Alþýðublaðið - 15.12.1984, Blaðsíða 4

alþyöu-
■ nRTTfV
Laugardagur 15. desember 1984
Úlgefandi: Blad h.f.
Sljórnmálarilsljóri og ábm.: Guðmundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Kriðrik Þór Guðmundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvík, 3. hæð.
Sími:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
Áskriftarsíminn
er 81866
Baldvin Jónsson, stjórnarmaður í Landsvirkjun:
Jóhanna, Kjartan og álsamningar
í Alþýðublaðinu 11. og 12.
desember sl., gát að lesa greinar um
samningana við Aiusuisse, sem
hafa verið til umræðu á Alþingi ný-
verið. Tvær greinanna eru eftir al-
þingismennina Jóhönnu Sigurð-
ardóttur og Kjartan Jóhannsson,
en sú þriðja eftir undirritaðan.
Greinarhöfundar komast að al-
gjörlega andstæðri niðurstöðu. Al-
þingismennirnir fullyrða að illa
hafi verið staðið að málinu og ekki
hafi verið gætt hagsmuna íslensku
þjóðarinnar sem skyldi en hinsveg-
ar komst ég að þeirri niðurstöðu að
samningarnir hafi leitt til þeirrar
bestu útkomu sem á verður kosið.
Þetta er það stórt mál og þýðing-
armikið fyrir þjóðina, að greinar-
höfundum ber skylda til að færa
rök að málum sinum, svo að al-
menningur geti dæmt um hver fer
með réttara mál.
í greinum minum lýsi ég nokkuð
ítarlega, hvernig og hverjir unnu að
málinu, án þess þó að tilgreina
skýrslur þær, er ég hefi undir hönd-
um.
Aðfinnslur þeirra Jóhönnu og
Kjartans flokka þau í fimm liði, og
skulu þær nú bornar saman við þær
upplýsingar sem ég hefi undir
höndum.
í fyrsta lagi telja þau verðið of
lágt, það sé langt undir kostnaðar-
verði á framleiddri orku í virkjun-
um Landsvirkjunar, og einnig veru-
lega undir því verði sem Sviss
Aluminium greiðir álbræðslum,
sem er milli 19 og 20 mill.
í þessum lið eru þrjú atriði, sem
ég vildi gera athugasemdir við.
Fullyrt er að verð það sem nú
fékkst sé of lágt.
í samningum til álbræðslna er
gerður munur á orkuverði, hvort
verið sé að semja um verð til nýrrar
verksmiðju eða til eldri verksmiðju,
sem hefir þá samninga fyrir. Það er
hvorttveggja að nýjar verksmiðjur
hafa betri tæknibúnað, og geta því
tekið á sig hærra verð, og svo hitt,
að í eldri samningum er venjulega
ákvæði hvernig staðið skuli að end-
urskoðun samningsins. Eins og ég
skýrði frá í fyrri grein minni, er ein
forsenda fyrir endurskoðun verðs-
ins, að taka skuli tillit til samkeppn-
isaðstöðu ísal, og hafa hinir
erlendu sérfræðingar metið hana á
4 mill miðað við Evrópu en 5 mill
miðað við Norður-Ameríku. Þetta
þýðir að verðið til Isal megi vera
þessum mills lægra.
í Noregi sem við höfum oft borið
okkur saman við í þessum efnum,
hefir nýlega verið samið um verð til
eldri álbræðslna, og er það um og
undir 10 mill.
Alusuisse á verksmiðjur víða, og
í hinum vestrænu ríkjum Evrópu er
orkuverð, framleiðslugeta o.fl. sem
hér segir: (Sjá meðf. töflu).
Stærð Eign.
’OOO’ t/ár Alus.
Essen, V—Þýsk. 135 % 100
Rheinfelden, Þýsk. 60 100
Lend, Austurr. 11 100
Steg, Sviss 48 100
Chippis, ” 28 100
Husnes, Noregur 70 74,8
Fusina, Italía 30 50
Marghera, ” 30 50
Meðalverð, vegið með eignar-
hluta og eftir framleiðslu verður 14
mill, en ef eingöngu er tekið meðal-
tal af verði kemur út 14,24 mill. Að
frádregnum 4 millum vegna sam-
keppnisaðstöðu kemur út 10 milk-
Samningsverð sem náðist nú er um
13 mill, sem væntanlega á eftir að
hækka, svo að hér er um verulega
betra verð að ræða. Fróðlegt væri
að vita hvaðan þau 19 til 20 mill eru
komin, sem nefnd eru í grein al-
þingismannanna. í sambandi við
orkuverðið er fullyrt að það sé langt
undir kostnaðarverði á framleiddri
orku í virkjunum Landsvirkjunar.
Baldvin Jónsson
Ég benti einnig á það í grein minni,
að möguleikar sköpuðust til að
reisa Búrfellsvirkjun, vegna samn-
inganna við álbræðsluna, og mið-
ast verðið auðvitað við framleiðslu-
kostnað frá þeirri virkjun. Fram-
reiknað er þessi kostnaður 8,6 mill
frá Búrfellsvirkjun en virkjunin var
gagngert byggð vegna samningsins
við ísal.
Verðtryggingarákvæði
1 öðru lagi eru verðtryggingar-
ákvæði samningsins gagnrýnd, þar
sem miðað er við álverð á alþjóða-
markaði og það talin mikil áhætta
slík viðmiðun.
Alþingismennirnir láta eins og
hér sé um nýtt fyrirbrigði að ræða.
Sannleikurinn er sá, að slík ákvæði
voru sett inn í samninginn við end-
urskoðun hans 1975, en hafa verið
endurbætt nú.
