Alþýðublaðið - 25.01.1986, Blaðsíða 4

Alþýöublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík Sími: (91) 81866, 81976 Útgefandi: Blað hf. Ritstjóri: Árni Gunnarsson (ábm.)
1 alþýéu- Áskriftarsíminn
■nmmM
Blaðamenn: Jón Daníelsson og Ása Björnsdóttir Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir er 81866
Laugardagur 25. janúar 1986 Setning og umbrot: Aiprent hf., Ármúla 38 Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
Deilt um einkaleyfi
á AIDS—blóðprófum
Stig Freland telur ósæmilegt að AIDS—rannsóknir skuli vekja deilur um
frœgð og frama.
Bandaríkjamenn og Frakkar
deila um uppfinningaréttinn á
AIDS—rannsóknum á blóði. Inn-
an skamms verður málið væntan-
lega tekið fyrir hjá dómstólum sem
skera úr um það hver skuli eiga
heiðurinn og njóta ávaxtanna af
þessari merku uppfinningu.
Eins og er hefur Robert Gallo—
rannsóknastofnunin í Bandaríkj-
unum einkaleyfi á uppfinningunni,
en Pasteur—stofnunin franska tel-
ur að uppfinningin sé byggð á rann-
sóknum þaðan. Báðar þessar stofn-
anir sóttu um einkaleyfið svo að
segja samtímis. Þeirri bandarísku
var veitt leyfið, en Frakkarnir fengu
afsvar.
Einkaleyfi á AIDS—blóðprófun-
um hefur mikinn efnahagslegan
ávinning í för með sér. Gallo—
rannsóknastofnunin hefur nú þeg-
ar hagnast á þeim svo milljónum
dollara skiptir og allar líkur benda
til að það verði drjúg tekjulind í
framtíðinni. Nú þegar er það
skylda í mörgum löndum að rann-
saka blóð allra blóðgjafa og búast
má við mikilli aukningu slíkra
rannsókna.
Pasteur—stofnunin telur sig eiga
rétt á sneið af þeirri köku, vegna
uppfinninga sem stuðluðu að lausn
gátunnar og jafnvel er gefið í skyn
að Gallo—stofnunin hafi notað
sumar af niðurstöðum hennar i
leyfisleysi. Á þeim forsendum
krefst stofnunin þess að fá hluta af
þeim ágóða sem nú þegar hefur
runnið til Gallo—stofnunarinnar.
Það yrði til mikilla hagsbóta fyrir
Pasteur—stofnunina, gæti numið
allt að tveggja ára fjárþörf fyrir-
tækisins.
Stig Froland, aðstoðaryfirlæknir
norska ríkisspítalans var spurður
álits á því hver hefði á réttu að
standa í þessari deilu. Hann kvað
það sjaldgæft að einhver ein rann-
sóknarstofnun ætti allan heiðurinn
af merkum uppfinningum sem
þessari. Yfirleitt væri unnið að
þeim á mörgum stöðum samtímis
og ekki auðvelt að meta framlag
einstakra stofnana. í þessu tilviki
taldi hann að báðir aðilar hefðu
lagt nokkuð af mörkum til endan-
legrar niðurstöðu.
Amerikumennirnir urðu fyrstir
til að „framleiða“ vírusinn í það
miklum mæli að unnt væri að gera
tilraunir með hann, en uppfinning-
in byggðist að nokkru leyti á rann-
sóknum Pasteur—stofnunarinnar.
Stig Froland telur það óheppilegt
og mjög ósmekklegt að deilur skuli
hafa risið vegna þessarar uppfinn-
ingar, deildur sem fyrst og fremst
snúast um fé og frama.
Vegna þessara deilna hefur ekki
orðið samkomulag um nafnið á
AIDS—veirunni. Frakkar nefna
hana LAV—veiruna, en Banda-
ríkjamenn hafa gefið henni nafnið
HTLV—3. í Noregi gengur hún
undir nafninum HTLV—3/LAV
veiran.
