, sem meðlimir BSRB
gætu sætt sig við, er allt eins viðbú-
ið að fjármálaráðherra vilji ekki
ganga að þeim kosti og hafni tillög-
unni.
Allt útlit er því fyrir að verkfallið
komi til framkvæmda 4. október.
Mun það ná til 12.000 ríkisstarfs-
manna og fylgi starfsmenn bæjar-
og sveitarfélaga á eftir, bætast 6.000
manns í verkfallshópinn.
Jón Baldvin
Hannibalsson í
A Iþýðublaðsviðtali
sveiflum, sem auðveldlega má kom-
ast hjá, ef rétt er á spilunum haldið.
Við höfðum samband við Jón
Baldvin Hannibalsson og báðum
hann að gera nánari grein fyrir sam-
þykkt Alþýðufiokksins.
Jón sagði að grundvallarreglurn-
ar, sem þingfiokkurinn hefði árétt-
að í samþykkt sinni, hefðu upphaf-
lega verið settar fram í grunnsamn-
ingnum við Alusuisse árið 1966.
„Þessar reglur voru að okkar
mati mjög skynsamlegar, fyrst og
fremst vegna þess að fyrirtækið er
Haraldur Steinþórsson, fram-
kvæmdastjóri BSRB, sagði í viðtali
við Alþýðublaðið, að það hefði ver-
ið mikil samstaða í stjórn og 10
manna samninganefnd BSRB, um
að boða til verkfalls. „Við vorum
einhuga í afstöðu okkar til upp-
sagnar samninganna og sama er
hægt að segja um afstöðu okkar til
verkfallsboðunarinnar"
Við bárum það undir hann hvort
hann væri jafn öruggur um að fé-
lagar í BSRB væru tilbúnir að fara
í verkfall núna.
Haraldur sagðist ekki vilja spá í
það á þessu stigi málsins, hinsvegar
sagði hann að sér fyndist vera mikill
hugur í fólki almennt. Hvort félags-
menn í BSRB væru tilbúnir í verk-
fallsaðgerðir kæmi í ljós þegar talið
væri upp úr kössunum.
Það er yfirkjörstjórn BSRB, sem
sér um allsherjaratkvæðagreiðsl-
una og er farið á vinnustaðina. Har-
aldur óttaðist því ekki að þátttaka
yrði undir 50%. Undanfarið þegar
slíkar atkvæðagreiðslur háfa farið
London
að fullu í eigu útlendinga og ræður
það öllu hvað varðar aðföng, mark-
að,sölu og verð.
Við vitum af reynslu að áliðnað-
urinn hefur gengið gegnum miklar
sveiflur, bæði af magni og verði.
Okkar hagnaður af þessu sam-
komulagi var því tvíþættur. í fyrsta
lagi gátum við selt orku á stöðugu
verði án tillits til álverðsins, auk
þess sem fyrirtækið skuldbatt sig til
að kaupa ákveðið magn af orku, þó
framleiðslan drægist saman. í öðru
lagi var fyrirkomulagið í skattamál-
unum, en ákveðið var að tengja
skattgreiðslur við framleiðslugjald,
sem er stöðugra en ef miðað væri
við hlutfall af nettó hagnaði.
Þetta var mjög rökrétt í ljósi þess
að íslendingar höfðu ekki yfirráð
yfir fyrirtækinu og þannig var ís-
lensku efnahagslífi forðað frá því
fram hefur þátttaka verið um 80%.
