Tíminn - 28.05.1967, Side 5

SUJWtaVAGm 28. maí »67
TÍMINN
Frídagar
á Irlandi
Áhiigi fslendinga á að kynn
ast af eigin sjón og reynd
temœi ágætu frændum okkar
fmm, fer stöðugt vaxandi, og
er iþað vel. frland er þó ekki
„ferðamanmaland“ í þeim skili
ingi sem Svissland er það eða
A Ðubliner • • .
ftalía. Enn eru ekki til neinar
vetsmurðar írskar hótel og hóp-
ferðavélar, sem gleypa erlenda
búrista og renna þeim snuðru-
laust gegnum prógrammið; en
írar taka gjaman við gestum,
— ferðamönnum í hinum klass
íska skilningi þess hugtaks —
og þeir taka vel á móti sínwm
gestum. Á sama hátt og fsland
og við íslendingar erum í stór
um dráttum raunar lítill heim
ur út af fyrir okkur, er írska
eyríkið og írar sérstakur, sér-
kennilegur heimur út af fyrir
sig, og það mun koma mörg-
um íslendingi þægilega á óvait
að finna hin ótrúlega sterxu
tengsl milli hugsunarlhiáttar og
lífsviðlhorfa írskra og íslenzk.'a
einstaklinga. Eins og við sjálf-
ir, eru frar yfirleitt seinteknir
til nánari kynna, og það væri
hverjum íslenzkum gesti ho.lt
að hafa í huga, að írska þjóðm
býr ekki við efnalegt „velferð
arríki“, og írar ldta annars
furðu hlutlausum og gamai-
reyndum augum jafnt á vell-
andi auðlegð og sára fátækt.
Efnabagurinn er ekki gildur
mælikvarði á manngildið í ír-
landi. frar hafa sinn sérsraka
fastmótaða írska hugsunarhátt
og sína írsku siði; hvorki gestir
né túristar segja þeim fyrir
verkum í þeim efnum: Enginn
velsiðaður erlendur gestur bið-
ur um kaffi sér til hressingar
í írlandi, heldur um iter
bragðgott írskt te. Sá gesfur
í Dyflinni, sem kann að meia
gott írskt whiský, ætti ekki
að gleyma himim sérkennilega
írska drykkjusið að loka sig
með whiskýið sitt inni í
caisson (drykkju-lokrekkju) til
þess að vera um stund einn
með hugrennngiar sinar og
drauma.
írland er fyrir margar sakir
stórbrotið land, fyrst og fremst
vegna hinnar sérkenniiegu
sögu írsku þjóðarinnar sjálfr-
ar, sem hlýtur að tala til hins
vitandi erlenda ferðamanns við
hvert fótmál 'hans á írskri jörð.
írska þjóðarsagan er ein hin
undursamlegasta og hrikaleg-
asta í víðri veröld; engin önn-
ur Evrópuþjóð hefur orðið að
þola jafn mikið og langvinnt
harðrétti (ísl. þjóðin ekki und-
anskilin) og dýrslegar ofsóknir
og írar. Og engin önnur þjóð
hefur á tímum sinnar mestu
ytri niðurlægingar verið þvílikt
andlegt stórveldi sem frar.
Keltneskur þjóðflokkur, Gel-
ar, bonru tfl írlands frá megm-
landi Evrópu og Bretlandi
u.þ.b. einni öld fyrir Krist,
runnu saman við frumhyggja
landsins og stofnuðu hið blóm-
lega írska menningarríki, sem
900 árum siðar dró að sér hin-
ar hálfvilltu þjóðir Evrópu líkt
og segull stálið: Norðmejn,
Danir, Normanar og Saxar
flædcta yfir frland, drepandi
aflt kvikt, sem á vegi þess varð,
brennandí og rnplandi og skfldu
þrem öldum síðar við landið
flakandi í sárum og ríkið í upp
lausn. „Ó, miskunnsami guð,
forðaðu oss frá villimennsku
vTkmganna!“ er bæn, sem enn
er beðin víða í kirkjum fr-
lands. Eftir stutt hlé á ósköp
um frlands, kom svo hinn ötul-
asti stótrari frlands fram á
sjónarsviðið. f októbermánuði
árið 1S34 birtust Englending-
ar með ofurefli liðs á írskri
grund: þeir myrtu, rændu,
brenndu og eyðilögðu af fá-
Sjóbaðstaður á norðurströndinni
. . . the Dubliner
dæma grimmd og holi. Hin
ægilegu glæpaverk, sem Eng-
lendingar frömdu á írsku þjóð-
inni stóðu margar, langar ald-
ir, — langt fram á 20. öldina.
Trúarofsóknir Hinriks VIII,
hnottalegir dráps- og brennu
leiðangrar hertoganna af Ess-
ex og Mountjoy, stórfellt bóta-
laust eignarnám og blygðunar-
laust rán á írskum jarðeignum.
írsku bændauppreisninni var
drekkt í kynstrum öl'um af
írsku blóði á stjórnahárum
Karls I Englandskonungs, og
þá tók við kerfisbundin, vel
skipulögð herferð Cromwells
gegn írum, sem hafði það mark
mið að myrða hvert einasta
írskt mannsbarn; ógnarstjórn
Englands blómstraði áfram í
írlandi á dögum Williams Pitts,
sem átti sér þá hugsjón öðrum
æðri að hirða allt matarkyns
úr frlandi til að útrýma frum
í hungurdauða. Þetta hafði
nærri tekizt; Árið 1840 voru
íbúar frlands átta og hálf millj.