Sígaunabörn til sölu
Mörg þúsund börnum og ungl-
ingum hefur verið rænt frá Júgó-
slaviu á undanförnum árum. Börn-
unum er smyglaö úr landi og þau
seld velstæðum, barnlausum fjöl-
skyldum á Ítalíu. Unglingsstúlkur
eru seldar „hvítri þrælasölu“ til
Arabalandanna eða þær eru látnar
stunda vændi í borgum Ítalíu, en
ungir piltar eru seldir sem þrælar í
venjulegri merkingu þess orðs.
Þrælasalan er talin hafa aðsetur i
Napólí.
Italska og Júgóslavneska lögregl-
an hafa haft samvinnu um að upp-
ræta þennan atvinnuveg, sem lengi
hefur leikið grunur á að ætti sér
stað. En engar sannanir hafa fengist
fyrr en nú nýlega, að tíu smábörn
fundust í langferðabíl í Trieste á leið
til Ítalíu. ÖIl skilríki voru fölsuð og
rannsókn málsins leiddi til hand-
töku nokkurra þrælasala.
Lögregla og yfirvöld þessara
landa hafa um alllangt skeið haft
veður af því að verslun sem þessi
ætti sér stað, en sannanir hefur
skort og nokkur misbrestur er á því
að mannshvörf séu tilkynnt til yfir-
valda. Skýringin á því er að hluta til
sú, að því er talið er, að foreldrar og
þá einkum einstæðar mæður selji
þrælasölunum börn sín fyrir álit-
lega upphæð. Tölurnar sem nefnd-
ar eru i því sambandi eru frá kr.
5.000 og allt upp í kr. 500.000 fyrir
stúlkur sem ætlað er að stunda
vændi.
Talið er að a.m.k. 10.000 börn og
unglingar hafi gengið kaupum og
sölum á þennan hátt á sl. 5 árum.
Um Austurríki
Júgóslavnesk ^yfirvöld telja að-
flest börnin komi frá sígaunafjöl-
skyldum í suðurhluta Júgóslavíu.
Grunur leikur á að Albanir eigi ein-
hvern þátt í versluninni, a.m.fe. er
einn af þeim sem þegar hafa náðst
frá Albaníu. En foringi hópsins,
Framh. á bls. 3
Molar
Ekki aldeilis
skorið við nögl!
Viðskiptamál heitir fjölrit eitt
sem út kemur annað slagið og er
gefið út af Verslunarráði íslands.
I nýjasta tölublað þessa ritlings
skrifar Ragnar Halldórsson, for-
stjóri ÍSALs, forystugrein upp á
u.þ.b. þriðjung af heildarlesmál-
inu sem í blaði þessu er að finna.
Þykir Ragnari mikið koma til
þess hversu hagstæð íslensku
námslánin séu þeim er þau taka,
þar eð þau séu einungis verð-
tryggð, en hins vegar með öllu
vaxtalaus. Ragnar bendir á að þeir
sem ekki þurfi á námslánum að
halda, geti sem best lagt þau í
banka eða verðbréfaviðskipti og
hagnast vel á viðskiptunum.
Það má reyndar lesa út úr grein
Ragnars að honum þyki eiginlega
nóg um hversu vel íslenska ríkið
styðji við bakið á námsmönnum,
því hann segir víðast í heiminum
sé „talið rétt, að þjóðin standi
með sköttum undir kostnaði við
nám fram að háskólastigi“.
(Leturbr. Mola). „Við íslendingar
höfum hins vegar gengið Iengra en
margar þjóðir", segir Ragnar, „og
kostum alla háskólakennslu með
sköttum". Hann bætir því svo við
að við skerum ekki framlög til
menntamála við nögl.
í þeim löndum þar sem há-
skólanám er ekki kostað af al-
mannafé, verða þeir sem hyggja á
háskólanám að hafa efni á því,
eða með öðrum orðum að vera
komnir af ríkum foreldrum. Það
er reyndar ekkert nýtt að fulltrú-
um íslensku auðstéttarinnar finn-
ist að háskólanám eigi að vera for-
réttindi.
•
Mikill mannfjöldi
í Reykjavík
Nú hefur Hagstofan sent frá sér
skýrslugerð um mannfjöldann í
Reykjavík og hvað sem annars má
segja um allan þennan mann-
fjölda sem höfuðborgina byggir,
þá er óhætt að fullyrða að hann er
mikill, a.m.k. ef miðað er við aðra
kaupstaði landsins. Og jafnvel
þótt farið sé til útlanda í saman-
burðarleit, er sjálfsagt fáheyrt að
höfuðborgir, að úthverfum með-
töldum, telji helming íbúa lands-
ins.