Síðan sagði Haraldur: „Félagar í
BSRB eru orðnir langt á eftir öðr-
um í Iaunagreiðslum. Launaskriðið
er staðreynd. Það sem við förum
fram áerað við fáum leiðréttingu til
jafns við það sem tíðkast í sam-
bærilegum störfum annars staðar í
sanifélaginu. Sá áróður um að ef
orðið yrði við kröfum okkar færi
verðbólguskriðan af stað, teljum
við fjarstæðu. Þar sem við viljum
bara fá leiðréttingu á okkar kjör-
um, þýðir þetta ekki hækkun yfir
alla línuna. Það er staðreynd að
samtímis og opinberir starfsmenn
hafa mátt þola mikla kjaraskerð-
ingu og kaupmáttarrýrnun, þá
dregst neyslan í samfélaginu ekkert
saman. Það liggur því í hlutarins
eðli að einhverjir hafa það betra nú
en áður. Þessi aukni kaupmáttur
vissra aðila í samfélaginu hlýtur
líka að þýða stærri skattastofn fyrir
ríki og sveitarfélög og ætti hið opin-
bera því að standa betur að vígi en
áður til að greiða hliðstæðar launa-
hækkanir hjá starfsmönnum sín-
um. Það er því fjarstæða að halda
að kröfur BSRB leiði af sér verð-
bólgu"
lækkar
að tengjast erlendum verðlags-
sveiflum.
Seinni tíma þróun hefur sýnt að
tvennt skorti á þegar þessi samning-
ur var gerður. I fyrsta lagi hafa
sveiflur á gengi, þróun dollars og al-
þjóðleg verðbólga á liðnum áratug
sýnt, að í samninga vantaði ákvæði
um verðtryggingu og að endurskoð-
un gæti farið fram með vissu ára-
bili. Við viljum að megináhersla sé
lögð á að ná þessu fram við samn-
ingana núna.
Hvað deilunum um skatta-
greiðslur aftur í tímann viðkemur,
þá var samkomulag um að setja
þær i gerðardóm og viljum við að
staðið sé við það. Þar sem hér er um
að ræða mismunandi túlkun stjórn-
valda og Alusuisse á skattareglun-
um teljum við mikilvægt að fá þetta
Framhald á bls. 2
Skráð álverð í
Málefnum skóla skal stýrt
með reisn en ekki lágkúru
Undanfarnar vikur hafa verið
uppi allmikil blaðaskrif og umræð-
ur um skólamál. Hafa allmargir
skólamenn deilt hart á mennta-
málaráðherra og talið tilskipanir
frá menntamálaráðuneytinu stang-
ast mjög á. Þar gætti ekki samræm-
is. Eru það annars vegar tilskipun
um viðmiðunarstundaskrá í grunn-
skólum og hins vegar leyfilegur há-
marksfjöldi kennslustunda sam-
kvæmt sparnaðaráætlun ríkis-
stjórnarinnar.
í fyrstu svörum sínum í fjölmiðl-
um neitaði menntamálaráðherra
því alfarið að nemendur grunn-
skóla fengju ekki fulla kennslu skv.
viðmiðunarstundaskrá, þótt
kenndum stundum fækkaði um
2,5% eins og sparnaðaráætlunin
mælir fyrir um. Sparnaðinum
mætti ná með meiri hagkvæmni í
framkvæmd, t.d. með sameiningu
bekkjardeilda. Þá væri ekki að-
staða fyrir hendi í öllum skólum að
halda uppi allri þeirri kennslu sem
til er ætlast. Og enn sagði ráðherra
að kennurum myndi ekki fækka í
landinu, þótt niðurskurður
kennslustunda næmi 56.000.
Sé litið nánar á þessar ábending-
ar ráðherra um sparnað í rekstri
skóla verður fyrst fyrir sameining
bekkjardeilda, sem ráðherra segir
að muni gefa sama kennslumagn.