Árið 1967 er íbúatala landsins
um fjórar og hálf milljón. Árið
1916 tekur brezka heimsveldið
svo síðasta morð-fjörkipp sinn
í írlandi, fer með óvígan her
á hendur írum, og aðförunum
má helzt leita hliðstæðu í
fjóldamorðum og pyntingum
nazista á herteknum Sovétmönn
um í síðustu heimsstyrjöld.
Loks árið 1918 gátu leyfarnar
af írsku þjóðinni hrist enska
blóðvarginn af sér. En fyrir all-
ar enskar misgjörðir gegn fr,
um, tókst írskum anda þó að
koma fram greipilegum hefnd-
um: Hið bitrasta vopn Englend-
inga er fengið að tóni frá írum,
— the English wit, — hin kald
hæðna enska kýmni, er írsk að
upprana. Jonathan Swift, Shori
dan, Farquihar, Maturin, Oscar
Wilde, Thomas Moore og
George Bernhard Shaw, öll
þessi glæstustu nöfn enskra
bókmennta eru jafn irsk og sá
hafsjór af írsku blóði, sem ensk
ar hendur hafa úthelt. írax era
allra manna minnugastir á sögu
sína, en um leið allra manna
glaðværastir, — þeir eru og
haía alltaf verið þjóð, sem kann
almennt listina að hlægja oft
og hjartanlega — stay witty —
þylja limbrur og halda hvers-
dagslega Irish holiday á sinn
óyiðjafnanlega hressilega hátt.

H. Vilhj.
Kristján Thorlacíus:
Á áranum 1960 til 1965 hef
nr þjóðarframleiðslan aukizt
um 30,6% og á sama tíma
var aukning þjóðarteknanna
44,2%.
Ef eðlileg þróun hefði átt
sér stað/ eins og í nágrannalönd
um okkar, ætti slík aukning
þjóðarframleiðslu og þjóðar-
tekna að leiða af sér stór-
fellda aukningu á kaupmætti
samningsbundins dagkaups- En
hvernig er þetta hér á landi?
Tekjur manna fyrir dagvinn-
una hafa svo til staðið í stað,
en launamenn hafa náð hluta
af aukningu þjóðarteknanna
með því að bæta sífellt við sig
yfirvinnu.
Jafnframt því sem þjóðar-
tekjurnar hafa vaxið eins og
að framan segir hafa breyting
ar á kaupmætti timakaups orð
ið þessar:
Almenn hafnarvinna:
100
105,8
Samkvæmt 1- taxta
Dagsbrúnar: Almenn fiskvinna:
1.3. 1959. 100 100
1967 87,7 100,3
Það þýðir ekkert fyrir launa-
menn annað en horfast í augu
við þá staðreynd, að árangur
inn af baráttu samtakanna hef
ur verið eyðilagður jafnharðan
á undanförnum árum af stjórn
arvöldum, sem bera hag ann
arra fyrir brjósti en launa-
manna.
í kjarabaráttu launþegasam-
takanna er full þörf nýrra
vopna og nýrra baráttuaðferða,
og með þessu er engri rýrð
kastað á eldri aðferðirnar og
gömlu vopnin. Þau dugðu vel
á þeim tíma, sem þau áttu við.
Aðalvopn stéttarbaráttunnar
verður áfram verkfallsréttur-
inn, en það er greinilegt að
endurskipuleggja verður bar
áttuna, og launamenn vcrða að
fá meiri áhrif á Alþingi.
Eins og ástandið er i stjórn
málum l andsins í dag geta laun
þegar ekki gcrt sér vonir um
að einn flokkur komist í þá að
Kristján Thorlacius
stöðu að geta sótt og varið
mál launþega á Alþingi.
Ef einhverjir flokkar vilja
fá einkarétt á því að vera mál
svarar Iaunþega, þá er það
ekki launastéttunum í hag.
Ef menn líta raunsætt á þessi
mál, þá verður auðvitað að
vinna að því að meirililuti skap
ist á Alþingi, sem líklegt er að
taki fullt tillit til liagsmuna
70% þjóðarinnar, launþeganna-
Framsóknarflokkurinn vill
vinna að hagsmunamálum laun
þega, en hann krefst einskis
einkaréttar á því sviði.
Launamönnum er ljóst, a ð
meiri samstöðu er þörf um
sjálf kjaramálin. Það vcltur
mikið á samstöðu meðlimanna
í launþegasamtökunum og að
sem flestir einstaklingar sam-
takanna séu virkir þátttakend
ur í kjarabaráttunni.
Hagsmunasamtök almennings
mega aldrei verða að einskonar
sjálfseignastofnun fárra
manna, þá er voðinn vís.
Hagsmunasamtök almennings
samtakanna í dag er að stilla
saman krafta allra launþega
til sameiginlegs átaks. Hvernig
sem kosningarnar fara verða
launþegasamtökin að koma
fram sem ein heild í kjaramál
unum, ef vel á að takast.
En liöfuðatriðið i kosningun
um er að auka áhrif launþega
á Alþingi og að launamenn
styðji þá, sem líklegastir eru
til að sinan málum þeirra af
alvöru.