Árið 1975 var formúlan fyrir
hækkun orkuverðsins þannig:
P = 12,5 + 0,04 x (A-58) en nú er
henni breytt þannig: P = 12,5 +
0,138 X (A-58) P er því orkuverðið
en A er verð á áli, og þegar þessar
tvær formúlur eru bornar saman, er
auðsætt að sú seinni er miklu hag-
stæðari fyrir okkur, og því hefir hér
einnig náðst hagstæðari útkoma.
Gerðardómur
í þriðja Iagi er það gagnrýnt að
hafa ekki látið málið um fram-
leiðslugjaldið halda áfram fyrir
gerðardómi þeim, sem aðsetur hefir
í New York. í fyrrnefndri grein
minni, skýrði ég frá því, að allir þeir
Orkuv. Framl. Ath.
nú
mill ’OOO’ t/ár
12 135
24 60 Spáð lokun
fljótlega
17 6 11
12,3 48
12,3 28
10 70
50 30
14,5 30
sem unnið hafa að málinu, fyrir
okkar hönd, sem eru þrír hæstarétt-
arlögmenn, lögfræðingur iðnaðar-
ráðuneytisins, prófessor í lögum,
bandarískur lögmaður og endur-
skoðunarfirmað Cooper og
Lybrand hafa mælt með því, að
málinu skyldi ljúka með umræddri
sáttagerð. Þessir aðilar hafa allir
unnið að málinu mánuðum saman,
og þarf sterk rök til að hrekja þessa
niðurstöðu þeirra, en þau rök hafa
ekki komið fram ennþá. Ef gerðar-
dómsmálið hefði haldið áfram,
hefði málið í heild tafist, og veru-
legur tekjumissir orðið fyrir Lands-
virkjun.
Aðföng með bestu
skilmálum
í fjórða lagi, er það gagnrýnt að
slakað hafi verið á kröfum um
skyldu Alusuisse til að greiða ísal
fyrir aðföng á bestu kjörum.
Enn vil ég benda á endurskoðun-
arfirmað Cooper og Lybrand, sem
töldu ekki ástæðu til að nota þetta
ákvæði við endurskoðun ársreikn-
inga ísal 1983.
í aðalsamningnum er kveðið á
um að við skattlagningu á álverið
skuli hagnaður miðaður við svo-
nefnd arm-length prices (seilingar-
verð) eða verð sem gildir milli
óskyldra aðila.
Cooper og Lybrand sem endur-
skoðað hafa reikninga ísalsfyrir öll
umrædd ár, meta það, með hliðsjón
af stærð Alusuisse, að það hlyti að
ná í viðskiptum óskyldra aðila
mjög góðum kjörum. Stærð
Alusuisse gerði það að verkum að
verð hráefna til ísals yrði að vera
mjög neðarlega á verðbilinu sem
verð til óskyldra aðila mynda, án
tillits t'I ákvæðisins um bestu kjör.
Ákvæðið væri því ekki mikilvægt,
án þess væru nægilega góð ákvæði
í samningunum. Telja verður álit
þessa endurskoðunarfirma nægi-
legan vitnisburð hér að lútandi.
Óleyst mál
í fimmta lagi er það gagnrýnt að.
ýmis mál skyldu ennþá vera óleyst,
svo sem breytingar á reglum um
skattamál og stækkun álversins.
Um skattamálin er það að segja, að
það var gert samkomulag um það
hvernig með það mál skyldi fara.
Tvær dómnefndir fara með þau
mál. Önnur er tekur til meðferðar
eftirtalin málefni:
a. Reikning afskrifta á gengistöp-
um hjá ísal.
b. Afskriftartíma fjárfestinga í
hinum nýja mengunarvarna-
búnaði álversins.
c. Rétt til framlaga í varasjóð.
d. Beitingu viðurlaga (viðbótar-
álags) varðandi nettóhagnað
Isals, ef hann teldist vantalinn til
framleiðslugjalds.
Dómnefndin er skipuð þannig:
Af hálfu ríkisstjórnar er Ólafur
Nílsson, en af hálfu Alusuisse
Sigurður Stefánsson, en þeir til-
nefndu sem formann Guðmund
Skaftason en allir eru þeir löggiltir
endurskoðendur. Þegar þessi nefnd
hefir lokið störfum á önnur að taka
við og reikna dæmið út, og á hún að
vera skipuð ríkisendurskoðanda og
endurskoðanda ísals, ásamt for-
manni sem þeir koma sér saman
um. — Verður ekki annað sagt en
að búið sé að koma sér saman um
meðferð þessara mála.
Minnst var á að ekki væri búið að
ganga frá málum varðandi stækkun
álversins. Það er afar eðlilegt. Fyrst
varð að koma í höfn orkuverðsleið-
réttingunni til núverandi verk-
smiðju og deilumálum um gjöld,
áður en hægt er að hefja umræður
um orkuverð til stækkunar álvers-
ins, en um það gilda aðrar reglur,
þar sem m.a. er um miklu dýrari
virkjanir að ræða sem framleiða
rafmagnið. Hinsvegar er sétlað að
viðræður um stækkunina byrji í
janúar, og gert er ráð fyrir að þær
verði hér í Reykjavík.
Niðurstaða
Samkvæmt framansögðu tel ég
að búið sé að gera skil hinum fimm
atriðum sem gagnrýnd voru í samn-
ingunum. Orkuverðið er hærra en
verð hjá sambærilegum álverum,
verðbreytingarformúla hefir verið
endurbætt, á fimm ára fresti er
hægt að biðja um endurskoðun
samningsins, deilumál um gjöld og
skatta er búið að koma sér saman
um.
I greinum alþingismannanna er
rætt um nokkur önnur atriði, sem
gefur tilefni til leiðréttingar, en þar
sem þau snerta ekki beint samning-
ana, skal þeim sleppt að sinni.
Baldvin Jónsson.