Hvaðan kemur ráðherra sú vitn-
eskja? Hefur það verið kannað og í
ljós komið að umtalsverðri óhag-
kvæmni hafi gætt í bekkjaskipt-
ingu í skólum og sama árangri í
kennslu því mátt ná með minni til-
kostnaði? Sé svo, hafa skólastjórar
og kennararáð brugðist skyldu
sinni og fræðslustjórar ekki staðið í
stykkinu með sín eftirlitsstörf. Því
er aftur spurt, hvaðan kemur ráð-
herra þessi vitneskja? Fjöldi nem-
enda í bekkjardeild hlýtur ætíð að
vera afar viðkvæmt mál. Þar má
aldrei nein ákveðin tala frá hærri
stöðum ráða. Þar er það eina sem
gildir andleg líðan nemenda og
vænlegur árangur í námi. Ráðherra
má kalla það magn kennslu, sam-
anber vörumagn í vissri pakkningu.
Þá er það afstaða ráðherra til
þeirra barna, sem búa við það að
ekki er aðstaða til kennslu í öllum
námsgreinum viðmiðunarstunda-
skrárinnar. Þar er þetta haft eftir
ráðherra í Dagblaðinu: „Hins vegar
er ljóst að margir skólar hafa ekki
aðstöðu til að framkvæma lög-
boðna kennslu. Á það fyrst og
fremst við um verklegar greinar þar
sem þau tæki er til þarf vantar."
Fyrirsögn Dagblaðsgreinarinnar
þar sem þessi orð eru höfð eftir ráð-
herra er: „Lögboðin kennsla verður
tryggð — segir menntamálaráð-
herra vegna áskorunar Valgeirs
Gestssonar". Eitthvað virðist hér
vera málum blandað.
í sama tölublaði Dagblaðsins er
viðtal við fræðslustjóra Reykjanes-
umdæmis og þar segir: „Kennslu-
stundafjöldinn svipaður og í fyrra.
Eina breytingin sem hér verður er sú
að þær kennslustundir sem falla
niður vegna skorts á kennslukrafti
eða vegna aðstöðuleysis verða ekki
nýttar í annað en það höfum við
stundum gert“.
Hér á að nota sér það til sparnað-
ar áð viss börn búa við lakari að-
stöðu til náms en önnur. Það á ekki
að bæta þeim skort á aðstöðu með
annarri kennslu, hvað þá að bæta
úr misréttinu, sem örugglega mætti
víða ef rétt væri að unnið.
Þá er komið að því atriðinu, að
ekki muni starfandi kennurum
fækka í landinu þrátt fyrir 56000
kennslustunda niðurskurð. Það
þýðir vitanlega færri stundir á
kennara og væri það vel, ef eftir
sem áður væri kennurum tryggð
þau laun sem þeir geta lifað á. En ill
nauðsyn hefur rekið kennara á und-
anförnum árum til að kenna auka-
kennslu úr hófi fram. En síður en
svo yrði hagur skólanna bættur ef
kennarar yrðu að sækja þá auka-
vinnu utan veggja skólans.
Nú skal því ekki haldið fram hér,
að umrædd tala í viðmiðunar-
stundaskrá sé einhver heilög
óskeikanleg tala, en hitt ætti öllum
að vera ljóst, að þær breytingar sem
hafa orðið á heimilishaldi, sérstak-
lega vegna aukinnar vinnu hús-
mæðra utan héimilis, kalla frekar á
lengri skólaveru barna undir forsjá
kennara en hitt.
En þótt allmiklar deilur hafi nú
risið um sparnaðarráðtafanir ríkis-
stjórnarinnar og viðmiðunar-
stundaskrána, þá er það aðeins
smámál tímabundið við eitt ár,
miðað við annað, sem framundan
kann að vera, ef fram heldur sem
horfir. En það eru launamál kenn-
ara. Laun kennara á Islandi hafa
alltaf verið mjög lág, en á síðasta
áratug hefur þar mjög hallað undan
og allt það í raun glatast er áður var
náð. Hver ástæðan gæti verið verð-
ur ekki rætt hér.
Nú er svo komið að kennari í
grunnskóla, sem er að koma til
starfs eftir þriggja ára háskólanám
er metinn til launa á rúmar 15.000
kr. á mánuði. Og þótt launin hækki
smám saman á 23 árum eru þær
Framhald á bls. 2