í Reykjavíkurborg sjálfri
bjuggu 1. des. sl. rétt tæplega 90
þúsund manns og munu trúlega
ekki áður hafa verið fleiri. Af íbú-
unum eru 29% 18 ára og yngri,
60% á aldrinum 19—66 ára, en
11% eru komin á ellilífeyrisaldur-
inn. Þessi aldursskipting er ann-
ars töluvert mikið mismunandi
milli hverfa og virðist jafnvel í
sumum tilvikum mega tala um
ellihverfi og barnahverfi í því sam-
bandi.
Hæst hlutfall barna og
unglinga mun vera í Seljahverfi.
Þar eru 45% allra íbúanna 18 ára
og yngri. í sama hverfi er hins veg-
ar ekki nema 1 hundraðshluti
allra íbúa yfir ellimörkunum.
Gamla fólkið býr í gamla bænum,
en hæst hlutfall hefur hverfi það
sem kallast á Hagstofumáli
„hverfi 2.2“ en á máli Reykvík-
inga myndi kannski mega kalla
Norðurmýrina og nágrenni. í
þessum bæjarhluta er því sem
næst fjórði hver íbúi orðinn 67 ára
eða eldri. Börn og unglingar eru
hér mun færri eða samtals 18%.
Þess má geta til samanburðar
að í heildina tekið eru 29% Reyk-
víkinga á aldrinum frá fæðingu til
18 ára. 60% eru 19—66 ára að
aldri, en 67 ára eða eldri eru 11%
borgarbúa.
• ''
Byggingabólgan í rénun?
Hagstofan hefur líka nýverið sent
frá sér útreikninga á vísitölu bygg-
ingarkostnaðar, miðað við verð-
lag í byrjun janúar. Hækkunin frá
því í byrjun desember, nemur ekki
nema 1,01 prósenti, sem okkur ís-
lendingum þykir nú víst ekki mik-
ið, enda höfum við átt öðruvísi
tölum að venjast.
Þessi hækkun svarar ekki til
nema 12,8% verðbólgu á ári í
byggingabransanum. Þar með er
þó ekki öll sagan sögð, því miður.
Á síðustu tólf mánuðum hefur
byggingavísitalan nefnilega
hækkað um ríflega 30% og ef að
vanda lætur, mun þessi vísitala
taka kipp bráðlega eins og allar
aðrar vísitölur eru vanar að gera,
hvað sem líður loforðum og heit-
strengingum stjórnvalda.
Við íslendingar erum fyrir
löngu farnir að líta á vísitölurnar
okkar eins og hver önnur náttúru-
öfl, enda hvarflar það ekki að
nokkrum manni að reyna að taka
þær úr sambandi við eitt eða
neitt, — nema launin okkar!
HUGMYN DA-
Framkvæmdamenn og
hugmyndasmiðir hittast
lönaðarráöuneytið hefur ákveðiö að gangast fyrir
hugmyndastefnu ef næg þátttaka fæst.
Fyrirhugað er að sýna á hugmyndastefnunni upp-
finningar og framleiðsluhæfar hugmyndir, sem til-
búnar eru til markaðsfærslu af hálfu höfunda.
Sýningunni er fyrst og fremst ætlað að miðla fram-
leiðsluhugmyndum til þeirra sem hafa hug á að fram-
leiða, fjármagna eða setja á markað nýjungar í iðn-
aði en einnig er henni ætlað að veita upplýsingar um
þjónustu og fyrirgreiðslu opinberra aðila við ný-
sköpun í atvinnulífinu.
Þeim sem hafa áhuga á að taka þátt í hugmynda-
stefnunni er bent á að snúa sértil Iðnaðarráðuneytis-
ins er veitir allar nánari upplýsingar. Þátttökutilkynn-
ingum ber að skila til Iðnaðarráðuneytisins fyrir 10.
febrúar nk. á þar til gerðum eyðublöðum sem fást í
ráðuneytinu. Þátttökugjald verður auglýst síðar.
IÐNAÐARRÁÐUNEYTIÐ